نقش نهضت حسینی (ع) در حدوث و استمرار انقلاب / نگاه مناسبتی به عاشورا آسیب‌زا است
منکر زحمات و خدمات جامعه نخبگانی کشور در زمینه تبیین معارف حسینی (ع) نیستم اما می‌خواهم از نگاه مناسبتی به جریان‌هایی چون عاشورا و اربعین گله کنم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مشابهت زیادی بین نهضت امام حسین (ع) در روز عاشورا و انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) وجود دارد که شاید انقلاب از درون، تحوّل در ارزش‌ها و توجه به معارف راستین شریعت مهم‌ترین آن‌ها باشد.
در طول تاریخ، اغلب انقلاب‌هایی که ماهیت اسلامی داشته‌اند، شعارشان، خون‌خواهی حسین (ع) و حرکت در مسیر روشن او بوده است. قیام توّابین، قیام مختار ثقفی، انقلاب زید بن علی بن حسین (ع) و انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی (ره) نمونه‌هایی از آن کوشش‌های فراگیر استکبارستیزانه است.
نیره قوی، پژوهشگر و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، با اشاره به برخی از این فرازهای تاریخی، ضمن تأکید بر وجه معرفتی جهان‌شمول واقعه کربلا، از ضرورت بهره‌برداری از امکانات نظری و عملی نهضت امام (ع) در بازپیرایی و تقویت بنیادهای انقلاب سخن می‌گوید که در زیر می‌خوانیم:
عاشورا و احیای آرمان‌های عدالت‌خواهانه
حماسه‌آفرینی و تاریخ‌سازی بزگمردانی چون امام حسین (ع) و شیرزنانی چون حضرت زینب(س) نشان از آن دارد که اسلام با آرمان‌های عدالت‌خواهانه‌ای که دارد در طی قرون توانسته انسان‌های برجسته و بی‌نظیری را تقدیم بشریت کند که زمینه را برای ظهور حضرت حجت(عج) و بسط عدالت در زمین مهیا کنند تا آن بزرگوار در شرایط مقتضی اسلام راستین و حقیقی را پیاده کند.
در حقیقت واقعه جانسوز عاشورا از این منظر کلان تاریخی، مقدمه‌ای برای ظهور آن رخداد عظیم بشری تلقی می‌شود و حرکت اصلاح‌گرانه امام حسین(ع) هم الگویی برای بشریت به شمار می‌آید تا بر علیه ظالمانی که در هر عصر و بر هر نسلی ستم می‌کنند، بشورند. اما برای الگوگرفتن از این نهضت عالمگیر باید به زمینه‌ها و چگونگی قیام امام (ع) توجه کرد و در نظر داشت که ایشان در وهله نخست، هدف خودشان را از قیام، احیای "امر به معروف و نهی از منکر" در امت جدشان بیان کرده‌اند.
امام حسین(ع) وقتی از بیعت با حاکم جائر زمانش سرباز زد و در همان ابتدای هجرتش از مدینه به سمت مکه، به برادر بزرگوارش محمد حنفیه فرمود که هر کسی از تو سؤال کرد چرا حسین (ع) قیام کرد؟ بگو حسین (ع) قیام نکرد در حالی که ظالم بود، مفسد بود و دنیاخواه بود بلکه جز این نیست که قیام کردم برای امر به معروف و نهی از منکر. حال باید دید منکر در آن زمان چه کسی بوده است؟ بی‌تردید انکر منکرات یزیدی بود که بر منبر رسول خدا (ص) تکیه زده بود! اما ما نباید محصور زمان باشیم بلکه باید بپرسیم امروز منکر ما کیست؟ آنکه ظلم می‌کند و می‌خواهد جهانیان را تحت استیلای خودش در بیاورد، کیست. امروز جهان تحت ستم آمریکا است و اگر بخواهیم حسین‌وار و زینبی‌گونه عمل کنیم باید خودمان و دنیا را از زیر بار این یزید دوران نجات دهیم.
