افت چشمگیر ذخایر آبی ‌استان یزد / ادامه خشکسالی‌های پی در پی در منطقه کویری ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، برداشت بیش از حد از آب از سفرهای زیرزمینی در سال‌های اخیر، سبب افت چشمگیر در سطح آب زیرزمینی و ایجاد زمینه بروز برخی مخاطرات به خصوص برای منابع آب زیرزمینی در استان یزد شده است.

کمبود آب و عدم مدیریت صحیح منابع آب قابل دسترس و وقوع خشکسالی‌ها باعث تشدید این خطر و پایین رفتن هر چه بیشتر سطح آب‌ها می‌شود و این افت شدید سطح آب زیرزمینی و کاهش ذخیره آبخوان‌ قطعا اثرات زیست محیطی زیان بار فراوانی در آینده برای استان ایجاد می‌کند.

محمدمهدی جوادیان زاده در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد با بیان اینکه استان ما یکی از خشک‌ترین استان‌های کشور است و سالیانه ریزش‌های جوی که در داخل سفره‌های آب زیر زمینی استان جمع می‌شود نسبت به مصارف استان خیلی کم بوده و جوابگوی مصارف و انتظارات ما در استان نیست.

وی با اشاره به خشک‌سالی‌های پی در پی در منطقه کویری یزد ادامه داد: این روند در سال‌های متمادی اوضاع آبی استان را وخیم‌تر و شدیدتر می‌کند و قطعا تنها ساز و کار برای مواجه با این بحران سازگاری با شرایط اقلیم است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد بیان کرد: به طور متوسط سالانه نزدیک به 250 میلیون متر مکعب کسری مخزن منفی داریم به این بدان معنا است که در واقع هر آنچه سالانه آب وارد سفره‌های زیر زمینی در محدوده استان یزد می‌شود که اصلاحا به آن آب تجدید شونده استان می‌گویند همه این میزان آب را مصرف می‌کنیم و مازاد بر آن هم به میزان 250 میلیون متر مکعب از ذخایر سال‌های گذشته استفاده می‌کنیم بنابراین به این دلیل سطح آب زیرزمینی هر ساله به طور متوسطه 45 سانتی متر افت می‌کند و امسال در دست یزد شاهد افت 50 سانتی متری آب تا به این لحظه هستیم.

جوادیان زاده خاطر نشان کرد: به همین دلیل در تلاش هستیم که کسری مخزن 250 میلیون متر مکعب را تا سال 1405 به صفر برسانیم که اگر این موضوع عملیاتی شود دیگر شاهد افت سطح آب‌های زیرزمینی نخواهیم بود و کاهش ذخایر نداریم در این صورت ذخایر ثابت نگه داشته می‌شود و حتی با مدیریت بیشتر می‌توانیم کاهش ذخایر که در سال‌ها گذشته داشتیم را جبران کنیم.

در این سال‌ها با دلیل بارش کم، دمای بالا و تبخیر شدید شاهد کاهش سطح منابع آب‌های زیرزمینی به عنوان تنها منبع آب در استان یزد هستیم و یزد ‌بر خلاف مناطق دیگر فاقد رودخانه یا آب سطحی است.

محمدعلی فهیمی، کارشناس تحقیقات شرکت سهامی آب منطقه‌ای یزد در پاسخ به این سوال که چه عواقب و خطراتی به خاطر کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی استان یزد را تهدید می‌کند اظهار داشت:

وی گفت: سفره‌های آب زیرزمینی به عنوان تنها منبع آب استان بر خلاف رودخانه‌ها که در برابر چشم‌ها هستند و با خشک شدن آن‌ها همه رسانه‌ها اتفاق خشکی آن را منعکس می‌کنند و چاره‌ای اندیشیده می‌شود متاسفانه سفره‌های آب زیرزمینی به دلیل اینکه دور از چشم ما هستند، در زیر زمین واقع شدند، وضعیت آن‌ها مشاهده نمی‌شود بنابراین مردم دیرتر به فکر حفظ این سفره‌ها می‌افتند.

فهیمی ادامه داد: به دلیل برداشت بی‌رویه که معمولا هم توسط چاه‌های عمیق از سفره‌های آب زیرزمینی انجام می‌شود شاهد مشکلاتی از جمله افت شدید سطح آب سفره‌های آب زیرزمینی هستیم، سالانه بین 50 سانتی متر تا یک متر سطح آب افت پیدا می‌کند و در سال آبی گذشته در منطقه مروست و شمش یک متر افت آب زیرزمینی در یک سال ثبت شد، که یک رکورد منفی محسوب می‌شود.

وی گفت: همچنین در دشت یزد هم سالانه یک متر افت سطح آب گزارش می‌شود که اگر این روند ادامه پیدا کند در آینده نه چندان دور به ته این سفره‌ها می‌رسیم و تنها منبع آب استان از بین می‌رود و برای ادامه حیات با مشکل مواجه می‌شویم.

