سناریوهای ترکیه برای عادی سازی روابط با ارمنستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در دو روز اخیر، نخستین سالگرد پیروزی جمهوری آذربایجان در دومین جنگ قره باغ، در باکو و آنکارا گرامی داشته شد.

اغراق آمیز نیست اگر گفته شود که میزان شوق و ذوق مقامات ترکیه در این ماجرا، از مسئولین جمهوری آذربایجان نیز بیشتر بود. شاید به این دلیل که همه فهمیدند برتری نظامی سربازان تحت امر علی اف در جنگ قره باغ؛ به خاطر استفاده گسترده از پهپادهای مسلح ترکیه بود که علاوه بر پایگاه ها و واحدهای پیاده، کل یگان های زرهی ارمنستان را نیز زمین گیر کرد.

در هر صورت، شادی و هیجان ترکیه در این ماجرا، علاوه بر حس پیروزی و ظفر تاریخی، حکایت از این دارد که دولت اردوغان به دنبال استفاده از فرصت های جدید پس از جنگ قره باغ است و عجیب نیست که عادی سازی روابط بین ترکیه و ارمنستان نیز در راستای سیاست های جدید، در دستور کار قرار گرفته است.

ابراهیم کالن سخنگوی رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده که قطع روابط و انسداد مرزها با ارمنستان در آخرین دهه قرن بیستم به خاطر قره باغ بوده و حالا منعی برای عادی سازی روابط وجود ندارد.

عنوان رسمی پروفسور ابراهیم کالن، سخنگویی رئیس جمهوری ترکیه است. اما او در عین حال، رئیس گروه مشاورین عالی سیاست خارجی و امنیت ملی ترکیه است و شواهد نشان می دهد که موقعیتی فراتر از وزیر امور خارجه دارد.

شاید بتوان ابراهیم کالن را ورژن دیگری از داود اوغلوی سیاست خارجی ترکیه دانست. با این تفاوت که داود اوغلو خود را در جایگاهی فراتر از اردوغان می دید اما ابراهیم کالن، در برابر اردوغان، متواضع و فروتن است و بر اساس عکس هایی که از او گرفته و در اینستاگرام خود منتشر کرده، اردوغان را به عنوان رهبری قلمداد می کند که بار یک ملت را بر دوش گرفته و برای او شأن خاصی قائل است.

کالن، شب گذشته در گفتگو با شبکه تلویزیونی گلوبال خبر، به تفصیل در مورد سیاست خارجی ترکیه صحبت کرده و گرانیگاه سخنان او، تمایل آنکارا برای عادی سازی روابط با ایروان است.

نقش ترکیه در جنگ قره باغ

کالن جنگ دوم 44 روزه قره باغ را برای جمهوری آذربایجان، ترکیه و منطقه مهم دانسته و گفته است:«این جنگ، پایانی برای یک تنش و درگیری 30 ساله بود که از 30 سال پیش تاکنون فریز شده و حل نشده بود.

ما سالها گفتیم که این اختلاف، باید از طریق گفتگو حل شود. اما سال گذشته، با رویکرد تهاجمی ارامنه، جنگ آغاز شد و طرفین به این نقطه رسیدند. آزادسازی قره باغ یک دستاورد مهم برای حفظ یکپارچگی سرزمین های آذربایجان است.

در این روند، آذربایجان همیشه مسئولانه عمل کرده است. در واقع بر اساس قوانین بین المللی عمل کرد. در عین حال باید بگویم که این ظفر، نمود و مصداق مهمی از همکاری ترکیه و آذربایجان و شعار «دو دولت ، یک ملت» بود.

هم ارتش ترک و هم ارتش آذربایجان، وزرای دفاع و وزرای خارجه ما و علاوه بر آنها، روسای جمهور ما مدت زمان فوق العاده ای را صرف کردند و تحولات میدانی، دقیقه به دقیقه دنبال شد. این پیروزی، به راحتی به دست نیامد. شهدای زیادی داده شد. حالا هم روند بازسازی قره باغ آزاد شده، ادامه دارد. یک سال گذشت و تغییراتی روی داده و آنجا توسعه پیدا کرده است. جناب علی اف شخصاً پیگیر است و تمام تیم او در این راستا کار می کنند».  

عبارات و اظهارات کالن در مورد جنگ قره باغ، نشان دهنده این است که اولاً ترکیه از بیان این موضوع که نقش مستقیم و مداخله گر داشته ابایی ندارد و دوم این که حالا هم، اصطلاحاً ول کن معامله نیست و شاید بیش از باکو، با چند و چون تغییر و تحولات و توسعه قره باغ، درگیر است.

