چگونه می‌توان شهر تهران را ارزان‌تر اداره کرد؟/ تلاش برای ورود بخش خصوصی و مردم به عرصه سرمایه‌گذاری/خلق ثروت نیاز به راهکار جدید دارد
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران ایده‌ها و راهکارهای لازم برای خلق ثروت در شهرداری تهران را تشریح کرد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، 4 سال خواب زمستانی شهر تهران با مدیریت اصلاح‌طلبان در مرداد ماه به پایان رسید و مردم با انتخاب متفاوت خود، 21 عضو تازه نفس را راهی پارلمان شهری کردند تا تغییر و تحول در شهر تهران از سرگرفته شود؛ با شکل‌گیری کمیسیون‌ها، انتخاب شهردار و تغییرات مدیریتی در بدنه شهرداری، اداره شهر به شکل جدی آغاز شده و عملکرد شورا و شهرداری زیر ذره‌بین مردم و رسانه‌ها قرار گرفته است.
فارغ از وعده‌هایی که پیش از آغاز فعالیت شورای ششم از سوی کاندیداها مطرح شد، وقت آن رسیده اعضای شورای شهر برنامه‌ها و ایده‌هایی که برای شهر شهروندان در سر می‌پرورانند بازگو کنند و مردم بدانند با آغاز کار و رصد مشکلات شهر، چه نسخه‌های گره‌گشایی پیچیده خواهد شد؛ برای پاسخ به پرسش با سیدجعفر تشکری‌هاشمی رئیس کمیسیون عمران وحمل و نقل شورای شهر تهران که پیش از این 12 سال سکان‌دار معاونت حمل و نقل و ترافیک و معاونت منابع انسانی شهرداری تهران در زمان فعالیت قالیباف بود، به گفت‌وگو نشستیم که بخش نخست آن تقدیم مخاطبان تسنیم می‌شود:
تسنیم: لطفاً افقی از فعالیت‌های پیش‌روی شورای ششم برایمان ترسیم کنید و بگویید آیا قرار است در این دوره شاهد یک خروجی در حد شورای دوره پنجم باشیم؟ آیا شورای شهر ظرفیت انجام کار فاخر را دارد و مردم باید منتظر چه اتفاقاتی در شهر باشند؟
اگر بخواهیم از شورای شهر یا شهرداری به صورت جداگانه برای انجام امور انتظار داشته باشیم، منطقی نیست؛ باید شورای شهر و شهرداری را در قالب مدیریت شهری کنار یکدیگر ببینیم. آقای زاکانی در ارائه برنامه خود به عنوان کاندیدای پست شهرداری و پیش از آغاز رسمی کار شورای شهر فعلی، می‌گفت من را یار بیست‌ودوم شورا بشناسید؛ این یکی از جملات فاخر و دلنشینی بود که از زاکانی شنیدیم.
از نظر من معنای این حرف نهایت تعامل، همدلی و همفکری است در حالی که اگر شورا و شهرداری بخواهند مانند یک شرکت تضامنی یا سهامی عمل کنند اتفاق شورای شهر دوره پنجم رخ می‌دهد که شهردار در بسیاری از انتصابات نقشی نداشت و هر کدام از اعضای شورا یا هر کدام از احزاب مرتبط با اعضای شورا، سهمی در گوشه و کنار و انتصابات داشتند و گفته می‌شد گاهی هنگام جا به جایی برخی مدیران باید بر اساس سهمیه‌بندی‌های حزبی تصمیم‌گیری می‌شد!
به طور حتم این الگو مورد پسند ما نیست و آن را یک انحراف اساسی از مدل مدیریت شهری می‌دانیم اما در مدلی که شهردار خود را یار بیست و دوم شورا می‌داند چنین فضایی حاکم نیست. با توجه به جوان بودن و با انگیزه بودن اعضای شورا، به نظر می‌رسد قدرت و جسارت تصمیمات بزرگ وجود دارد و شورا می‌تواند تصمیمات متفاوتی اخذ کند و تحول بزرگی رقم بزند.