کارشناس تحقیقات شرکت سهامی آب منطقه‌ای یزد تصریح کرد: دومین مشکلی که در راستای افت سطح آب‌های زیرزمینی رخ می‌دهد افت شدید کیفیت آب استان یزد است که متأسفانه آب‌ها به علت برداشت‌های بی‌رویه به سمت شور شدن هستند و این حقیقت را مردم ما هر گاه که آب انتقالی قطع می‌شود با تمام وجود احساس می‌کنند.

فهیمی افزود: سال‌ها قبل‌تر که آب شرب انتقالی به یزد نبود کیفیت آب استان هم خیلی بهتر بود اما الان با قطع آب انتقالی شاهد نامناسب بودن کیفیت آب استان هستیم که به دلیل برداشت بیش از حد آب از سفره‌های آب زیرزمینی به وجود آمده است.

وی خاطر نشان کرد: مشکل سومی که در نتیجه پایین رفت آب‌ها ایجاد می‌شود فرونشست زمین است که متأسفانه این فرونشست در دشت یزد به 14 سانتی متر در سال رسیده است و یک عدد بحرانی را نشان می‌دهد در منطقه شمش و ابرکوه هم فروچاله‌هایی ایجاد شدند، بقیه استان هم با ادامه روند وضع موجود و برداشت آب در معرض همین فرونشست قرار دارند.

کارشناس تحقیقات شرکت سهامی آب منطقه‌ای یزد با بیان اینکه مسئله ریزگردها هم در نتیجه بحران آبی است که با آن درگیر هستیم گفت: همه این موارد با برداشت آب کمتر از سفرهای آب زیرزمینی و صرفه‌جویی حداکثری در همه بخش‌های کشاورزی کشت و صنعت امکان‌پذیر است.

جواد منصوری، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای یزد در خصوص اقدامات و برنامه‌ها در خصوص حفظ منابع آبی استان یزد اظهار داشت: با توجه به اینکه در استان یزد منابع آب سطحی زیادی نداریم تکیه برداشت بر روی منابع آب زیرزمینی استان است، ما 130 درصد از منابع آب استان را برداشت می‌کنیم.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای یزد گفت: خوشبختانه بعد از دو سال توانستیم برنامه سازگاری با کم آبی استان یزد را تصویب کنیم و همه دستگاه‌های دولتی را مکلف و موظف کردیم که در اجرای این برنامه گام بردارند.

منصوری افزود: همچنین طرح احیا و تعادل بخشی را در دستور کار داریم که با نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌ها، میزان برداشت آب کنترل می‌شود، در حال حاضر بیش از 86 درصد از چاه‌های کشاورزی استان یزد مجهز به کنتور هوشمند شدند و چاه‌های صنعتی در حدود 50 درصد کنتورهای آن نصب شده است و چاه‌های غیر مجاز نیز پر شدند و مانع از اضافه برداشت آب شدیم.

وی ادامه داد: علاوه بر این‌ها از سال 95 با همکاری و همراهی کشاورزان استان برنامه خاموشی چاه‌های کشاورزی را داشتیم، در برنامه خاموشی چاه‌ها، رصد و پایش از چاه‌ها منجر به کاهش برداشت شد تا سرعت افت سطح آب سفره‌های زیر زمینی را کم کند.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای یزد برنامه‌ریزی ما این است که تا سال 1405 این افت را به صفر برسانیم، بنابراین در همین راستا و تحویل حجمی چاه به چاه، دشت به دشت و شهرستان به شهرستان حجم آب قابل برداشت از چاه‌ها مشخص و محاسبه شده و تحویل کشاورزان و بهره‌برداران می‌شود.

منصوری گفت: لازم است مانند نیاکان امانتدار خوبی برای آیندگان باشیم و همه به تداوم تأمین آب در همه بخش‌های شرب، بهداشت، کشاورزی، صنعتی و غیره کمک کنیم.

در طی سال‌های اخیر مکررا در خصوص بحران آب سخن گفته شده و مردم از عواقب این بحران نگران هستند، خبر افزایش افت سطح آب‌های زیرزمینی نگرانی‌ها را دو چندان کرده است قطعا بهره‌برداری بیش از حد مجاز است نه تنها سبب مرگ آبخوان‌ها و سفره‌ها در آینده می‌شود بلکه فرصت رل بهبود و تقویت آب زیرزمینی از آبخوان سلب می‌کند.

اجرای برنامه‌های هدفمند و پیشگیری‌های به موقع می‌تواند با حفظ منابع آبی و جلوگیری از هدر رفت آب سبب کاهش نگرانی‌های، تدوام و حفظ محیط زیست شود.

انتهای پیام/781/ش