"سیستم برنامه‌ریزی متمرکز از بالا به پایین" مسبب بسیاری از بلاهایی که بر سرمان می‌آید!/ مکانیزم اجرای "نقشه جامع پیشرفت منطقه‌ای" چیست؟
"سیستم برنامه‌ریزی متمرکز از بالا به پایین" مسبب بسیاری از بلاهایی که بر سرمان می‌آید! گروه‌های مردمی برای رسیدن به نقش پیشرفت باید ۴ فاز از جمله شاخص پیشرفت منطقه‌ای و جمع‌آوری داده، تحلیل داده، مسئله‌شناسی تکمیلی و احصای فرصت‌ها را طی کنند.
به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری تسنیم؛ سومین دوره آموزش تخصصی "هستههای پیشرفت منطقه‌ای" با عنوان صراط پیشرفت، به‌همت ستاد پیشرفت جامع منطقه‌ای ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) و همیاران مردمی پیشرفت ایرانیان (همپا) در اردوگاه فرهنگی شهدای خرماکلا برگزار شد.
"میثم خلیلی" مدیرعامل همپا (همیاران مردمی پیشرفت ایرانیان) و از مسئولان برگزاری دوره آموزش تخصصی "هستههای پیشرفت منطقه‌ای" در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم درباره کم و کیف این دوره و اهداف آن گفت: این الگوهایی که برای نقشه پیشرفت طراحی شده است صرفاً هدف آن بدست آوردن نقشه پیشرفت نیست و برای آن طرح‌ریزی‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شده است.
وی ادامه داد: ما یک نقد جدی به سیستم برنامه‌ریزی متمرکز در کشور داریم و معتقدیم بسیاری از بلاهایی که بر سرمان می‌آید ناشی از سیستم برنامه‌ریزی متمرکز از بالا به پایین است که در تهران تصمیم‌گیری‌های لازم برای آن انجام می‌شود، بودجه آن بسته می‌شود اما نیازهای مناطق دیده نمی‌شود یا اگر هم این نیازها دیده می‌شود، مدیران مناطق و شهرستانی با یکسری اطلاعات فیک و دم‌دستی این برنامه‌ها را مصوب می‌کنند.
وی درباره راه علاج این معضل متذکر: تنها راه‌حل این مشکل، نیل کردن به سمت برنامه‌ریزی غیرمتمرکز است که این برنامه‌ریزی نیز شاخه‌های مختلفی دارد که می‌توان ساختارهای اداری کشور را درگیر این مسئله کرد یا اینکه اقشار مختلف مردم درگیر این برنامه شوند و اینکه نخبگان وارد گود شوند اما جمع‌بندی ما درباره پیشرفت انقلاب اسلامی این است که اگر انقلاب اسلامی بخواهد شعار "مردم‌سالاری دینی" را ارتقا بدهد و صرف شرکت در انتخابات‌ها و راه‌پیمایی‌ها و ... نباشد، مردم باید در همه شئون برنامه‌ریزی و همه معادلات زندگی خود اثرگذار باشند یعنی اینطور نباشد که ما فقط یک رئیس‌جمهوری انتخاب کنیم که این رئیس‌جمهور یک مدیری را انتخاب کند که آن مدیر مدیران دیگر را از بالا تا پایین انتخاب کند که همین مدیران بخواهند برنامه‌ریزی کنند.
خلیلی با بیان اینکه نقش‌آفرینی مردم در این حوزه هیچ اشکالی نخواهد داشت، تصریح کرد: یعنی خود مردم باید به صحنه آمده و مشکلاتشان را بازگو کنند و حتی خودشان راه‌حل ارائه دهند و اینکه خودشان بگویند که چه اتفاقاتی در شهرستان و منطقه مورد نظر باید انجام شود؛ این روش نه تنها هیچ مشکلی نخواهد داشت بلکه محاسن بسیار زیادی دارد یعنی ما امروز به واسطه بعضی از طرح‌ها و کارها، مردم را جدای از سیستم برنامه‌ریزی و دخالت در تعیین سرنوشت خودشان می‌دانیم.