تسنیم: اخذ تصمیمات بزرگ و جسورانه به چیزهایی مانند بودجه نیاز ندارد؟
نیاز دارد اما تا زمانی که استعداد اجرای مصوبات شورای شهر در شهرداری نباشد، شاید به نوعی آب در هاون کوبیدن باشد؛ مصوبات بیشماری از شورای اول تا پنجم وجود دارد که هرگز به مرحله اجرا در نیامده، در مجلس شورای اسلامی هم همینطور است و مصوباتی وجود دارد که بیش از یک دهه از تعیین آن می‌گذرد اما اجرا نشده است.
بنابراین تعیین قانون به تنهایی هیچ ارزش افزوده‌ای ندارد؛ قانون یعنی چارچوب نظام‌مند قابل اجرا در اختیار مدیران و مجریان قرار گیرد تا بتوان به هدف رسید. آنچه در حال حاضر شهرداری را رنج می‌دهد و دل‌نگرانی‌اش آنجا متمرکز شده این است که بتواند منابع لازم را برای تحقق هدف‌های پیش‌بینی شده، تأمین کند.
من ادعا دارم که شهرداری استحقاق تولید ثروت و خلق پول برای اجرای سیاست‌های شهر را به گونه‌ا‌ی که به طبقات متوسط و پایین جامعه فشاری وارد نشود، نابسمانی اقتصادی به وجود نیاید و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را از بین نبرد و آن را افزایش دهد، دارد اما شورای شهر می‌تواند چارچوب‌ها را مشخص کند و تیم اجراست که باید این ظرفیت را به وجود آورد.
من امیدوارم آقای فلاح که به عنوان معاون مالی و اقتصاد شهردار، سکان‌دار تولید و خلق ثروت در شهرداری تهران است به خوبی به این موضوع بپردازد؛ البته تحقق این هدف به تنهایی از طریق عوارض پسماند و عوارض نوسازی و... امکانپذیر نیست، ما باید به دنبال راهکارهای نو برای خلق ثروت باشیم.
تسنیم: خلق ثروت به یک عقبه مطالعاتی بزرگ احتیاج دارد؛ این کارها قرار است در شورای شهر انجام شود؟ بستر ارائه طرحهایی که منجر به خلق ثروت شود، در شورای شهر فراهم است یا قرار است با پیشنهاداتی طراحی و به شهرداری ارجاع شود؟
لازم نیست به دنبال ابداع جدیدی باشیم؛ مواردی وجود دارد که در مقاطعی در گذشته تجربه شده‌اند و باید آنها را به‌روزرسانی کنیم، اقداماتی که با کمی اصلاح می‌تواند در این مسیر به خدمت درآیند. به عنوان مثال یکی از مشکلات و معضلات فعلی ما مصوبه دیوان عدالت اداری است که طبق آن شهرداری‌ها مجاز به اخذ جریمه برای کسر پارکینگ نیستند این در حالی است که شهر به شدت تشنه پارکینگ است.
اواسط دهه 80 حدود 500 هزار کسری پارکینگ در تهران شناسایی شد و شهرداری به فکر ساخت و تأمین کسری پارکینگ بود اما چرا مردم را در این کار دخالت ندهیم؟ چرا اجازه حضور مردم در این عرصه به عنوان سرمایه‌گذاری مولد را ندهیم تا هم ارزش افزوده‌ای برای شهر ایجاد کند و هم بخشی از مشکلات عمومی را کاهش دهد.
به خاطر دارم که سال‌ها پیش، از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مجوز اخذ کردیم تا سرمایه‌گذاران بتوانند پارکینگ طبقاتی بسازند، برای آنها سند مستقل صادر شود و این پارکینگ‌ها به عنوان کسر پارکینگ شهروندان بهره‌برداری شود. در این روش شهرداری از کسی پول دریافت نمی‌کند و شهروندان می‌توانند از این طریق کسری پارکینگ خود را خریداری و تأمین کنند.
باید در برخی امور فرصت سرمایه‌گذاری به مردم داده شود؛ این رویکرد در حوزه حمل و نقل عمومی نیز امکانپذیر است و لازم نیست همه کارها با بودجه شهرداری که به نوعی جیب مردم شهر است، انجام شود. باید اجازه دهیم سرمایه‌گذار در این عرصه ورود و با یک سود متعارف زیرساخت‌های شهر را فراهم کند.
