گتوند؛ افتخار ایران ـ ۵|مقصران شوری کارون پشت سد گتوند قایم شده‌اند/ عوامل اصلی شوری آب دز و کارون چیست؟ + فیلم

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سد «گُتوند»، ابرسازه‌ای است که به‌همت مهندسان ایرانی، طراحی و اجرا شده است و وجود این سد، طی 10 سالی که از آبگیری آن می‌گذرد، نقش مؤثری در تأمین آب خوزستان داشته است.

همواره طی 10 سال گذشته، انتقادات گاه و بی‌گاه به پروژه سد و نیروگاه گتوند وجود داشته است، اما در جریان مشکلات آبی تابستان امسال خوزستان، این انتقادات به‌شدت افزایش یافته است تا جایی که برخی به‌ناحق، مدعی نقش مخرّب سد گتوند در بروز اتفاقات اخیر خوزستان شده‌اند.

در دهمین سالروز آبگیری سد گتوند، به‌منظور پاسخگویی به شبهات و انتقاداتی که به پروژه سد و نیروگاه گتوند مطرح شده است، میزگردی با عنوان "گتوند؛ افتخار ایران" با حضور «علیرضا سعیدی»، معاون فنی و مهندسی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، «ناصر کامجو»، کارشناس باسابقه مدیریت منابع آب کشور و «محمد مرادی»، مجری سد و نیروگاه گتوند در خبرگزاری تسنیم برگزار شد که بخش اول این میزگرد در ادامه آورده شده است.

در بخش اول میزگرد "گتوند؛ افتخار ایران" مشخص شد که سد گتوند بیش از 4 دهه سابقه مطالعاتی دارد و محور فعلی ساخت سد گتوند محوری است که مورد قبول تمامی متخصصان برتر جهان که در جریان مطالعات این پروژه حضور داشتند بوده است.

در بخش دوم میزگرد "گتوند؛ افتخار ایران" جزئیات مطالعه بر روی سازند گچساران و هدف از اجرای پتوی رسی تشریح شده و مشخص شد که ایجاد پتوی رسی به این منظور بود که نرخ انحلال را کاهش دهد؛ نه اینکه انحلالی صورت نگیرد.

در بخش سوم میزگرد "گتوند؛ افتخار ایران" مشخص شد که سد گتوند از نظر جانمایی، طراحی و اجرا، یک شاهکار بزرگ در سدسازی جهان محسوب می شود. این ابرساز، در 10 سال گذشته بیش از 1.2 میلیارد دلار درآمد در بخش تولید برق و 80 میلیارد مترمکعب تنظیم آب برای پایین دست و بارها مهار سیلاب را در کارنامه خود دارد.

در بخش سوم میزگرد "گتوند؛ افتخار ایران" مشخص شد که نه‌تنها با احدث سد گتوند، کیفیت آب رودخانه کارون بدتر نشده؛ بلکه وجود این سد موجب شده کیفیت آب کارون در محل سد تنظیمی گتوند نسبت به گذشته (زمان نبودن این سد) افزایش یابد.

بخش پنجم این میزگرد در ادامه آورده شده است.

* افزایش 2500 واحدی شوری آب در طول رود دز

علیرضا سعیدی، معاون فنی و مهندسی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با اشاره به اینکه "یک سال نمونه برای سنجش EC آب انتخاب کردیم"، گفت: در این نمونه گیری EC سد گتوند 830 بوده است؛ در انتهای گتوند یک شاخه ای به اسم شور عقیلی داریم که در این شاخه، EC آب 24 هزار واحد است؛ به عنوان شاخص، EC دریای خزر بین 10 هزار واحد تا 20 هزار واحد است، یعنی از دریای خزر شورتر است، این آب با آب رها شده از گتوند ترکیب می شود و چون دبی آن کم است، میزان EC آب را به 950 واحد می رساند.

وی افزود: در شاخه دز، EC آب در دزفول 530 واحد است، اما شوری آب در انتهای دز به 3000 واحد می رسد؛ در رود دز که دیگر خبری از سد گتوند نیست که آن را مقصر شوری بدانند، پس چه اتفاقی افتاده که شوری آب از 530 واحد به 3000 واحد رسیده است؟ هر جوابی برای شاخه دز پیدا کردیم، برای رود کارون حدفاصل سد گتوند تا شهرهای پایین دست هم همین جواب صدق می کند.

* مقصران شوری کارون پشت سد گتوند قایم شده اند

سعیدی در خصوص میزان EC آب در نمونه پایشی که در طول رودخانه کارون انجام شده، گفت: سد تنظیمی گتوند آب را با EC 850 رها می کند، زیر پل کیانپارس در اهواز شوری آب به 2670 واحد و در زیر پل بهمنشیر آبادان به 4110 واحد رسیده است؛ یعنی گتوند با EC 850 آب را رها کرده و این آب در آبادان به EC 4000 واحدی رسیده است.

وی ادامه داد: در واقع اتفاقی در پایین دست گتوند در کیفیت آب کارون در حال رخ دادن است که همه مقصران آن در حال قایم شدن پشت سد گتوند هستند.