مدیرعامل همپا با اشاره به مزیت‌های نقش‌آفرینی مردم و گروه‌های مردمی در تعیین سرنوشت خود گفت: اینکه خود مردم به صورت حداکثری در سرنوشت خود نقش‌آفرین باشند، با این روش بدنه اجتماعی حاکمیت و بدنه اجتماعی انقلاب اسلامی تقویت می‌شود؛ برای دخیل شدن مردم در سرنوشت خود یک مکانیزمی وجود دارد و ایده ما این است که برای این کار باید به سراغ نخبگان هر منطقه و شهر برویم که این نخبگان به معنای بزرگان و ریش‌سفیدان نیست به این معنا که این نخبگان آن فهم و سواد لازم را دارند که این کار را به جلو ببرند و بچه‌های انقلاب اسلامی نیز هستند و نسبت به انقلاب و پیشرفت منطقه‌ای خودشان ارق دارند که اینها باید شناسایی شوند؛ استوارترین تجلی این بچه‌هایی که ما باید آنها را پیدا کنیم گروه‌های مردمی هستند که شکل می‌گیرند یعنی یک فرد خاص نمی‌تواند کار را به صورت سازمانی و تشکیلاتی جلو ببرد بلکه باید یک تشکیلات موجودی وجود داشته باشد تا با تعریف ماموریت حرکت رو به جلو کند.
وی ادامه داد: گروه‌های مردمی یک ثبات و هویت مشخصی و تجارب بسیار خوبی دارند و در واقع آماتور نیستند و ماموریت‌های زیادی را برای خود تعریف کرده و به سرانجام رساندند؛ حالا این گروه‌های منطقه‌ای قرار است که برای منطقه خودشان با استفاده از الگوها و روش‌هایی که وجود دارد یک برنامه‌ریزی خاصی انجام دهند که در این برنامه‌ریزی دو نکته بسیار مهم مورد توجه قرار می‌گیرد نخست آنکه در این برنامه باید گفته شود همه مردم به عنوان نقش‌آفرینان اصلی نقش آنها مشخص شود یعنی در این برنامه باید قید شود که مردم شهر چگونه باید نسبت به مسائل شهر خود حساس شوند و چطور باید اعتماد آنها جلب شود. نهادهای حاکمیتی هم در این برنامه باید لحاظ شوند چراکه کشور دارای یک سیستم و ساختاری است که نحوه تعامل و تصمیم‌سازی با آنها بسیار مهم است و حتماً باید در این برنامه‌ریزی دیده شود.
خلیلی گفت: در نهایت نیز باید منابع مالی این مسائل روشن شود که این منابع چطور تامین خواهد شد؛ اعتقاد ما این است که تامین منابع مالی برای این دست از کارها و کارهای پیشرفت منطقه‌ای به حد کافی در منطقه وجود دارد و اینطور نیست که حتماً باید یک سازمانی در تهران برای فلان منطقه بودجه میلیاردی کنار بگذارد، یعنی منابع مالی در سطح شهرستان‌ها و مناطق به حد کافی وجود دارد اما اینها در قالب یک نقشه واحد که مشخص شود این بودجه چطور وارد شهرستان شده و خرج چه مسائلی می‌شود، ارائه نمی‌شود و به دلیل جزیره‌ای بودن سیستم اداری کشور هر کسی برنامه خودش را دارد و منابع مالی را صرف برنامه‌های خودش می‌کند یعنی شهرستان یک مدیریت واحد ندارد که دستور بدهد کل بودجه صرف فلان مسئله شود و این فکر واحد و منسجم متاسفانه وجود ندارد.
مدیرعامل همپا با اشاره به ساماندهی بودجه‌های نهادهای اداری هر منطقه گفت: ما نباید توقع داشته باشیم که فرد یا گروه‌هایی بیرون از منطقه مسائل منطقه را شناسایی کنند و برای آنها برنامه‌ریزی کند لذا آن منابع اصلی که در برنامه می‌آید یک بخشی از آن، همین ساماندهی بودجه‌های است که در نهادها و ادارات مختلف وجود دارد؛ تجارب این کار در زمان جنگ نیز وجود داشت که مردم از جنگ پشتیبانی می‌کردند و هرکسی در حد بضاعت خود به جبهه‌ها کمک می‌کرد یا در مثالی دیگر در موضوع راهپیمایی اربعین، گروه‌های مردمی به صورت خودجوش و حداکثری وارد گود می‌شوند چراکه مردم به این راه ایمان دارند.
