لزوم اصلاح اساسنامه مرکز ساماندهی ترجمه برای اعمال حاکمیتی/ طرح «تاپ» نباید از طریق رایزنی‌ها انجام شود
الماسیه، رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی، می‌گوید: طرح تاپ نباید از طریق رایزنی‌ها انجام شود. برنامه مرکز این است که ۵۰ درصد این مهم در ادامه راه با کمک ناشران و آژانس‌های ادبی برگزار شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نهضت ترجمه از دیرباز در ایران وجود داشته است، نهضتی که عموماً جاده یک طرفه‌ای از بیرون به داخل بوده است، با پیروزی انقلاب اسلامی و رشد و توسعه فرهنگی نشر علم و فرهنگ در کشور فزونی یافت و این نیاز و انگیزه ایجاد شد که این آثار به خارج از کشور منتقل شده و گفتمان انقلاب اسلامی صادر شود.
تلاش‌های بسیاری برای باز شدن مسیر ترجمه از داخل به خارج در سالهای اخیر به ویژه پس از تأکیدات و مطالبات رهبر انقلاب در داخل کشور صورت گرفته است، از آنجایی که هر نهادی در این راستا احساس وظیفه کرد و نسبت به ترجمه وارد میدان شد، با نوعی پراکندگی روبرو شدیم و از استانداردهای ترجمه جهانی فاصله گرفته‌ایم.
در نیمه راه دهه 90 مسئولان فرهنگی کشور به این نتیجه رسیدند که نهضت ترجمه‌ای در آغاز مسیر شکل‌گیری قرار داشت، مسیر استانداردی را نپیموده است. ترجمه کتاب در داخل و با استفاده از مترجمان بومی زبان مبدأ، انتشار آن و سپس ارسال به خارج از کشور مسیری بود که پس از انقلاب تا کنون پیموده شده و راه به جایی نبرده بود. برای توجه جامعه جهانی به آثار ایرانی خواه ناخواه باید از مسیر استاندارد جهانی اقدام می‌شد، این بود که نهادهایی برای این منظور به وجود آمدند تا به عنوان متولی امر ترجمه در ایران وضعیت را ساماندهی کنند. این نهادها در ادامه طرح‌های حمایتی برای ترجمه نیز ایجاد کردند، طرح حمایتی «تاپ» و «گرنت» دو طرحی است که جمهوری اسلامی ایران برای انتشار کتاب‌های ناشران ایرانی در خارج از ایران و در مسیر استاندارد به وجود آورده است.
خبرگزاری تسنیم در ادامه راه بررسی پرونده «صادرات کتاب» با محمد‌رسول الماسیه، رئیس مرکز ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، گفت‌وگو کرده است. الماسیه در این گفت‌وگو به اساسنامه‌ای که بر اساس آن مرکز به عنوان متولی امر ترجمه در کشور شناخته شده و دارای ساختار و بودجه‌ای مجزاست اشاره کرده و می‌گوید: به دلیل شرایط کشور در زمان راه‌اندازی مرکز تاکنون این مهم عملیاتی نشده است. وی در عین حال به انتقاداتی که نسبت به طرح تاپ وجود دارد، پاسخ داده است. مشروح این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: فعالیت سازمان فرهنگ و ارتباطات در حوزه ترجمه و نشر در خارج از ایران از چه سالی و چگونه آغاز شد؟
موضوع ترجمه از بدو پیروزی انقلاب اسلامی در کشور مطرح شد، انقلاب عظمتی داشت که در تاریخ جهان اسلام بی‌سابقه بود، همراه با این عظمت، اتفاق خوبی رخ داد، جامعه ایرانی احساس کرد باید اندیشه‌های متفکران و اندیشمندان خود را به جامعه بشری معرفی کند، این جزو معدود مقاطع تاریخی است که جامعه ایرانی این اعتماد به نفس را در خود پیدا می‌کند که اندیشه‌‌هایش را به جهان معرفی کند.
در همان سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی اولین جریان ترجمه و نشر را شاهد هستیم، کانون این ترجمه و نشر آن زمان نهادهای دولتی نبودند؛ بلکه دانشجویان ایرانی خارج از کشور و افراد مرتبط با ایران که ناظر تحولات انقلاب بودند، دست به قلم برده و نوشته‌های منتشر شده در ایران را ترجمه کردند. اندیشه‌های امام خمینی(ره)، شهید مطهری و مرحوم شریعتی کانون توجه برای ترجمه اندیشه‌های ایرانی در خارج از کشور بود.
