«معجزه آبخیزداری»|ایجاد اشتغال پایدار با توسعه آب بندان ها در استان های شمالی کشور

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از ظرفیت های آبخیزداری به منظور مدیریت بهینه آب باران و افزایش تولیدات کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار که در مناطق شمالی کشور کاربرد فراوانی دارد، آب بندان است. درباره اهمیت آب بندان ها در افزایش تولیدات کشاورزی و اشتغالزایی، کوروش کمالی «عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان» در یادداشتی نوشت:

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

دسترسی به آب مورد نیاز و کافی در فصل زراعی، همواره یکی از دغدغه‌های کشاورزی ایران به ویژه در مناطقی که کشت محصولات آبی داشته، بوده است. برای حل این مشکل در شمال کشور، از گذشته‌های دور استخرهای خاکی به ابعاد و مساحت‌های مختلف (با توجه به میزان اراضی پایین دست) برای ذخیره آب ناشی از نزولات جوی در نیمه دوم سال، حفر گردیده است که بدان آب بندان گفته می شود. آب بندان در واقع یک استخر ذخیره آب خاکی است که از گود کردن و خاک برداری یک محدوده و ریختن، کوبیدن، ایجاد دیواره و حصار دور این محدوده به وجود می‌آید. البته در برخی موارد نیز توپوگرافی منطقه، محل آب‌بندان را به طور طبیعی به‌وجود آورده و با قدری گود کردن و محصور کردن آب بندان ساخته شده است. برنجزارهایی را که از این برکه‌های مصنوعی مشروب می شوند "استلخ آب خور" می‌نامند. آب‌بندان‌ها علاوه بر آبیاری مزارع برنج، از کاربردهای دیگری چون جمع‌آوری زه‌آبها، مخازن سیلگیر، استخرهای پرورش ماهی، استخرهای تفریحی و زیست محیطی برخوردارند.

وجود آب بندان ها در مناطق شمالی کشور از آنجا حائز اهمیت است که پراکنش نامنظم باران در استان های شمالی موجب می شود تا درفصل تابستان که اغلب زمین‌های کشاورزی زیرکشت انواع محصولات است با کمبود رطوبت موجود درخاک مواجه شوند، شدت تبخیر، تعرق و کمبود بارندگی سبب به هم خوردن تعادل رطوبتی خاک و گیاه می‌شود. برای رفع این مشکل می توان آب رودخانه‌ها و هرزآب ناشی از بارندگی درفصل‌های غیرکاشت، از طریق کانال‌ها و پمپاژ به آب‌بندان‌ها هدایت شده و در فصل بهار و تابستان برای آبیاری مورد استفاده قرارمی گیرد.

نکته مهم درباره آب بندان این است که علاوه بر کاربرد آن در شالی کاری، آب‌بندان‌ها برای پرورش ماهی نیز شغل سودآوری است که بخشی از ساکنان شمال کشور به آن مبادرت می‌کنند. تعداد زیادی از استخرها در امر پرورش ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرند، این موضوع فرصت مناسبی را برای ایجاد اشتغال ایجاد می نماید. هم اکنون آب‌بندان‌های شمال کشور یکی از منابع تأمین کننده مواد پروتئینی بوده و سالانه علاوه بر تولید قابل ملاحظه آبزیان، تعداد کثیری از ساکنان شمال کشور به پرورش ماهی مشغول هستند. محیط طبیعی آب بندان، غنی از مواد غذایی ارزشمند از قبیل مواد فیتوپلانکتونی و زئوپلانکتون و گیاهان آبزی مفید دیگر برای تغذیه کپور ماهیان می باشد.

میزان برداشت ماهی از آب‌بندان‌ها به علت محدودیت‌های غذادهی دستی حدود 1.5 تا 2 تن در هکتار است. در برخی سال ها میزان صید ماهیان گرمابی در آب بندان ها بیشتر از صید ماهیان در دریای خزر بوده است. برای مثال تنها در استان مازندران سهم تولید ماهیان پرورشی در آب‌بندان‌ها نسبت به ماهیان گرمابی استان 82 درصد و نسبت به ماهیان گرمابی کل کشور حدود 25 درصد است.

نکته پایانی اینکه وجود آب بندان به عنوان سرمایه ملی، که قدمت اغلب آنها به اندازه روستاهایی است که در آن واقع شده‌اند، درصورت استفاده درست از طریق اعمال مدیریت صحیح، لایروبی و کف تراشی، پیش‌بینی حفرچاه مورد نیاز به عنوان منبع تامین آب کمکی، ضمن اینکه حجم آبگیری این مخازن را به چند برابر فعلی افزایش می‌دهد، محلی برای اشتغال‌زایی با تولید محصولات کشاورزی به خصوص برنج و تولید حیوانات آبزی از قبیل اردک و ماهی (در کنار تامین آب مزارع شالیزاری) با استفاده از منابع غذایی طبیعی موجود درآب‌بندان‌ها بوده و خواهد بود.

انتهای پیام/