خلیلی تصریح کرد: اگر یک برنامه‌ای با این ابعاد توسط این گروه‌های منطقه‌ای، طراحی و تدوین شود این گروه‌ها قادر خواهند بود در منطقه شهرستانی و شهری خود این برنامه را محقق کنند که قطعاً در این راه چالش‌ها، موانع و سنگ‌اندازی‌های زیادی وجود دارد که برای این نیز تمهیداتی وجود دارد و برای آن کاملاً فکر شده است. این مسئله قطعاً تحقق‌یافتنی است چرا که براساس تمام باورها و تجاربی است که در انقلاب اسلامی وجود دارد و براساس ماهیت و روند انقلاب اسلامی است و هرچه از آرمان‌ها و این دیدگاه‌ها فاصله گرفتیم ضربه خوردیم و در کل این مسئله در مرحله الگوسازی است و یک ادعا است و باید ببینیم که آیا تحقق خواهد یافت.
وی با ابراز امیدواری نسبت به موفقیت طرح "هستههای پیشرفت منطقه‌ای" گفت: امیدواریم با توجه به تجربه فراوان ما در این حوزه، این طرح موفق شود به عنوان نمونه ما در حوزه روستایی امثال این کارها را با قالب شبیه به این جلو بردیم و تجربه نشان می‌دهد که اگر کار برای خدا باشد، قطعاً پیروز خواهیم شد.
مدیرعامل همپا با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی صراط پیشرفت در اردوگاه خرماکلای مازندران گفت: ما برای هر گروه، 4 دوره آموزشی را در نظر گرفتیم که این دوره نخست آن است و برای آنکه یک گروه به نقشه پیشرفت برسد 4 فاز آموزشی را باید بگذراند که این دوره فاز اول است؛ مابین این 4 فاز را برای اینکه مسیر ادامه پیدا کند و متوقف نشود آن فضای راهبری را تعریف کردیم یعنی به دلیل اینکه این آموزش‌ها مقطعی است، فضای راهبری ممتد است؛ هر باری که قرار است محتوای جدیدی را به گروه‌ها آموزش بدهیم، کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی گذاشته و آنها را توجیح می‌کنیم و بعد از آن "راهبر" صرفاً پیگیرکننده مطالبی است که در دوره‌ها گفته شده است.
خلیلی با بیان اینکه راهبرها جزو تیم اصلی ما هستند، خاطرنشان کرد: این راهبرها کاملاً به بحث‌ها مسلط هستند و خودشان در جریان تدوین محتواهای مربوطه بودند ضمن اینکه در کنار راهبر، پشتیبان راهبر نیز داریم که آنها نیز جزو تیم اصلی ما هستند و به فضای کار کاملاً مسلط بوده و به گروه‌ها کمک می‌کنند.
وی با اشاره به جزئیات روند طی کردن 4 فاز تا رسیدن به نقشه پیشرفت گفت: در دوره نخست بحث‌های شاخص پیشرفت منطقه‌ای و روش جمع‌آوری اطلاعات ناظر به شاخص‌های مربوطه گفته می‌شود. فاز دوم ما بحث تحلیل داده است که بعد از جمع‌آوری داده‌های خام اولیه، این داده‌ها و اطلاعات اولیه باید تحلیل شود و ما به کارنامه منطقه برسیم تا بتوانیم تشخیص دهیم که این منطقه در کدام شاخص قوی و در کدام شاخص ضعیف است
خلیلی ادامه داد: در دوره بعدی، مسئله‌شناسی تکمیلی به آنها گفته می‌شود و در کنار آن احصای فرصت‌های منطقه‌ای و ریسک‌های منطقه‌ای گفته می‌شود یعنی اگر بخواهد برای منطقه‌ای برنامه‌ریزی شود، مسائل و مشکلات ریشه‌ای در آن منطقه وجود دارد که باید شناسایی شود و ظرفیت‌های بالفعلی نیز در منطقه وجود دارد که هرکدام بالقوه می‌توانند فرصت‌هایی را در منطقه ایجاد کنند مثلاً اگر در کنار آن منطقه یک فرودگاهی وجود داشته باشد که این فرودگاه می‌تواند فرصت صادرات مواد غذایی تولید منطقه را فراهم کند؛ در موضوع ریسک‌ها نیز موانعی که احتمالاً در آینده به آن برخورد خواهند کرد شناسایی خواهند شد.