کالن در ادامه، آشکارا از ایده مداخله دفاع  کرده و گفته است:«جنگ در قره باغ برای نیروهای مسلح ترکیه، عمل کردن به یک وظیفه اصلی است. پس از کودتای نافرجام، نیروهای مسلح ما از بیماری فتنه و مشکلات داخلی رهایی یافت و در سوریه، به شکل قدرتمندانه در برابر تروریست ها جنگید، سپس در لیبی کار کردیم و مداخله سوم ما، در قره باغ بود. در سایه راهنمایی رئیس جمهور و هماهنگی وزارت امور خارجه و سرویس اطلاعاتی میت، نتایج خوبی حاصل شد».

عادی سازی روابط با ارمنستان

سخنگوی رئیس جمهوری ترکیه ابراهیم کالن در ادامه در مورد روابط آنکارا – ایروان گفته است:«ما بر اساس اصول و پرنسیپ، به دنبال عادی سازی روابط با ارمنستان هستیم. دلیل اصلی این که ما در سال 1992 روابط دیپلماتیک خود را با ارمنستان به پایان رسانده و مرز را بستیم، اشغال قره باغ بود. اکنون که این مشکل حل شده، در واقع در موقعیتی قرار گرفته ایم که هیچ مانعی در برابر عادی سازی روابط ما با ارمنستان وجود ندارد».

کالن در مورد پیچیدگی اولیه مسائل چنین گفته است:«هنوز در مسئله قره باغ، مشکلاتی وجود دارد که باید حل شوند. به عنوان مثال، آتش بس امضا شده، اما توافقنامه و پیمان نهایی صلح، هنوز منعقد نشده است. این توافق صلح باید هر چه زودتر انجام شود. چنین چیزی برای ارمنستان، آذربایجان و ترکیه ضروری است.

اگر توافقنامه صلح امضا شود، سهم بسیار جدی در ثبات منطقه خواهد داشت. برخی مشکلات  فنی وجود دارد که باید حل شود. معتقدیم که جنس این مشکلات، از جنس مسائل لاینحل نیستند. رئیس جمهور ما اظهارات مثبتی در مورد عادی سازی روابط با ارمنستان داشت و بارها گفته ایم که ما از این امر حمایت می کنیم. اما اگر تلاش برای عادی سازی روابط ما با ارمنستان، با حل اختلافات ارمنستان و آذربایجان، همزمان و موازی باشد، قطعاً فواید بیشتری خواهد داشت».

نکته مهم در سخنان کالن درباره عادی سازی روابط ترکیه و ارمنستان، این است که تیم اردوغان به دنبال آن است که در اقدامی عجیب، اختلافات خود با ارمنستان را به شکلی حل کند که در دل آن، برخی موانع ایروان – باکو نیز برداشته شوند.

این خواست و هدف گذاری عجیب تیم اردوغان، دو مقصود ویژه دارد: 1.مشروعیت دادن به همراهی ترکیه و آذربایجان در تحولات جنوب قفقاز و استفاده از آن برای نفوذ بیشتر در قفقاز و آسیای میانه.

2.استفاده از انتظارات آذربایجان به عنوان یک پارسنگ و شاقول تعدیل. به این معنی که هر گاه ارمنستان در بیان انتظارات خود از ترکیه، درخواست بالایی را مطرح کند، تامین خواسته آذربایجان برای ارمنستان آن قدر دشوار شود که نهایتاً از هدف اولیه خود کوتاه بیاید.

صد البته، این سناریو تنها در شرایطی محقق می شود که ارمنستان تن به درخواست ترکیه دهد و وارد چنین مذاکره ای شود. اما از آنجایی که این پیشنهاد ابراهیم کالن، حداکثری و افزون خواهانه است، احتمال پذیرش آن از سوی ارمنستان، بسیار بعید و دور از ذهن است.

اگر چه ابراهیم کالن در سخنان خود، وانمود کرده که مسیر عادی سازی روابط بین ترکیه و ارمنستان، چاله و دست انداز خاصی ندارد، اما واقعیت این است که هنوز هم مسائل مرتبط با ادعاهای تاریخی بین ارمنستان و ترکیه، از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر مذاکرات است. آن هم در شرایطی که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، ادعای تاریخی کشتار ارامنه به دست سپاهیان عثمانی را به رسمیت شناخته و دست ارمنستان برای امتیازگیری از ترکیه، بازتر شده است.

انتهای پیام/