کدام عوامل غیرصنعتی بیشترین نقش را در آلودگی هوای کلانشهرها دارند؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم آلودگی هوا در سال‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین معضلات زیست محیطی در کشور ما بوده است که این آلودگی‌ها از اواسط فصل پاییز و با سرد شدن هوا بیشتر می‌شود.

در سال‌های گذشته شاهد بودیم علی‌رغم اینکه ارگان‌های متعددی  در بحث آلودگی هوا قبول مسئولیت کردند و هر سال برای جلوگیری از افزایش این بحران بودجه‌ای نیز  برای هر یک از این سازمان‌ها در نظر گرفته شد اما اتفاق مثبتی در تحقق برنامه هوای پاک رخ نداد و سازمان‌های دخیل در اجرای این طرح از دولت و مردم نمره قبولی نگرفتند.

عامل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها صنعت و کارخانجات هستند که با تولید متان, دی اکسید کربن, مازوت و سایر گازهای آلاینده نقش زیادی را درآلوده کردن هوا ایفا می کنند. اما آلودگی ناشی از مصرف سوخت در خودروها, موتورسیکلت‌ها و وسایل حمل و نقل عمومی نیز در این آلودگی‌ها بی‌تاثیر نیست.

به طور مثال ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده که از سوخت گازوییل استفاده می‌کنند سهم بیشتری از منابع متحرک را در انتشار ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون و دی اکسید گوگرد به عهده دارند که با نصب فیلتر جاذب دوده (DPF) روی این قبیل خودروهای در حال تردد می‌توان میزان انتشار آلاینده‌های گازی و ذرات را کاهش داد.

همچنین در تهران حدود 3 میلیون موتور سیکلت شماره‌گذاری شده داریم که تقریبا روزانه 500 هزار دستگاه از این موتورسیکلت‌ها در حال تردد هستند که بیش از 85 درصد از این وسیله نقلیه کاربراتوری و فرسوده هستند. تصور کنید هر یک دستگاه موتورسیکلت کاربراتوری معادل 18 دستگاه  خودروی استاندارد، انتشار آلایندگی دارد. سهم موتورسیکلت‌ها در تهران، از نظر گازهای آلاینده، حدود 23 درصد و در انتشار ذرات معلق، حدود 10 درصد است. در مجموع منابع متحرک (اعم از دیزلی و بنزینی) بیش از 70 درصد در آلودگی هوای تهران سهم دارند که این میزان، قابل توجه است.

از طرفی تردد بیش از میلیون‌ها خودروی شخصی و تک سرنشین در طول روز سبب ایجاد ترافیک می‌شود که این ترافیک‌ها نقش غیرقابل انکاری در آلودگی هوای کلانشهرها دارند به طوری که خودرو و یا وسیله‌ای که در ترافیک مانده و درجا کار می‌کند معادل 5 برابر خودروی در حال تردد آلودگی ایجاد می‌کند. این آمارها نشان می‌دهد که طراحی شهری چقدر می‌تواند در کاهش یا افزایش آلودگی هوا موثر باشد.

عامل موثر دیگر در آلودگی هوا  مبحث موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی در ساختمان‌های مسکونی و تجاری است که مصرف بیش از حد انرژی توسط سیستم‌های احتراقی و موتورخانه‌های قدیمی با فناوری‌های از رده خارج سبب مصرف انرژی می‌شوند و مصرف بالای انرژی، یعنی مصرف بیشتر سوخت‌های فسیلی و در نتیجه ایجاد و افزایش آلودگی هوا.

گفتنی است که شدت مصرف انرژی در کشور ما بیش از 3 برابر استاندارد جهانی است اما برای کنترل تمام این موارد ذکر شده راهکارهایی وجور دارد که در مرحله اول نیازمند توجه مسئولین و ارگان های مربوطه و در گام دوم نیازمند رعایت برخی نکات توسط شهروندان است.

از اصلی‌ترین راهکارهایی که اجرای آن می‌تواند در جهت کنترل و بهبود آلودگی هوا اثرگذار باشد اما به دلایلی از جمله تحریم، افزایش هزینه و  عدم تأمین اعتبارات لازم هنوز محقق نشده است، بحث توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی است که متاسفانه در حال حاضر در تهران حدود 60 درصد اتوبوس‌های در حال تردد فرسوده هستند که متأسفانه به غیر از تعداد معدودی ( 50 دستگاه) مابقی فاقد  فیلتر جاذب دوده هستند و لذا ضرورت دارد شهرداری تهران، تجهیز این اتوبوس‌ها به فیلتر جاذب دوده را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد.

