کدخوانی مواضع تند اتحادیه عرب علیه ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، وزارت امور خارجه ترکیه با صدور بیانیه ای، به  بیانیه اخیر اتحادیه عرب واکنش نشان داده و این اتحادیه را به طرح اتهامات بی اساس علیه آنکارا متهم کرد.

در شرایطی که ترکیه در حال تلاش برای عادی سازی روابط خود با چند کشور عربی است، بیانیه اتحادیه عرب همچون آب سرد، مقامات دولت اردوغان را متعجب کرد و همین مساله موجب آن شد که آنکارا موضع سفت و سختی بگیرد.

در نشست اتحادیه عرب که در نهم سپتامبر 2021 میلادی در قاهره برگزار شد، ترکیه به عنوان اشغالگر بخشی از عراق و سوریه متهم شده و به این اشاره شده که خاک ترکیه به کانون تجمع گروه‌ های افراطی و ارائه پناهگاه امن به آنها تبدیل شده است.

وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار بیانیه ‌ای در واکنش به اتهامات مطرح شده در مورد آنکارا در نشست شورای وزرای امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب اعلام کرد:«تمامی ادعاهای بی اساس مطرح شده را به طور کلی رد می ‌کنیم. روشن است که ادامه رویکرد برخی کشورهای عرب برای پنهان ساختن عملکرد و برنامه‌ های خود از طریق تداوم طرح ادعاهای  بی‌ اساس  علیه ترکیه، نزد مردم دوست و برادر عرب فاقد اعتبار است. اصرار بر تداوم این رویکردها به سود هیچیک از کشورهای منطقه نیست و با گام‌ های مثبت اخیر سنخیتی ندارد».

اشاره دستگاه دیپلماسی ترکیه به عبارت «گام‌های مثبت اخیر»، در واقع یادآوری این نکته است که در دو هفته اخیر، آنکارا تلاش کرده تا روابط خود را با مصر، امارات متحده عربی، عربستان و سوریه به سمت عادی سازی و رفع کامل تنش ها ببرد و در چهارچوب همین هدف، هیات های دیپلماتیک ترکیه و مصر، برای دومین بار در دو ماه اخیر و این بار در آنکارا روبروی هم نشستند تا به تنش ها خاتمه دهند.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرده که اتفاقات مثبتی در مذاکرات جدید روی داده و اگر روند کنونی ادامه پیدا کند، احتمال اعزام مجدد سفیر و ارتقای رابطه از کاردار به سفیر وجود دارد.   

مصر یا اتحادیه؟ مساله این است

در بررسی بحران های کوچک و بزرگ جهان عرب و در مورد موضع گیری در قبال پرونده هایی همچون عراق، سوریه، قطر، یمن، فلسطین و بسیاری مسائل مهم دیگر، اتحادیه عرب یا همواره اهل کوتاه آمدن بوده و یا ترجیح داده در لاک سکوت و بی طرفی فرو برود. معمولاً منافع و رویکردهای مصر و عربستان سعودی، چند و چون کنار آمدن با آمریکا و اسرائیل، بر مواضع اتحادیه تاثیر مستقیم گذاشته است.

اتحادیه عرب، بارها به ناحق، علیه ایران نیز ادعاهای سخیفی مطرح کرده و نشان داده که نزد سران این اتحادیه، به جای موضع گیری علیه آمریکا و اسرائیل، طرح ادعای واهی علیه مسلمانان گزینه مطلوب تری است.

در نتیجه نمی توان اتحادیه عرب را یک نهاد مستقل دانست که دیدگاه همسان و مشترکی نسبت به کل تحولات جهان عرب و جهان اسلام دارد. اما سوال اینجاست: در شرایطی که روابط ترکیه و مصر در حال بازگشت به ریل روابط عادی است، چرا احمد ابوالغیط، دیپلمات مصری و دبیرکل اتحادیه عرب، علیه ترکیه گارد گرفت؟

پیش از آن که به این پرسش پاسخ دهیم، لازم است به این بخش از بیانیه اتحادیه عرب علیه ترکیه نگاه بیندازیم: «ترکیه به کانون مجموعه ای از پایگاه ‌های رسانه ‌ای تبدیل شده که کاری جز ترویج خشونت، تحریک و برهم زدن امنیت و ثبات کشورهای عربی ندارند».