معاون فنی و مهندسی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران خاطرنشان کرد: اینکه احداث سد گتوند نیاز بود، ما نگفتیم، بلکه از دهه 40 ضرورت احداث این سد بیان شده است؛ خروجی کیفیت آب در سد گتوند به صورت میانگین 1100 بوده، اتفاقی در حال رخ دادن در پایین دست است که با وجود آنکه کیفیت آب در طی سالهای اخیر هر چه می گذرد در خروجی سد گتوند بهتر می شود، اما در مجموع کیفیت آب کارون در پایین دست در حال بدتر شدن است.

* عوامل اصلی شوری آب دز و کارون

در ادامه این میزگرد، ناصر کامجو، کارشناس باسابقه مدیریت منابع آب کشور  با طرح این سوال که "وقتی ما آب را با کیفیت خوبی از سد گتوند رها می کنیم، هجمه‌ها علیه گتوند برای چیست؟"، گفت: از محل سد تنظیمی گتوند تا شوشتر، ابتدای بند میزان که رودخانه کارون به دو شاخه گرگر و شطیط تقسیم می شود و در انتهای به هم پویستن این دو شاخه که محل بند قیر نامیده می شود، و همچنین در محل سد تنظیمی دز که سد علی کله در دزفول است تا قبل از پیوستن به شاخه شطیط رود کارون، در تمامی این مسیرها حدود 50 مرحله سنجش EC‌ آب صورت گرفته و تمامی این اطلاعات به صورت جدول بندی شده موجود است.

وی افزود: در سد دز که کیفیت آب در محل سد تنظیمی برابر با کیفیت آب معدنی است، وقتی به بند قیر می رسد و قبل از اینکه به شاخه شطیط کارون بپیوندند، EC‌آب از حدود 500 واحد به بیش از 3000 واحد می رسد.

کامجو با بیان اینکه "علت عمده این افزایش شوری این است که در بالادست شهر اهواز پنج صنعت توسعه نیشکر توسعه پیدا کرده است"، گفت: آب برگشتی این واحدهای کشت و صنعت نیشکر، به جز دهخدا، عمدتا وارد رودخانه دز می شود؛ علاوه بر این، آب های برگشتی از زه‌کش های کشاورزی و آب و فاضلا‌ب های صنعتی نیز به رودخانه می ریزد؛ متأسفانه این آبهای برگشتی کشت و صنعت‌ها و کشاورزی با توجه به اینکه از  کود شیمیایی و سموم هم استفاده می کنند، علاوه بر مشکلات شوری، مشکلات بیولوژیکی نیز به دنبال دارد.

* پساب 17 هزار هکتار پرورش ماهی عامل شوری رود گرگر

وی ادامه داد: رودخانه دز حدود 40 درصد از آب رودخانه کارون بزرگ را تشکیل می دهد و این مواد وارد شده به رودخانه دز به رودخانه کارون بزرگ سرازیر می شوند؛ از آن بدتر، وضعیت رودخانه گرگر است که اگر آب مقطر نیز از ابتدای آن رها کنیم، در انتهای رودخانه، شوری آب به 3000 واحد می رسد و علت آن این است که در آنجا حدود 17 هزار هکتار پرورش ماهی توسعه پیدا کرده و  آب برگشتی از زهکش های دشت عقیلی و ترکالکی و فاضلاب های صنعتی و ... موجب افزایش 3000 واحدی شوری آب در طول شاخه گرگر می شوند.

این کارشناس مدیریت منابع‌آب تصریح کرد: نکته جالب توجه اینجاست که با وجود آنکه 30 درصد از آب برگشتی از کشت و صنعت کارون وارد رودخانه شطیط می شود، بازهم شاخه شطیط موجب افزایش کیفیت آب خروجی از رودخانه های گرکر و دز می شود.

* آب مقطر هم از سد گتوند رها شود، آب شور در اهواز و آبادان خواهیم داشت

وی افزود: درواقع با این شرایط، اگر آب مقطر از سد گتوند رها شود، این آب وقتی به اهواز می رسد 2000 واحد EC‌ آن افزایش یافته و وقتی به آبادان برسد EC آن به 3500 تا 4000 واحد خواهد رسید.

کامجو خاطرنشان کرد: تا زمانی که ما بخواهیم پشت سد گتوند خودمان را قایم کنیم، کیفیت آب کارون نه تنها بهبود پیدا نخواهد کرد بلکه روز به روز هم بدتر می شود.

وی ادامه داد: اگر واقعا دنبال حل بهبود کیفیت آب رودخانه کارون باشیم باید به دنبال منابع آلوده‌کننده عمده آب کارون برویم که عمده ترین منبع آلودگی رود کارون، رود دز است و در رود دز نیز عمده آب برگشتی از کشت و صنعت‌های نیشکر، زهاب های کشاورزی و صنعتی دلیل افزایش شوری آب و کاهش کیفیت آب هستند.

* باید آلوده کنندگان کارون را موظف کرد که ابتدا آب برگشتی خود را تصفیه کنند

این کارشناس مدیریت منابع‌آب اذعان داشت: این امکان وجود دارد که آلوده کنندگان آب کارون را موظف کرد که ابتدا آب برگشتی خود را تصفیه کنند و سپس به درون رودخانه سرازیر کنند؛ نه اینکه بدون تصفیه پساب خود را وارد رودخانه کنند.

وی افزود: اگر دنبال واقعیت های منابع آلاینده کارون برویم و راهکارهای اجرایی را برای توقف آلودگی کارون به کار بگیریم می توان کیفیت آب کارون را در محل اهواز و آبادان و دیگر شهرهای پایین دست، افزایش داد.

انتهای پیام/