ما امروز می‌توانیم برای بسیاری از پروژه‌های عمرانی، توسعه مترو و شبکه اتوبسرانی، ساخت تونل‌ها و بزرگراه‌های شهری کار را به مردم بدهیم، شهرداری باید یاد بگیرد تصدی‌گری خود را کاهش بدهد.
تسنیم: در دوره گذشته شورای شهر تهران فعالیت و پروژه قابل توجهی انجام نشد و عذر و بهانه آنها کمبود بودجه و درآمد بود اما آنچه اشاره کردید به نوعی یک استراتژی متفاوت است؛ قرار است شورای شهر به این سمت حرکت کند و طرحهایی از این دست اجرایی شود؟
بله؛ البته این موضوع با چارچوب ذهنی شهردار تهران نیز کاملا منطبق است و در برنامه دفاع دوران کاندیداتوری بر این موضوع تأکید داشت که باید فرصت را برای بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران بر اساس اصل 44 قانون اساسی فراهم کنیم.
تسنیم: این یک نوع الزام با توجه به مقتضیات شورای شهر است؟ در واقع آنچه توضیح دادید به نوعی برای شهرداری و شورای شهر الزام است و اگر این کار را نکنیم ظاهرا راه دومی نیست؟
کار بزرگی نمی‌توان انجام داد؛ یکسری درآمدها در گذشته وجود داشته که به نظر من شورای پنجم کمی ناشیانه و بیشتر با حال و هوای بحث‌های پوپولیستی مبنی بر اینکه شهر فروشی نمی‌‌کنند و مگاپروژه‌شان شهر نفروشی است، به آن پرداخت در حالی که اگر کمی تحلیل کنیم می‌بینیم اینطور نیست.
در حال حاضر یکی از طرحهایی که در شورای شهر مطرح و به تازگی مصوب شد برداشتن موانع ساخت و ساز برای شهروندان بود؛ برخی شهروندان برای دریافت پروانه ساخت بعضاً دو سال معطل و از این بروکراسی و سیستم پیچیده اداری اذیت می‌شدند بنابراین نه سرمایه‌گذار رغبت به سرمایه‌گذاری و نه شهروندان رغبت به نوسازی ملک خود داشتند.
برخی شهروندان در راستای اخذ مجوز خانه باغ به جای 30 درصد زیربنا و تعداد طبقاتی که در مصوبات قبلی تعیین شده بود، 15 درصد زیربنا و امکان ساخت 2 طبقه را دریافت کردند؛ آیا در این شرایط می‌توان کسی را متقاعد به سرمایه‌گذاری کرد؟ این در حالی است که با این مصوبه برخی افراد سراغ خشک کردن درختان با روش‌های مختلف می‌روند تا ساخت و ساز آنها شامل این مصوبه نشود!
تسنیم: این نقض غرض است؛ ما می‌خواهیم درختان را حفظ کنیم ولی مردم را تحریک به از بین بردن آنها می‌کنیم.
بله، در حالی که با تهدید و محرومیت نمی‌توانیم درختان را حفظ کنیم و باید مکانیزم‌های تشویقی برای کاشت درختان تعیین کنیم بنابراین این موضوع را دنبال می‌کنیم ضمن اینکه آقای چمران نیز همین اعتقاد را دارد که باید مکانیزمی تعریف کرد تا مردم بدانند با کاشت یک درخت در ملکشان از مزایایی برخوردار می‌شوند اما در صورتی که با وجود درختان اجازه کاری به آنها داده نشود به فکر خشک کردن درختان و از بین بردن باغ می‌افتند.