پس از آن و بعد از پیروزی انقلاب نهادهایی تشکیل شدند که در همین مسیر گام برداشتند. مثلاً در معاونت بین‌الملل وزارت ارشاد وقت، بنیاد اندیشه اسلامی تأسیس شد، موسسه بین‌المللی الهدی تاسیس شد که وظیفه آنها تولید محتوا برای مخاطب خارجی بود. در موسسه الهدی ده‌ها جلد کتاب منتشر شد. در بنیاد اندیشه اسلامی، در مرحله نخست ترجمه، نشریات مشهوری در ایران شروع به انتشار کردند که با پست به خارج از کشور ارسال می‌شدند، این نشریات به اندازه‌ای محبوب شدند که علاقه‌مندان، آنها را بین خود می‌گرداندند.
مرحله دوم ترجمه، بعد از شکل‌گیری برخی از نهادهای انقلاب است، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، مجمع تقریب مذاهب اسلامی، سازمان مدارس که بعدها جامعة‌المصطفی العالمیه شد، بنیاد ایران شناسی، دفتر حفظ و نشر آثار امام و.... در دهه دوم انقلاب کار ترجمه و نشر آثار ایرانی را دنبال کردند.
در این مقطع، به طور مشخص در سال 1374، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز برای انسجام‌بخشی به فعالیت فرهنگی ایران در خارج از کشور تأسیس شد.در دل این سازمان بخشی به عنوان ترجمه و نشر قرار داشت و بخشی از فعالیتهای فرهنگی سازمان در قالب ترجمه و انتشار کتاب انجام می شد.
مرحله سوم ترجمه در دهه 80 است که نوعی بازنگری در فعالیتهای ترجمه و نشر انجام شد.از خلال این بازنگری‌ها، نهادهای بالادستی فرهنگی به این نتیجه می‌رسند که نیاز به مرور، اصلاح و ایجاد بهبود در کار ترجمه و نشر وجود دارد. این بازنگری باید هم در روش‌ها و رویه‌های ترجمه و نشر و هم در محتوا صورت می‌گرفت.
برای نمونه از مهمترین ایرادات مطرح شده در خصوص ترجمه در اواخر دهه 80 این بود که محتوای قوی و تأثیرگذار متن فارسی در متن ترجمه شده منتقل نشده است، اولویت‌ها در انتخاب آثار رعایت نشده است، کارهای تکراری زیاد است و در نهایت کار ترجمه و نشر در داخل ایران انجام شده و کتاب چاپ شده به خارج از کشور برده شده است. در نتیجه کتاب یا در گمرک متوقف شده یا در انبار رایزنی‌های فرهنگی خاک می‌خورد.
* تسنبم: چه شد که مرکز ساماندهی و ترجمه و نشر معارف اسلامی راه‌اندازی شد؟
در سال 1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی به این نتیجه رسید که مرکز ساماندهی ترجمه و نشر تأسیس شود؛ البته این مصوبه در سال89 به تصویب شورا رسید و بعد، با فاصله دو ساله به سازمان فرهنگ و ارتباطات ابلاغ شد. اساسنامه تاسیس مرکز خوب و قوی تنظیم شده بود. در اساسنامه آمده بود که «به منظور گسترش آموزه‌های اسلام ناب و گفتمان انقلاب اسلامی و افزایش سهم آرای اندیشمندان ایرانی و اسلامی در جریان‌های فکری و تولیدات علمی و فرهنگی جهان و بهره‌گیری سایر ملل، این سازمان تأسیس میشود.» 19 بند هم به عنوان شرح وظایف مرکز در نظر گرفته شده است، ساماندهی، انسجام‌بخشی، سیاست‌گذاری، حمایت، هماهنگی، نظارت، هدایت و ارزیابی به عنوان کلیدواژه‌های وظایف سازمان مطرح شده‌اند.
تربیت و مهارت‌افزایی مترجمان بومی، محیط شناس، مخاطب‌شناسی و اولویت‌شناسی نیز از دیگر وظایف مرکز ذکر شده‌اند.
