وقف‌نامه‌های حرم؛ موقوفاتی برای عزاداری در حرم امام رضا(ع)
گروه استانها- در برخی از وقف‌نامه‌ها، واقف درآمد حاصل از اموال موقفه یا مکانی که وقف شده را مشخص کرده تا صرف چه اموری شود، تعزیه‌داری برای ائمه اطهار(ع) یکی از موضوعاتی است که مد نظر واقفان بوده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، مهمان‌نوازی در حرم‌های ائمه اطهار(ع) به ویژه حرم امام رضا(ع) رسمی است که ریشه در خوی و منش دلباختگانی دارد که معنای جود و سخاوت را از خاندان آل محمد(ص) آموخته‌اند. عاشقانی که شاید اکنون در قید حیات نباشند اما با بخشش قسمتی از اموال خود در قالب سنت حَسنه «وقف» نام و یاد خود را در خدمتگزاری به دلدادگان حریم عشق زنده نگه داشته‌اند.
وقف نامه‌ها موضوعات مختلفی دارد، اما موضوع اصلی آنها، انجام امور خیر است که در برخی از آنها، واقف درآمد حاصل از اموال موقفه یا مکانی که وقف شده را مشخص کرده تا صرف چه اموری شود. تعزیه‌داری برای ائمه اطهار(ع) یکی از موضوعاتی است که مد نظر واقفان بوده است.
رضا نقدی، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی با اشاره به وقف نامه‌های عزاداری برای امام رضا(ع) در آخرین روز ماه صفر گفت: وقف نامه‌های مربوط به سالروز شهادت امام هشتم(ع) شامل تامین منابع مالی برای اطعام عزاداران و خادمان حرم مطهر رضوی و برگزاری مراسم عزاداری در این ایام می‌شود که از جمله این وقف نامه‌ها می‌توان به وقف نامه مؤتمن الملک اشاره کرد.
قنات نان رسان
وی افزود: «میرزا محمدحسین حسینی مؤتمن الدوله عضدالملک قزوینی» در دو دوره، متولی آستان قدس رضوی بوده است. او مدتی مقام صدر دیوانخانه را داشت و از سال 1267 تا 1270 ق به عنوان سفیر ایران در روسیه برگزیده شد. پس از بازگشت از روسیه به خاطر قدردانی از حسن انجام سفارتش به «عضد الملک» ملقب شد و وزارت وظایف و اوقاف به او محول شد.
نقدی با اشاره به مقام و مصب مؤتمن الدوله افزود: عضد الملک در سال 1272ق از طرف ناصرالدّینشاه به جای میرزا فضلالله وزیرنظام به منصب تولیت آستان قدس رضوی برگزیده شد و به خراسان رهسپار گردید. تولیت وی در دورۀ اوّل تا ذیحجّه 1277ق به طول انجامید و در این سال به واسطه اختلافی که بین او و سلطان مراد میرزا والی خراسان روی داد او به تهران بازگشت. عضدالملک بار دیگر از صفر 1282ق تا ذیحجّه 1283 ق به تولیت حرم مطهّر منصوب شد. یکی از اولین و شاید مهمترین اقداماتی که او انجام داد جمعآوری فهرستی از املاک و مستغلات موقوفات آستان قدس بود که به «طومار عضدالملک» معروف است.
وی گفت: از دیگر اقدامات مهم عضد الملک، وقف اموالی برای حرم مطهر بود. خریداری و وقف مزرعه حسینآباد، خرید و وقف چند باب مغازه برای حرم مطهر، بنا و وقف حمام زنانه معروف به حمام آقچه از جمله موقوفات وی است که از میان این موقوفات، درآمد ششدانگ یک رشته قنات مشهور به اراضی چهارطاقی، صرف عزاداری در ایام شهادت ائمه اطهار(ع) از جمله سالروز رحلت پیامبر اکرم(س) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) و شهادت امام رضا(ع) در پایان ماه صفر می‌شود.
اجرای وقف نامه مرحوم غراب در شب شهادت امام رضا(ع)
پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی در ادامه به موقوفه مرحوم غراب نیز اشاره کرد و گفت: موقوفه «حاج کاظم غراب» و «مجدالدین مدنی» از دیگر موقوفه‌هایی است که پس از کسر هزینه‌هایی که خود واقفان در نظر گرفته‌اند، درآمد آن صرف پذیرایی از خدام، دربانان، مأموران تشریفات، خدمتگزاران، کارمندان ادارات آستان قدس رضوی که در مشهد انجام وظیفه می‌کنند و همچنین زوار مرقد مطهر امام رضا(ع) در شب شهادت ایشان می‌شود.