بنابراین شهرنفروشی چطور انجام شد؟ در صدور پروانه مردم ذله شدند و در سیستم باغات تصمیماتی اخذ شد که نتیجه آن ایجاد مفسده بود. کسی که قطعه‌ای هزار متری در شمال تهران دارد که 200 میلیارد تومان قیمت دارد برای اخذ یکسری از مجوزها ممکن است مبلغی بپردازد و کار خود را انجام دهد؛ چرا ما زمینه فساد را در جامعه ترویج دهیم؟
تسنیم: این مسئله در شهرداری هم تولید فساد می‌کند؟
بله این وضعیت فسادزاست و عده‌ای حاضرند برای ساخت و سازهایشان به شهرداری پول بدهند در حالی که اگر این مصوبه تغییر کند و اجازه ساخت و ساز در چارچوب طرح‌‌های جامع و تفصیلی بدهیم می‌توان شاهد اثرات مثبت آن از جمله افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال بود. ما می‌توانیم از توسعه شهر بهره ببریم و در حوزه سرمایه‌گذاری به بخش خصوصی میدان دهیم، کارهایی هم وجود دارد که باید برای آنها وقت بگذاریم و جلوی هزینه‌های مازاد شهر را بگیریم و در این صورت شهر را ارزان‌تر اداره کنیم، این‌ها موضوعاتی است که در شورا به آن حساس هستیم وحتما پیگیری لازم را انجام می‌دهیم.
تسنیم: چگونه می‌توان شهر را ارزان‌تر اداره کرد؟
به عنوان مثال، در حال حاضر شهروندان مجبور به قرار دادن زباله در مخازن دپو هستند، زباله‌ها از مخازن به آرادکوه منتقل می‌شوند، بخشی از آنها بازیافت و بخشی دفن می‌شود، اگر بخش خصوصی دستگاه‌های بازیافت خود را در نقاطی از شهر که برای مردم مزاحمتی نداشته باشد مستقر کند و زباله‌های جمع‌آوری شده را به کمپوست و انرژی الکتریکی یا حرارتی که در بسیاری از صنایع و معادن قابل استفاده است، تبدیل کند فرصت خوبی برای کاهش هزینه شهر ایجاد کرده‌ایم اما اکنون این فرصت ایجاد نشده است.
سرمایه‌گذارانی برای انجام این کار آمادگی دارند و در صورت تحقق آن لازم نیست زباله‌ها تا آرادکوه حمل و با مصائب زیادی دفع شود و شاهد آلوده شدن آب‌های زیرزمینی و مشکلات زیست محیطی باشیم. در این راستا می‌توانیم در اکثر آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی مخازن تفکیک زباله قرار دهیم، از درب آپارتمان زباله تفکیک شده تحویل بگیریم و مزایای جذابی برای شهروندان قائل شویم تا در این امر مشارکت کنند.
تسنیم: این موارد در مقام پیشنهاد خیلی خوب است و امکان عملیاتی شدن دارد اما در زمان مدیریت آقای قالیباف هم این اتفاق رخ نداد؛ موانعی که باعث اجرا نشدن آن شد همچنان وجود دارد و باز هم مانع اجراست.
فکر می‌کنم همه شهروندان به خاطر داشته باشند که پیش از فعالیت آقای قالیباف به عنوان شهردار تهران، مخازن زباله به مفهوم فعلی و حمل مکانیزه وجود نداشت اما در دوره فعالیت او به تدریج وضعیتمان در این حوزه چند پله ارتقا یافت و در ادامه قرار بر تفکیک زباله از مبداء بود.
تفکیک زباله در حقیقت یک کار فرهنگی و انجام کارهای فرهنگی سخت است و باید در انجام آن ممارست داشت؛ در آن دوره نیز تلاش‌هایی در این راستا صورت گرفت و اقداماتی در راهاندازی دستگاه‌های تولید برق و... انجام شد.
باید تولید برق از زباله را افزایش داد و برای آن سرمایه‌گذاری کرد با این حال همواره به دوستانم توصیه می‌کنم وقتی مدیریت کاری را به عهده می‌گیرید، وعده حل همه مشکلات را ندهید زیرا با تعریف 100 هدف ممکن است 100 کار سطحی انجام شود در حالی که اگر چند هدف مهم تعیین کنید به صورت عمیق به تحقق آن می‌پردازید و آنها را به سرانجام می‌رسانید.
به عقیده بنده سازمان پسماند شهرداری تهران هم باید یک هدف برای خودش تعریف کند و برای تحقق آن همه توان خود را به کار بگیرد.