اگر فرمایشات رهبر انقلاب از سال 92 به بعد را مرور کنیم، توجه ویژه ایشان به نهضت ترجمه مشهود است و این کلیدواژه در کلام ایشان بارها تکرار شده است. مثلاً سال 97 در دیدار با رزمندگان دوران دفاع مقدس اشاره می‌کنند که نهضت ترجمه آثار دفاع مقدس باید انجام شود. این خاطرات هم مکتوب شود و هم به زبان دیگر ترجمه شود. در دیدار با مترجمان کشور نیز فرموده‌اند که منابع ما باید برای ارائه به خارج از کشور آماده و ترجمه شود.
نظرات مقام معظم رهبری ضمن اینکه کلی است، عمل‌گرایانه و میدانی هم هست. رهبر انقلاب در دوارن جوانی کتاب ترجمه کرده‌اند، مانند کتابی درباره صلح امام حسن(ع)؛ بنابراین با فوت و فن ترجمه، آسیب‌های ترجمه و ویژگی‌های یک ترجمه فاخر آشنا هستند. معظم‌له در دیدار با مترجمان اشاره کرده بودند که باید فرهنگستان ترجمه وجود داشته باشد و مترجمان به آن رفت و آمد داشته باشند تا به ارتقای سطح ترجمه در کشور کمک شود. در این راستا طبق اساسنامه سازمان فرهنگ و ارتباطات متولی ایجاد مرکز ساماندهی شد و شورای سیاست‌گذاری مرکز از نمایندگان چند نهاد فعال در خارج از کشور همچون مجمع تقریب، مجمع جهانی اهل‌البیت(ع)، جامعة‌المصطفی، پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی و دو نفراز شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد.
اساسنامه مرکز ساماندهی به صورت کامل اجرا نشده است
* تسنیم: به فرمایش رهبر انقلاب مبنی بر راه‌اندازی مرکز ترجمه اشاره کردید، آیا مرکز ساماندهی و ترجمه توانست در مقام عمل به این مرکز نزدیک شود؟
از سال 92 تاکنون شرایط کشور اجازه نداده است که این اساسنامه تمام و کمال اجرا شود؛ چرا که به لحاظ ساختاری و تشکیلاتی بار مالی تحمیل می‌کرد. اگر قرار بود، مرکز ساماندهی طیق اساسنامه تأسیس شود، یکبار ساختاری به دولت تحمیل می‌شد، همچون بنیاد سعدی که همزمان با این مرکز راه‌اندازی شد.
سال گذشته ما تلاش کردیم و با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به توافق رسیدیم که مرکز ساماندهی، در دل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مشخصا و با نام، دارای ساختار شود. در آینده اگر شرایط اقتضا کند بر اساس اساسنامه، آن را ارتقا خواهیم داد.
طرح تاپ فرهنگ صادرات کتاب را تغییر داد
* تسنیم: طرح تاپ به عنوان طرح مرکز ساماندهی و ترجمه و نشر از کجا ایجاد شد و چرا؟
مرکز ساماندهی در سال 94 به این نتیجه رسید که برای گسترش امر ساماندهی ترجمه باید الگویی برای ناشران کشور معرفی کند. بنابراین طرح حمایتی تاپ را به راه انداخت.یکی از مهمترین کارهای مرکز ساماندهی برای ورود به وظایف خود راه‌اندازی طرح تاپ بود. اکنون بعد از 5 سال از عملیاتی شدن این طرح، دیگر ناشر ایرانی افتخار نمی‌کند که کتابی را در ایران ترجمه و منتشر کرده باشد و بعد فیزیک کتاب را بار کشتی زده و به خارج از کشور بفرستد. مرکز ساماندهی با معرفی و اجرای طرح تاپ این فرهنگ را تغییر داد. در وزارت ارشاد هم همزمان با شکل‌گیری طرح تاپ، طرح گرنت بر همین اساس راه‌اندازی شد.
