پای صحبت‌های کُرنازن نقاره خانه حرم مطهر رضوی/ ناگفته‌هایی از ریز و درشت نقاره‌خانه

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، بلندای ایوان نقاره خانه حرم امام هشتم(ع) جایگاه کسانی است که طبل و کُرنا می‌نوازند و به این افراد «نقاره‌چی» می‌گویند. کسانی که ضرب دستشان و گرمی نفسشان حال و احوال دل بسیاری از زائران و مجاوران امام مِهر و مِهربانی را بارانی می‌کند. محمدرضا نجاریان؛ نقاره‌چی موسفید نقاره خانه است که خاطرات زیادی از سال‌ها کار و اشتیاق برای شروع دوباره کُرنا نوازی بر بلندای نقاره خانه رو به گنبد و گلدسته طلای شمس الشموس دارد؛ خاطراتی که حاصل یک عمر دلدادگی و ارادت است... 

جوان بودم، امروز پیر آمدم...

نجاریان برایم توضیح می‌دهد که وقتی پانزده سال داشتم وارد نقاره خانه شدم و تحت آموزش کادر نقاره خانه آن زمان از جمله مرحوم غلامرضا شکوهی و پدرم قرار گرفتم و تمام این مدت، خدمتگزاری در آستان مقدس امام رضا(ع) را لطف ایشان می‌دانم و آن را با گوشت و پوست خود حس کرده‌ام. 

او می‌گوید: عشقم خدمت به علی ابن موسی الرضا(ع) است و هیچ‌گونه سختی در این خدمت نمی‌بینم و حس و حال عجیبی را در نقاره خانه و نقاره نوازی با جان و دلم احساس می‌کنم. برای من سعادت است که در غیر روزهای محرم و صفر که نقاره خانه برقرار است، بیش از صد پله را در سرما و گرما، در روزهای عادی دو مرتبه و در ایام عید چهار مرتبه بالا و پایین می‌روم و این کار همه نقاره نوازان است تا نقاره خانه رونق داشته باشد، میراثی که به ما رسیده و ما با حفظ و انتقال آن به نسل‌های بعد آن را باید حفظ کنیم و خدا را شکر با تلاش مدیریت کنونی نقاره خانه نیروهای جدید در حال پرورش و آموزش هستند. 

حس و حال او شنیدنی است، می‌گوید: در آن بالا حس و حال عجیبی دارم. خدا را شکر می‌کنم برای این افتخار و دوست دارم با لباس خادمی از دنیا بروم و هیچ چیزی نمی‌خواهم، تمام خدمت من افتخاری است به عشق امام رضا(ع)؛ از صبح که به حرم می‌آیم تا شب حرم هستم اصلا دوست ندارم به خانه بروم... تمام لحظات بین طلوع تا غروب آفتاب و ماه محرم و صفر لحظه شماری می‌کنم تا دوباره به بالای نقاره خانه بروم. دلم خیلی تنگ می‌شود و وابستگی عجیبی به نقاره خانه دارم ...

ریز و درشت نقاره خانه...

نجاریان ادامه می‌دهد: از ابتدای خدمتم تاکنون شاهد تغییرات و اتفاقات زیادی در حرم مطهر بوده‌ام که برای خود من هم جذاب و دلنشین است؛ مثلا کار کردن در نقاره خانه در طول این سال‌ها، از نظر امکانات رفاهی شرایط بسیار مطلوب‌تر از قدیم دارد. در گذشته مجبور بودیم برای گرم کردن طبل‌ها که از پوست گاو تهیه می‌شد؛ کُنده‌های بزرگ چوب را تا بالا منتقل کنیم و با درست کردن آتش در یک مَنقل و قرار دادن طبل‌ها در کنار آن قبل از نواختن طبل‌ها، آن‌ها را گرم کنیم. طبل‌ها به دلیل تهیه از پوست گاو تا وقتی گرم نشوند صدای رسا و واضحی تولید نمی‌کند و باید این گرم کردن وسایل با همه مشکلاتش حتما انجام می‌شد، اما حالا الحمدالله خیلی خوب شده و بخاری و سایر امکانات گرمایشی در بالا وجود دارد. 

او در توضیح ضرب آهنگ نقاره خانه و ابیاتی که بیان می‌شود، بیان می‌کند: نواها و سبک کار کردن در نقاره خانه سینه به سینه و موروثی بوده و تاکنون ثابت مانده، نقاره‌زنی در هنگام نواخته شدن نوایی یکسان دارد، در نقاره زنی این ابیات ذکر می‌شود: «دوران، دوران امام رضا(ع)... دوران دوران امام رضا... امام رضا.... امام رضا... امام رضا غریبه.... امام رضا شهیده... امام رضا... امام رضا... رضا جان... رضاجان...». نوای نقاره خانه در تمام زمان‌ها یکسان بوده و از همین کُرنا استفاده می‌شده و در آینده هم عوض نخواهد شد چون یک سنت قدیمی و با قدمت است.

 به عنوان مثال پدر بزرگِ پدربزرگم به پدرم نقل کرده که در زمان قدیم مشهد کوچک بود و هر زمان که بزرگان لشکری و کشوری به مشهد می‌آمدند نقاره خانه را به صدا در می‌آورند که به مردم اطلاع بدهند که شخصی مانند شاه وارد مشهد و حرم مطهر شده است. کم کم تجربه و تحصیلات و روشن فکری به ساز و کار نقاره خانه ورود پیدا کرد و با مشورت مراجع زمان طلوع و غروب آفتاب برای نواختن نقاره در نظر گرفته شد و به طوری که خانواده‌ها با توجه به صدای نقاره خانه متوجه وقت قضا شدن نماز می‌شدند.

نجاریان می‌افزاید: کُرناهای ما، حدود یک متر و نیم قد دارد و یک زنبورک خیلی نازک وسط آن موجود است که با گوشه لب باید در کُرنا بدمیم و با فشار دادن زنبورک ابیات نقاره خانه را اجرا کنیم. کرُناهای نقاره خانه با کُرناهای سایر مراسمات مثل گروه‌های موزیکال ارتش و... تفاوت دارد عمده تفاوت این است که کُرنای نقاره خانه زنبورک بالا و پایین ندارد که بخواهیم آن را عوض کنیم به همین دلیل نواختن کُرنای نقاره خانه با بقیه کُرناهای معمولی متفاوت است.

تمام امیدم علی ابن موسی الرضا(ع) است و در هر کجا بمانم به ایشان متوسل می‌شوم و گره گشایی‌های در زندگیم دیدم. شخصیت والای معین الضعفا و مهربانیشان برایم مثل روز روشن است و از این بهتر چه می‌خواهم... پدرانه می‌گویم با امام رضا رو راست باشید. هیچ قدمی از قلم ایشان نمی‌افتد...

انتهای پیام/281/ش