نقش امام حسین (ع) در احیای سیره پیامبر (ص)
حادثه شگفتی‌ساز کربلا و نقشی که اباعبدالله (ع) در تداوم راه بعثت جدّش حضرت رسول(ص) ایفا کرد، در گستره زندگی بشر یک نقطه عطف است و این نقطه عطف از این جهت است که در آن جای منکر و معروف داشت عوض می‌شد به همین دلیل هم امام حسین(ع) فرمودند "إِنّی لَمْ أَخرُجْ أَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفْسِداً و لا ظالِماً، إِنَّما خَرجْتُ لِطَلَبِ إلاصلاحِ فی أُمَّةِ جَدّی، أُریدُ أنْ آَمُرَ بالمَعروفِ و أنهی عَنِ المنکَرِ وَ اَسیرُ بِسیرَةِ جَدّی و أبی" یعنی من برای جاه طلبی و کام جویی و آشوبگری و ستمگری قیام نکردم، بلکه برای اصلاح در کار امت جدم قیام کردم و می‌خواهم آمر به معروف و ناهی از منکر باشم و به شیوه جد و پدرم حرکت کنم. یعنی ایشان می‌خواستند یک نوع اصلاح‌گری را در امت جدشان به وجود بیاورند.
امام حسین(ع) در آن برهه از زمان توانست در کربلا یک نقطه عطفی در زندگی آحاد بشر به وجود بیاورد و با انجام تکلیفی که خداوند برعهده ایشان گذاشته بود، این مأموریت را انجام داد. همین هم هست که به رغم گذشت این همه سال هنوز خون حسین (ع) از جوشش نیفتاده و امروزه بزرگترین اجتماع بشری در قالب راهپیمایی اربعین صورت می‌گیرد که متاسفانه چند سالی است به دلیل شرایط خاص کرونایی از آن محروم مانده‌ایم.
اصلاح فردی، بدون توجه به اصلاح اجتماعی، سودی ندارد
حضرت محمد(ص) اولین مصلح بشری متصل به وحی، در دین اسلام و آغازگر اصلاح در جامعه خموده جاهلی و پایه‌گذار سنت‌های راستین الهی بود و به دنبال آن، ائمه اطهار (ع) به ویژه حضرت امام حسین(ع) با قیام خود، در زمانی که مسیر اسلام و اجتماع مسلمانان به انحراف کشیده شده بود، زمینه اصلاح اجتماعی بزرگی را فراهم ساخت و یاران و دوستداران حق و حقیقت را به تهذیب نفس و تقوای الهی دعوت کرد. امام حسین(ع) به این نکته واقف بود که اصلاح فردی، بدون توجه به اصلاح اجتماعی، سودی ندارد و اصلاح اجتماعی بدون اصلاح فردی، عملی عقیم و ابتر است و این‌ها درس‌هایی است که باید از ایشان بیاموزیم.
زندگی و قیام جاودانه امام حسین (ع)، حلقه اتصال جامع و معیار مبارکی برای شناخت و سنجش احیای دین و اصلاح اجتماعی است که اساساً هویت و ماهیت قیام عاشورا احیاگری و اصلاح‌گرایی بوده است و نهضت حسینی در جهت احیای اندیشه و تفکر اسلام ناب نبوی و مبارزه با همه انحراف‌ها، تحریف‌ها، کژاندیشی‌ها، تحجّر و جمودگرایی‌ها و فسادهای فردی و اجتماعی بوده است و عنصر احیاگر و اصلاح کننده "امر به معروف و نهی از منکر"، همه حوزه‌های دینی و انسانی، فردی و اجتماعی را شامل شده است.
قیام کربلا قیامی احیایی و اصلاحی در حوزه‌های علمی و عملی
قیام عاشورا از مصادیق بارز احیای دین در دو جنبه فرهنگی و اجتماعی آن بوده است، آنجا که امام حسین (ع) از زنده کردن سنت‌ها و میراندن بدعت‌ها در مقابل بدعت‌آفرینی‌های چندین ساله و از اصلاح امت اسلام و از عنصر امر به معروف و نهی از منکر و حاکم کردن حق و عدل و اقامه دین خدا، داد سخن می‌دهد؛ حکایت از جنبه‌های احیاگرانه و اصلاح‌گرایانه نهضت کربلا دارد و به جرات می‌توان گفت قیام کربلا قیامی احیایی و اصلاحی در حوزه‌های علمی و عملی، معرفتی و عینی و اجتماعی اسلام و مسلمین بوده است و نوعی فراخوانی جامعه به سوی بینش‌ها و ارزش‌های فراموش شده و حتی از دست رفته بوده است. نوعی القای بیداری و بینایی و پایداری بود و این همان احیای اصیل بود یا به عبارت دیگر، نهضت حسین (ع)، عاشورای فرهنگی و رستاخیز سیاسی و اجتماعی بود که نظریه تربیت و عدالت را در حوزه الهی و بستر دین ناب محمدی (ص) جستجو می‌کرد.