طرح تاپ و طرح گرنت برای این راه‌اندازی شده‌اند که ناشران کارشان را از روال متعارف انجام دهند، روال متعارف جهانی برای ترجمه و نشر این است که ناشر خارجی کتاب را منتشر کند، ناشر خارجی هم مترجم را می‌شناسد و به هر مترجمی کار نمی‌سپرد و هم بازار نشر آن کشور را برای قرار گرفتن کتاب در شبکه توزیع می‌شناسد. طرح تاپ این انگیره را ایجاد می‌کرد که برای انتشار کتاب با ناشر خارجی ارتباط برقرار شود. طرح تاپ به ناشر خارجی می‌گوید که اگر کتاب مورد نظر ما منتشر شود، ما از شما حمایت می‌کنیم. حمایت نیز در قالب خرید کتاب است. مثلا اگر 1000 نسخه منتشر شود، 200 نسخه،یا کمتر و بیشتر، به قیمت پشت جلد از ناشر می‌خریم.
امروز صادرات کتاب منطقی و مطلوب نیست
بنابراین از سال 95 همه فعالیتهای ترجمه و نشر مرکز ساماندهی بر اساس الگوی طرح تاپ انجام شده است و ما خوشحال هستیم طرح گرنت نیز به همین شیوه عمل می کند. امروز دیگر صادرات کتاب منطقی و مطلوب محسوب نمی‌شود.
بودجه طرح تاپ از رایزنی‌ها تامین میشود
*تسنیم: طرح تاپ بودجه مشخصی دارد؟
خیر بودجه مشخصی ندارد، در همان بودجه‌ای که هر ساله در شروع سال برای برنامه‌های رایزنی‌های فرهنگی تنظیم میشود، بودجه‌ای نیز برای ترجمه و نشر دیده میشود؛ بنابراین در برنامه سالیانه هر رایزنی فرهنگی که زمینه ترجمه و نشر داشته باشد، یک یا چند کتاب گنجانده میشود. اکنون حدود 80 نمایندگی فرهنگی داریم که 40 تا 50 نمایندگی معمولاً این برنامه را دارند.
* تسنیم: اینکه طرح تاپ بودجه مشخصی ندارد و باید از بودجه رایزنی‌های فرهنگی که در سالهای اخیر همواره از کمبود بودجه گلایه دارند و بسیاری از فعالیت‌هایشان را به همین دلیل حذف کرده‌اند استفاده کند، مانعی برای پیشرفت طرح تاپ نیست؟
من می‌خواهم فراتر از این موضوع پیش روم، اساساً به نظر من کار طرح تاپ نباید از طریق رایزنی‌ها انحام شود، در سالهای اخیر به دلیل محدودیت و معذوریت‌های کشور است که رایزنی‌های فرهنگی محور کار قرار گرفته‌اند، هدف‌گذاری ما این است که این اقدام به سمت ناشران و آژانس‌های ادبی شیفت شود و آنها با ناشران خارجی مرتبط شوند، منتهی ناشران ما هنوز بین‌المللی نشده‌اند.
* تسنیم: اتفاقاً همین ناشران و آژانس‌های ادبی با طرح گرنت وزارت ارشاد همکاری‌های خوبی دارند ولی وقتی صحبت از طرح تاپ میشود، از انحصار آن سخن می‌گویند.
ما تفاهم‌نامه با آژانس‌های ادبی مختلف داریم، اما هنوز به نظر می‌رسد آژانس‌ها شرایط اینکه کار تاثیرگذاری انجام شود را ندارند، برای نمونه با یکی از آژانس‌ها برای ترجمه و نشر دو کتاب به توافق رسیدیم، که باید در بازه زمانی یکساله انجام می‌شد، اما آژانس مذکور تا اواخر سال مترجمی برای کار معرفی نکرد، سال که تمام شد به دلیل اینکه بودجه آنسال بسته میشود، این توافق به سرانجام نرسید.
انحصاری در طرح تاپ وجود ندارد
در عین حال، اینگونه نیست که انحصاری وجود داشته باشد، ناشران و آژانس‌های ادبی اگر در ابتدای سال پیشنهاد را مطرح کنند، ناشر خارجی را شناسایی کرده و معرفی کنند در مرکز ساماندهی حتما به نتیجه خواهند رسید. حتی ناشران نیز می‌توانند در این راه وارد شوند، تعداد محدودی از ناشران ما با فضای بین‌الملل آشنا هستند، ما با آنها تعامل داشته و اعلام کردیم مایل هستیم طرح تاپ از طریق شما انجام شود و حمایت‌های ما موجب بین‌المللی شدن شما شود.