مدیرعامل همپا با اشاره به فاز 4 و نهایی گفت: فاز 4 بحث برنامه‌ریزی و عملیات است به این معنا که همه بعد از طی کردن همه مراحل قبلی از جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل داده و مسئله‌شناسی و احصای فرصت‌های منطقه‌ای، مدل برنامه‌ریزی ارائه می‌دهیم که این اتفاق چگونه رقم خواهد خورد تا این گروه‌ها بتوانند برنامه‌ریزی‌های عملیاتی را انجام دهند و برنامه‌های خود را تدوین کنند که به مجموع اینها از شاخص‌ها تا برنامه را سند پیشرفت منطقه‌ای آن شهرستان نامگذاری می‌کنیم.
خلیلی با اشاره به سابقه تشکیل همپا گفت: بچه‌های اجرایی این دوره، سال‌ها در قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه که ماموریت محرومیت‌زدایی و پیشرفت و آبادانی روستاها را به عهده داشت، نمونه این کارها را انجام دادند و بعد از قرارگاه، به تجاربی رسیدند مثلاً یکی از تجارب آن است که خیلی بر روی نهادهای حاکمیتی نمی‌شود حساب باز کرد چرا که در آن قرارگاه کار به دلایل تغییرات مدیریتی متوقف شد و از آن مجموعه بیرون آمدیم و به این نتیجه رسیدیم که ما در داخل سازمان‌ها و ارگان‌ها نمی‌توانیم این کارها را انجام بدهیم به خاطر اینکه جلوی ما را خواهند گرفت و یک میثاق دسته‌جمعی امضا کردیم که در بحث پیشرفت منطقه‌ای رو به جلو حرکت کنیم و یک مجموعه خصوصی به نام "همپا" را پایه‌گذاری و راه‌اندازی کردیم؛ اینکه ما داخل ستاد پیشرفت و ... نرفتیم به خاطر تجربه قبلی بود؛ همپا یک شرکت و نهاد کاملاً خصوصی است و هیچکدام از بچه‌های ما در ستاد پیشرفت نبودند و پروژه ستاد پیشرفت باعث شد که ما مجموعه را به یک ثباتی برسانیم و خیلی دقیق‌تر کار را به جلو ببریم.
وی با بیان اینکه 3 کتاب سال گذشته تولید کردیم، تصریح کرد: "معماری پیشرفت"، "نشا پیشرفت" و "نبرد پیشرفت" سه کتابی است که توسط ما تولید شده است؛ کتاب معماری پیشرفت، بازخوانی بیانات مقام معظم رهبری در موضوع پیشرفت است؛ بعدها مفهوم حلقه‌های میانی را در نسبت پیشرفت تعریف کردیم که یک حلقه میانی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ و چه نقش‌هایی را باید ایفا کند؟ در کتاب نشا نیز به این موضوع می‌پردازیم که 23 نقش و 23 شایستگی برای حلقه میانی ما احصا کردیم؛ پنج کلان نقش در حلقه‌های میانی تعریف شد که شامل "کاشف، طراح، آماده‌ساز، پیاده‌ساز و تشکیلات‌ساز" است. برای اینکه حلقه‌های میانی را در نسبت با این سند بسنجیم، آمدیم یک مدل ارزیابی برای گروه‌های مختلف کشور طراحی کردیم تا گروه‌ها با این مدل ارزیابی شوند که کتاب نبرد پیشرفت نیز به موضوع ارزیابی‌ها می‌پردازد.
انتهای پیام/