ناگفته پیداست که منظور اتحادیه عرب از این گروه های رسانه ای، مجموعه ای از فعالان مطبوعاتی مصری اخوانی است که سالهاست ساکن استانبول و آنکارا شده اند.

در جریان مذاکرات اخیر بین قاهره و آنکارا از این گروه ها خواسته شد تا ادبیات تند خود علیه عبدالفتاح السیسی و دولت او را متوقف کنند تا مذاکرات بر هم نخورد. این گروه ها به درخواست ترکیه احترام نهاده و راه و رسم تبعیت مهمان از میزبان را به جا آوردند. اما مصری ها باز هم کوتاه نیامده و سقف انتظارات خود را بالاتر برده اند. این سقف چیست؟ اخراج فعالان رسانه ای مصری وابسته به اخوان المسلمین از خاک ترکیه و پایان دادن همیشگی به فعالیت آنان.

صد البته ترکیه زیر بار چنین پیشنهادی نمی رود. چرا که گروه های مزبور، تنها در مورد مصر فعالیت نمی کنند  بلکه در گستره اقدامات خود، نیم نگاهی به تونس، لیبی، سودان، سومالی، الجزایر و دیگر نقاطی دارند که به طور کم و بیش، با جریان فکری و سیاسی اخوان المسلمین، در ارتباط هستند. این همان چیزی است که به مذاق مصر و عربستان خوش نمی آید و آن را اقدامی علیه ثبات خود می دانند.

یکی دیگر از مسائلی که در موضع تند اتحادیه عرب علیه ترکیه نقش داشته، دیدگاه این اتحادیه در مورد سوریه است. واقعیت این است که بخش گسترده ای از خاک سوریه تحت اشغال ترکیه است و ترکیه آشکارا و به طور رسمی، از ساختار غیرقانونی موسوم به «دولت موقت ائتلاف مخالفین سوری» حمایت می کند.

عراق و برخی کشورهای دیگر، خواهان آن هستند که یک بار دیگر به طور رسمی، سوریه عضو اتحادیه عرب شود و در نشست های این اتحادیه، وزیر امور خارجه سوریه نیز حضور پیدا کند. اگر چه در گذشته، مصر، عربستان و بعضی کشورهای دیگر، با طیب خاطر کرسی سوریه را به مخالفین اسد سپردند، اما حال و هوای فعلی منطقه عوض شده و حالا اتحادیه عرب می خواهد با این اقدام خود، به ترکیه نشان دهد که مساله سوریه، برای جهان عرب، یک مساله مهم است.

در مجموع، شرایطی رقم خورده که نشان می دهد ترکیه برای عادی سازی روابط خود با مصر و عربستان سعودی، راه چندان همواری پیش رو ندارد و علاوه بر اختلاف نظر در مورد اخوانی ها، دامنه گسترده رقابت های منطقه ای ترکیه و مصر در پرونده های لیبی، دیگر کشورهای آفریقایی و شرق مدیترانه جدی تر از آن است که در کوتاه مدت به نقطه ساز و توافق ختم شود.

آخرین موضوعی که جا دارد به آن اشاره شود، این است که اتحادیه عرب، گهگاه تلاش می کند تا خود را به عنوان نهاد و تریبون اصلی منادی جریان فکری و سیاسی ناسیونالیسم عربی نشان دهد.

در نتیجه در این فضای فکری، به این جمع بندی غلط می رسد که کشورهای اسلامی غیر عرب بزرگی همچون ایران، ترکیه، پاکستان، باید همواره به عنوان کشورهای خارج از جغرافیای عرب نگریسته شوند و در مسائل منطقه ای، به رویکردها و مواضع آنها توجه نشود.

این در حالی است که بر روی ارض واقع و از منظری رئالیستی، اتحادیه عرب، نه تنها در جهان اسلام، بلکه در موازنات خود جهان عرب نیز نمی تواند بدون در نظر گرفتن اهمیت و جایگاه کشورهایی همچون ایران، ترکیه و پاکستان نقش سیاسی قابل توجهی ایفا کند.

انتهای پیام/