وی گفت: موضوع این وقف نامه، وقف شش دانگ یک قطعه زمین کارخانه کمپوت سازی ممتاز خراسان، کلیه موتورآلات نصب شده در کارخانه و مبلغ یک میلیون و پانصد هزار تومان سرمایه نقدی کارخانه کمپوت ممتاز خراسان است که طی سال‌های 1343ش و 1366ش وقف حرم حضرت رضا(ع) شد تا صرف تامین هزینه عنوان شده، شود. گفتنی است که این موقوفه همه ساله در شب شهادت امام رضا(ع) اجرایی می شود.
موقوفه وزیر نظام
دکتر نقدی در ادامه با تشریح سایر موقوفه های مربوط به ایام عزای آخر صفر، از جمله موقوفه «وزیر نظام»، اظهار کرد: میرزا فضل الله خان نوری ملقب به وزیر نظام، یکی دیگر از واقفانی است که در دوران کوتاه در اختیار داشتن پست متولی‌گری آستان قدس رضوی، منشاء خدمات بسیاری چه در مجموعه حرم مطهر رضوی و چه در سطح شهر مشهد شد.
وی ادامه داد: وزیر نظام نوری بخشی از بودجه لازم برای این اقدامات اصلاحی در حرم مطهر را از درآمدهای آستان قدس و بخشی دیگر را از اموال شخصی خود تامین می‌کرد و در این راه برخی از دارایی‌های خود در مشهد را نیز وقف کرد.
پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی تصریح کرد: امیر نظام نوری اقدامات عمرانی بسیاری در شهر مشهد انجام داد که می‌توان به ساخت کاروانسرای حسینیه، بازار بزازان، بازار کفش‌دوزان، تیمچه حکاکان، سنگ فرش کردن بالا‌خیابان و پایین‌خیابان، ساخت بازار فیروزه‌تراشان در طرف قبله صحن جدید، بازسازی بازار عباسقلی خان که مخروبه شده بود، ردیف‌بندی مغازه‌های سطح شهر، تعمیر مسجد محراب خان در محله نوغان و عفو بعضی از مالیات‌ها اشاره کرد که موجب شد شرایط عمومی زندگی در مشهد بهبود یابد. موقوفه فضل الله وزیر نظام در سال 1271 ق شامل دکان‌های متصل به صحن عتیق بود که براساس آن درآمد حاصل از این دکان‌ها صرف عزاداری در دهه آخر صفر و شهادت امام رضا(ع) می‌شود.
واقفان بزرگ مَنش...
نقدی اظهارداشت: موقوفه «مهدی قلی خان قرایی» از دیگر موقوفه‌های مربوط به این ایام است که، هرسال و همزمان با فرارسیدن دهه پایانی صفر و ایام شهادت حضرت ثامن الحجج(ع)، پیامبر(ص) و امام حسن مجتبی(ع)، مراسم عزاداری و سوگواری در رواق شیخ حر عاملی حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود. این موقوفه شامل مزرعه‌ای در قریه محمدآباد در تربت حیدریه است که در سال 1289 ق منافع آن وقف حرم مطهر شد تا پس از کسر مخارج تعیین شده در وقف نامه، صرف عزاداری شود.
وی در پایان افزود: از دیگر موقوفاتی که صرف ایام عزای دهه آخر صفر می‌شود، می توان به موقوفه «میرزا محمد مهدی لشکرنویس» اشاره کرد که نصف تیمچه‌ای در محله سرشور مشهد و دکاکینی دیگر در بازارچه زرگران و خیابان علیا در توحیدخانه را در سال 1275ق وقف روضه‌خوانی در دهه آخر صفر کرد.
همچنین در سال 1322 ق مهدی قلی سهام الملک از اعیان بازارچه مشهور به شماع خانه در خیابان سفلا یا پایین خیابان مشهد بخشی از منافع حاصل از 9 باب دکان را صرف عزاداری در شب شهادت امام رضا(ع) کرد. موقوفه «علی رضایت‌بخش راوری» و موقوفه «ابراهیم محی الدین راوری» در راور کرمان و همچنین موقوفه «مرحوم سیدحسین محمودی» که همگی در سال 1378 ش وقف شده‌اند نیز از دیگر موقوفاتی هستند که منافع حاصل از آنها صرف عزاداری در پایان ماه صفر می‌شود.
انتهای پیام/281/ ت