البته اینکه من عرض کردم، باید از رایزنی‌ها به سمت ناشران برویم، ما را صددرصد از رایزن‌ها بی‌نیاز نمی‌کند، طرح حمایتی ما ارتباط با ناشر خارجی است. ما کتاب را از ناشر خارجی خریداری می‌کنیم و کسی باید حضور داشته باشد که کتاب را تحویل گرفته و پول را پرداخت کند، آژانس‌ها و ناشران ما چنین امکانی را ندارند. عملا رایزنی باید این تعهد را به ناشر خارجی بدهد که مثلا 200 نسخه از کتاب را در بدو انتشار خریداری می‌کند. این را هم اضافه کنم در نمایشگاه‌های کتاب خارج از کشور رایزن‌ها حضور دارند و در کنار ناشران هستند و می توانند تعامل و همکاری داشته باشند.
* تسنیم: در سالهای گذشته با آغاز نهضت ترجمه هر نهادی ادای دین کرده و وارد حوزه ترجمه شده است، مرکز ساماندهی ترجمه و نشر چه اندازه از این پراکندگی جلوگیری کرده است؟
ما در فرهنگ‌سازی موضوع موفق بوده‌ایم، اما در اعمال حاکمیتی هنوز نتوانسته‌ایم به حد قابل قبولی برسیم. اکنون نهادهای مختلف می‌توانند با مراجعه به بانک اطلاعاتی ما نسبت به کارهای انجام شده قبلی آگاه شوند؛ البته من موافق تکثر و تنوع فعالیت‌ها در زمینه ترجمه و نشر هستم به شرط اینکه استانداردهای لازم رعایت شود. بدانند انتشار کتاب و ارسال آن به خارج از کشور مؤثر نیست.
* تسنیم: طبق اساسنامه امکان اینکه مرکز مستقل از سازمان باشد، وجود دارد؟
بله، طبق اساسنامه باید مرکز هویت مستقل می‌داشت و در سازمان برنامه و بودجه ردیف بودجه به آن تعلق می‌گرفت، در سازمان مدیریت تشکیلات برایش در نظر گرفته می‌شد و ... .
* تسنیم: با این اوصاف چقدر امکان بازگشت به اساسنامه وجود دارد؟
محدودیت‌های آن زمان موجب شد که این مرکز شکل نگیرد، اکنون نیز یا باید این اساسنامه اجرا شود یا باید اصلاح شود؛ به گونه‌ای که در همین موقعیت کنونی اعمال حاکمیتی کند. محدودیت بودجه و ممنوعیت افزودن ساختارهای جدید به دولت موجب شده بود که نتوانیم طبق اساسنامه حرکت کنیم.
* تسنیم: آیا طرح تاپ در نمایشگاه‌های خارجی و فضای بین‌الملل نماینده مشخصی دارد؟
خیر، معمولاً در هر کشوری رایزن فرهنگی نماینده محسوب شده و کارهای طرح تاپ را پیش می برد.
* تسنیم: امکان وجود یک نماینده مشخص وجود ندارد؟ چرا که معمولاً در فضای نشر بین‌الملل کار در یک ملاقات به نتیجه نهایی نمی‌رسد و باید در چندین ملاقات که معمولاً در نمایشگاه‌های مختلف کتاب برگزار میشود، کار را دنبال کرد.
بله، درست است، حضور مستقیم مرکز ساماندهی در نمایشگاه‌های خارجی و ارتباط با ناشران به اجرای طرح تاپ کمک بزرگی می‌کند، اما شرایط فعلی کشور را نیز باید در نظر گرفت، در طرح‌های حمایتی ارتباط مستقیم با ناشر خوب است، ایجاد ارتباط از طریق ناشر ایرانی با ناشر خارجی نیز امکان پذیر است و شاید بهتر باشد. ما خیلی اصرار نکرده‌ایم حتما باید نماینده‌ای داشته باشیم، ضمن اینکه قراردادها متنوع میشود قراردادی که ناشر ایرانی با ناشر خارجی می‌بندد متفاوت است.