احیایی که در آن عناصری چون درد آشنایی، روشن بینی، آرمان خواهی و اصلاح طلبی، کرامت و حریّت انسان، پویایی و پایایی دین، خلوص و صداقت، ایثار و جهاد و اجتهاد، ارزش‌گرایی و اصول‌طلبی، استبداد ستیزی و مردم باوری دینی و اسلامی، نقش یگانه و بی‌جایگزین ولایت و امامت و . . . کاملا مشهود و محسوس بوده است.
نهضت حسینی در حدوث و استمرار و بقای انقلاب نقشی محوری دارد
قیام عاشورا الگویی بسیار مهم و کارآمد در احیای اندیشه دینی و اصلاح اجتماعی است و با بافت و هویت دینی جامعه اسلامی و انقلابی ما نیز سازگاری و هم‌سنخی دارد و در عین حال می‌تواند آیینه زلال و صافی برای نقد جایگاه و منزلت امروز ما باشد از این رو اگر قرار است حرکت احیایی و اصلاحی در بستر انقلاب اسلامی ما شکل بگیرد، چه نیکوست که واقعه عاشورا مبداء آن باشد. همچنان که سرآغاز و الگوی آفرینش انقلاب اسلامی و نهضت خمینی (ره) هم بود و امروزه هم مقام معظم رهبری در همان منهج سیر می‌کنند.
تاکید من بر این وجه از واقعه عاشورا و اینکه باید منشا خیزش نوین و بازسازی و بازپروری دوران‌های جدید و نظام الهی و اسلامی ما در گام دوم انقلاب قرار بگیرد، هم برآمده از سابقه تاریخی و اجتماعی آن در ابتدای شکل‌گیری نهضت اسلامی است و هم ناشی از تجربه سال‌های اخیر ما در جریان محور مقاومت و به ویژه نقش سردار دل‌ها، شهید حاج قاسم سلیمانی، در آن است که حقیقتاً از فرازهای درخشان تاریخ انقلاب کشورهای اسلامی به شمار می‌آید. و این همه نشان می‌دهد که نهضت حسینی در حدوث و استمرار و بقای انقلاب نقشی محوری و بنیادین داشته و به فضل خدا خواهد داشت.
گلایه از نظام دانشگاهی و رسانه‌ای کشور
من منکر زحمات و خدمات جامعه دانشگاهی و نخبگانی کشور در زمینه تبیین معارف حسینی (ع) نیستم و به همه تلاشگران این عرصه درود می‌فرستم اما می‌خواهم از نگاه مناسبتی و تقویمی به جریان‌هایی چون عاشورا، اربعین و حتی مسأله‌ای چون عفاف و حجاب گله کنم. متأسفانه این نگاه در بخشی از بدنه فکری جامعه وجود دارد و نظام رسانه‌ای ما هم به آن دامن می‌زند که امام حسین (ع) را نه به منزله امامی همیشه حاضر و ناظر که باید پیوسته از او درس گرفت و آموخت که صرفاً به عنوان یک مناسبت در مناسک عزاداری و راهپیمایی اربعین در جامعه مطرح می‌کنند. این نگاه قطعاً آسیب‌زا است و باید از آن اجتناب کرد.
عاشورا، ریشه انقلاب اسلامی ما و رمز پیروزی و بقای آن است و هرچه که در تبیین، حفظ و تعمیق این فلسفه کوشش و پژوهش شود، سزاوار تقدیر است و غفلت از ظرفیت‌های معرفتی و عملی این واقعه جانسوز ما را از پرورش بزرگمردانی چون شهید حاج قاسم سلیمانی بازمی‌دارد و برای یک جامعه اسلامی خسارتی بالاتر از این متصّور نیست. بنابراین من از همه متولیان و دست‌اندرکاران دانشگاهی و رسانه‌ای می‌خواهم با تعریف و تقویت سپهر حسینی(ع) در سرلوحه فعالیت‌هایشان به نشر و ترویج معارف اسلامی بپردازند و جامعه را در مسیر ارزش‌های والایی که امام حسین (ع) جانش را بر سر آن‌ها گذاشت، هدایت کنند.
انتهای پیام/