در مورد موتورسیکلت‌های قدیمی آلوده کننده هوا طرح از رده خارج کردن موتور سیکلت های فرسوده در دستور کار کمیته مقابله با آلودگی هوا قرار گرفته اما هنوز اجرایی نشده است. با اجرای این طرح می‌توان حدود 23 درصد از گازهای آلاینده در شهر تهران را کاهش داد. به منظور کاهش استفاده شخصی از اتومبیل نیز  می‌توانیم با اجرای سیاست‌گذاری درست در این بخش گام‌های خوبی برداریم.

به عبارتی، وقتی هر شهروند فاصله محل کار یا محل سکونتش با  ایستگاه حمل و نقل عمومی اعم از مترو و اتوبوس حداکثر 500 متر فاصله داشته باشد، طبیعتا ترغیب می‌شود از حمل و نقل عمومی استفاده کند و شاهد کاهش استفاده از خودروهای شخصی و کاهش تردد خودروهای تک سرنشین خواهیم شد، بنابراین، کاهش تردد خودروی شخصص، یعنی کاهش منابع انتشار آلایندگی و در نتیجه کاهش آلودگی هوا؛ متاسفانه در حال حاضر در کلانشهرها، تردد خودروهای تک سرنشین خیلی زیاد شده است و اگر بخواهیم سهم این منابع را در آلودگی هوا کم کنیم، ناگزیر هستیم ضمن توسعه حمل و نقل عمومی پاک، به سمت توسعه بکارگیری خودروهای کم مصرف و خودوهای برقی و هیبریدی برویم.

هم چنین تولید و توزیع سوخت مطابق استاندارد یورو 4 در جایگاه های سوخت‌گیری می تواند در کاهش تولید آلاینده‌ها موثر باشد که در خصوص این موضوع اجرای طرح کهاب (کنترل، هدایت، انتقال و بازیافت بخارات بنزین) که یکی از طرح‌ها و اقدامات مهم برای کنترل و کاهش آلاینده های خطرناک شناخته می شود در حال انجام است.

اجرای این طرح با هدف کاهش خطرات ناشی از استنشاق بخارات بنزین در جایگاه‌ها، مخازن و انبارها بوده که حاوی ترکیبات آلی فرار مانند بنزن، تولوئن و... است. با توجه به خطرات ناشی از استنشاق بخار بنزین برای سلامتی انسان و همچنین خطرات زیست محیطی  انتشار بخارات هیدروکربنی در هوا، لزوم کاهش انتشار این بخارات و آلاینده‌های محیطی بر کسی پوشیده نیست و در بسیاری از کشورها، قوانین و مقرارت زیست محیطی شدیدی برای کنترل و کاهش انتشار آن‌ها وضع شده است. از طرفی، با توجه به هزینه بالای تولید یا واردات بنزین و مصرف بی‌رویه این فرآورده استراتژیک در کشور، بازیافت بخارات این فرآورده و برگرداندن دوباره آن به چرخه مصرف، ضمن کاهش آلودگی هوا،  ارزش اقتصادی بسیار بالایی خواهد داشت که سرمایه‌گذاری در این زمینه را توجیه‌پذیر می‌کند.

 اقدام دیگر در جهت کمک به کنترل آلاینده‌ها, معاینه فنی موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی است.

یکی از موارد مهم در قانون هوای پاک، معاینه فنی موتور خانه‌ها می باشد که به استناد ماده 17 قانون هوای پاک، موتورخانه‌ها و سامانه  احتراقی باید مورد معاینه فنی قرار بگیرند که این نظارت دو فایده مهم دارد ابتدا اینکه از نظر اقتصادی به نفع مردم است چون مصرف سوخت را بهینه‌سازی و کاهش می‌دهد و دیگر این که تولید و انتشار آلاینده های هوا(به ویژه اکسیدهای نیتروژن و مونوکسید کربن) کاهش می‌یابد.

لازم به ذکر است اجرایی شدن تمام موارد ذکر شده در مرحله اول نیازمند تخصیص بودجه مناسب برای اجرایی شدن این طرح ها توسط سازمان برنامه و بودجه و در مرحله دوم نیازمند توجه مسولین و ارگان های مربوطه و هم چنین کمک مردم به این پروژه در راستای داشتن هوای پاک است.

انتهای پیام/