برنامه ما این است که سعی کنیم در یک بازه زمانی حدود سه ساله 50 درصد ظرفیت را به سمت ناشران و آژانس‌های ادبی ببریم و 50 درصد دیگر را ناچاریم از طریق رایزنی‌ها انجام دهیم.
* تسنیم: گویا در طرح تاپ فهرستی به ناشران خارجی پیشنهاد میشود و کتاب‌های مورد حمایت مشخص است، درباره این فهرست و چگونگی رسیدن به آن بگویید؟
زمانی که مرکز ساماندهی ترجمه و نشر راه‌اندازی شد، یکسری زیرساخت‌ها نیاز بود تا از آسیب‌ها و موازی‌‌کاری‌ها جلوگیری شود. مثلا مرکز ساماندهی بانک اطلاعات کتاب‌های ترجمه شده را گردآوری کرد. مکاتبات، مراجعات و مذاکرات ما با دستگاه‌های مختلف، فهرست 25 هزار عنوان کتاب را فراهم کرد که پس از انقلاب به زبان‌های خارجی ترجمه شده‌اند.البته تکرار و نواقص در این فهرست زیاد است. باید پالایش و یکسان‌سازی شوند. ما 5 زبان آن را پالایش کرده‌ایم. مابقی زبان‌‌ها نیز در دست اجراست. این به عنوان کارنامه ترجمه ایران است که در سامانه مرکز نیز قرار داده شده است.
علاوه بر آن ما فهرستی از کتاب‌هایی که مرکز از ترجمه و نشر آنها حمایت می‌کند، تهیه کرده‌ایم. این فهرست حدود 600 عنوان و در زمینه معارف اسلامی و علوم انسانی است و برای هر عنوان چیکده و معرفی انگلیسی نیز آماده شده است. ناشر خارجی می‌تواند از این گنجینه کتاب‌های حمایتی طرح تاپ استفاده کند و یا اینکه کتابی را پیشنهاد کند و پس از تایید آن در مرکز ساماندهی، آن را ترجمه کند.
انتشار 700 عنوان کتاب به 30 زبان دنیا از ابتدای طرح تاپ تاکنون
بر این اساس از زمان تاسیس طرح تاپ تاکنون بالغ بر 700 عنوان کتاب به 30 زبان زنده دنیا ترجمه شده است. فراوانی زبان‌های ترکی استانبولی و اردو در این فهرست به چشم می‌خورد.
* تسنیم: فهرست کتاب‌های پیشنهادی یا گنجینه مورد حمایت طرح هر چند وقت یکبار بروز میشود؟
ما کتاب‌ها را بر اساس درخواست بررسی می‌کنیم. یک کتاب که تصویب میشود بلافاصله به این فهرست اضافه میشود، از سال گذشته تاکنون حدود 90 عنوان کتاب به این فهرست اضافه شده است.
کتاب‌های برگزیده جوایز سال نیز در هر دوره بررسی شده و به این فهرست اضافه می‌شوند.
* تسنیم: موضوعات حمایتی در طرح تاپ تنها محدود به علوم انسانی و معارف اسلامی است یا فراتر هم میرود؟
کمی فراتر رفته است، اکنون موضوعات دفاع مقدس و کتاب‌های داستانی را نیز پوشش می‌دهد.البته در سالهای اخیر سعی شده حمایت از ترجمه ادبیات کهن بیشتر بصورت معنوی باشد. چرا که سعدی و حافظ و خیام.... راه خود را به جهان باز کرده‌اند و این برجستگی را دارند که در ناشر خارجی انگیزه ایجاد کنند.
ایده‌ال این است که ناشران کشورمان بتوانند مستقیما و بدون حمایت، آثارشان را در خارج ترجمه و منتشر کنند. اصل کاری ما این است که هر کتابی که در ایران چاپ شده، مجوز گرفته و در دسترس قرار گرفته، اگر در خارج از کشور ترجمه و منتشر شود یک ارزش است و به آن مولف و ناشر باید دست مریزاد گفت. تعدادی از ناشران کتاب کودک کشورمان در این جهت موفق عمل کرده‌اند.
طرح‌های حمایتی برای رسیدن به این هدف است.هم چنین برای کمک به ترجمه و انتشار آثاری است که ممکن است انگیزه مادی در ناشر خارجی ایجاد نکند.
ادامه دارد...
انتهای پیام/