تسنیم: موضوع خلق درآمد و وضعیت درآمدی امروز شهرداری تهران می‌تواند پاشنه آشیل این دوره هم باشد اما اگر از این سبک و سیاقی که شما اشاره کردید نگاه کنیم و این برنامه‌ریزی‌ها اجرا شود به نوعی می‌تواند سکوی پرش شورای شهر و شهرداری باشد که اتفاقات بزرگی رخ دهد و پروژه‌های بسیار بزرگی هم تعریف و اجرا شود؛ روی این بحث‌ها با این سبک و سیاق در شورای شهر به صورت جدی کار خواهد شد؟ مثلا همین طرح تفکیک از مبداء تبدیل به مصوبه و ابلاغ می‌شود یا موارد دیگری هست که به صورت مصداقی به آن اشاره کنید؟
می‌دانم که همه کمیسیون‌ها در تکاپوی این نوآوری‌ها هستند؛ به عنوان مثال در حوزه شهرسازی به طور جدی به دنبال سیاست‌های رفع موانع ساخت مسکن در پایتخت است که در این راستا اخیراً مصوبه‌ای هم در شورای شهر تعیین شد؛ در کمیسیون حمل و نقل و عمران نیز به دنبال راهاندازی جایگاه‌های کوچک مقیاس سوخت CNG و بنزین است. در این طرح زمین‌های فاقد کاربری در مقیاس 70 تا 200 متری می‌تواند به جایگاه سوخت CNG یا بنزین تبدیل شود.
تسنیم: اجرای آن بر عهده بخش خصوصی است؟
قطعاً همینطور است؛ در مصوبه‌ای که در گذشته برای این موضوع تعیین شد، شهرداری موظف به اجرا بود اما به دلیل اینکه توان انجام آن را نداشت تعلل کرد، در نهایت قرار شد به صورت مشارکتی به اجرای آن بپردازد اما روش مشارکتی هم پیچیده بود و به سرانجام نرسید.
این موضوع در زمان فعالیت قالیباف مطرح و چندین جلسه با آقای زنگنه برگزار شد، روی دستورالعمل‌های آن کار کردیم، استانداردهای آن را با کمک شرکت پخش تدوین کردیم اما در ادامه کار، دوستان پیشنهاد اجرای مشارکتی را مطرح کردند و تا این لحظه خروجی آن را مشاهده نکردیم در حالی که مجوز حدود 50 جایگاه نیز صادر شد.
نتیجه کار نشان می‌دهد، کار با این رویه انجام شدنی نیست اما در طرحی که ارائه کرده‌ایم شهرداری موظف به آماده‌سازی و تعریض زمین‌های فاقد کاربری و لچکی کنار خیابان‌هایی که منع ترافیکی ندارد، است و بدون انتقال مالکیت زمین‌ها، بخش خصوصی را طی یک قرارداد بلندمدت وارد اجرای کار می‌کند.
تسنیم: محدودیتی برای صدور مجوز نیست؟
خیر؛ شهرداری تهران یکی از نهادهایی است که در روند اجرای کار موافقت خود را اعلام کند و صدور مجوز با شرکت پخش فراورده‌هاست. بخش خصوصی می‌تواند زمین بیاورد و جایگاه بزند اما به دلیل اینکه کارمزد سوخت خیلی عدد دندان‌گیری برای سرمایه گذاران نیست، می‌خواهیم با کمک در تأمین زمین، حاشیه سود آنها را بیشتر کنیم تا سرمایه‌گذار راغب به سرمایه‌گذاری باشد.
حال ممکن است بگویند این موضوع چه ارتباطی با مسائل مدیریت شهری دارد؟ اما با گسترش جایگاه‌های سوخت ابتدا مشکل شهروندان در پیدا کردن جایگاه سوخت و دوم مشکل صف‌های طولانی حل می‌شود؛ علاوه بر این مساحت طی شده برای پیدا کردن پمپ بنزین که منجر به مصرف سوخت و آلودگی هوا می‌شود، کاهش می‌یابد. اجرای این طرح منجر به ایجاد اشتغال هم می‌شود چراکه در هرجایگاه 7-8 نفر مشغول به کار خواهند شد.
انتهای پیام/