یادی از «حنجره طلایی» دوبله؛ از "مارلون براندو" و "پل نیومن" تا "کلینت ایستوود" و "دین مارتین"

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امروز روزِ نقره داغ شدن دوبله ایران است؛ روزی که «حنجره طلایی» دوبله و سینما از دنیا رفت. 

زنده یاد چنگیز جلیلوند 6 آبان ماه 1314 در شیراز متولد شد و دوم آذرماه 1399 در تهران بر اثر کرونا درگذشت. اولین فیلمی که باعث شد این صدای ماندگار به دوبله علاقه‌مند شود فیلم «فاتح» بود که زنده‌یاد نصرت الله محتشم جای جان وین صحبت می‌کرد. او می‌گفت: صدای شاهانه و سردار مانند محتشم من را به این فکر برد که چقدر خوب است تا جای یک سردار صحبت کنم . البته فکر نمی‌کردم که سردار شوم و یا نقش سردار را بازی کنم بلکه فکر می‌کردم که چقدر خوب است تا مثل یک سردار صحبت کنم.

جلیلوند هیچ‌وقت دوست نداشت جای نقش منفی صحبت کند و معتقد بود که وقتی قهرمان داستان بیشتر مثبت است چرا باید جای نقش منفی صحبت کند. به همین خاطر معمولاً برای نقش‌های منفی انتخاب نمی‌شد.

او در این سال‌ها نقش‌های ماندگاری را هم در سینما و تلویزیون از خودش به جای گذاشت که آخرین بار در سریال «سلمان فارسی» داود میرباقری جلوی دوربین رفت و نقش (اسقف) را بازی کرد. سریالی که خودش اعتقاد داشت سریال ایرانی است که اگر اصالت‌هایش حفظ شود کار خوبی از آب درخواهد آمد مثل کارهای دیگر آقای میرباقری که ماندگار شدند.

او همچنین درباره وضعیت معیشت و توجه به هنر دوبله هم در روزهای پایانی عمرش به خبرنگار تسنیم  گفت: متأسفانه هیچ نوع حمایتی نمی‌شود و در وضعیت خوبی قرار ندارند.

جلیلوند فعالیت هنری‌اش را در سال 1336 و با تئاتر به همراه ابوالحسن تهامی آغاز کرد. پس از به جای گذاشتن کارنامه‌ کاری پس از انقلاب 1357 ایران، مدت 20 سال را در آمریکا به سر برد. اما سرانجام به کشور بازگشت و کار دوبله را از سال 1377 از سر گرفت. وی در چند مجموعه تلویزیونی و فیلم سینمایی نیز بازی کرده‌ است.
صدای او قابلیت گویندگی به جای شخصیت‌های نقش اول با صلابت و تأثیرگذار سینمایی را فراهم کرده‌ است. جلیلوند در گویندگی‌هایش قابلیت تیپ‌سازی را دارد و می‌تواند صداهای مختلفی به وجود آورد. وی میان دوبلورها به مرد حنجره طلایی معروف شد. از وی در مقاله‌ای معتبر در سال 1357 به‌عنوان یک دوبلور نمونه جهانی نام برده شد.

با نگاهی گذرا به گویندگی‌های جلیلوند در دنیای تصویر، می‌توان به این عبارتِ معروف سعید راد، پی برد او فراموش نشدنی است. مردی که فعالیت هنری‌اش را در سال 1336 و با تئاتر به همراه ابوالحسن تهامی آغاز کرد.  صدای او قابلیت گویندگی به‌جای شخصیت‌های نقش اول باصلابت و تأثیرگذار سینمایی را داشت. 

یکی از نکاتی که اکبر منانی دوست و همکارش، به آن اشاره کرد این است جلیلوند در گویندگی‌هایش قابلیت تیپ‌سازی را داشت و می‌توانست در عین حال صداهای مختلفی به وجود آورد؛ ضعفی که امروز در میان دوبلورهای جدید زیاد احساس می‌شود.

تیپ‌سازی خلاقانه و صدایِ ماندگار مارلون براندو

او به جای بازیگران مشهور خارجی و داخلی بسیاری گویندگی کرده ‌است. وی با تیپ‌سازی خلاقانه خود گوینده اصلی نقش‌های مارلون براندو (ستایش شده‌ترین بازیگر تاریخ سینما) بود.
مشهورترین گویندگی‌هایش در فیلم‌های سینمایی خارجی به‌جای مارلون براندو، پل نیومن، برت لنکستر، ماکسیمیلیان شل، ریچارد برتون، پیتر اوتول، یول براینر، کلینت ایستوود، دین مارتین و… است و در فیلم‌های سینمایی ایرانی نیز صداهای ماندگاری از او به جای مانده است. 

دغدغه آقای دوبله روی تخت بیمارستان

تواضع و فروتنی چنگیز جلیلوند نکته دیگری است که نمی‌توان از یاد برد؛ حتی وقتی در بیمارستان گاندی روی تخت بیمارستان بود هم پاسخِ تماس ما را داد. او در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم  اول آرزو کرد زودتر حالش خوب شود و بتواند به سر صحنه سریال "سلمان فارسی" برود و نقش "اسقف" را ایفا کند و دوم مثل همیشه دغدغه‌اش را نسبت به وضعیت دوبله عنوان کرد.

سعید راد: سینما یکی از یارانِ مؤثرش را از دست داد

سعید راد بازیگری که خودش جزو هنرمندان فراموش‌نشدنی سینما و تلویزیون است. او درباره تأثیرگذاری چنگیز جلیلوند در سینما تأکید کرد: چنگیز جلیلوند یکی از یاران مؤثر و بزرگ در سینمای ایران بود و بسیار برای تعالی‌اش تلاش کرد، به همین سادگی رفت و ما را تنها گذاشت. فقط می‌توانم بگویم هیچ‌وقت او، صدا و منش و رفتارش از یاد هیچ‌ ایرانی نمی‌رود. 

نصرالله مدقالچی: فقط می‌گویم مارلون براندوی ایران

نصرالله مدقالچی از دوبلورهای صاحب‌نام است که درباره چنگیز جلیلوند گفت: زبانم قاصر است درباره این بزرگمرد دوبله صحبت کنم. پاییز چه فصلی است که مارلون براندوی ایران را از ما گرفت. 

اکبر منّانی: کرونا بزرگِ ما را گرفت

اکبر منّانی که یکی از بزرگان دیگر عرصه دوبله است و او را بیشتر با صدای "هرکول پوآرو" و "زبل خان" می‌شناسیم، درباره چنگیز جلیلوند به خبرنگار تسنیم  گفت: جلیلوند جزو 10 صدای استثنایی دوبله ما بود که آثارش شاهکارهای دنیای تصویر است. هر نقشی گفته جاودان شده و این زیبایی صدا و هنرمندی او را نشان می‌دهد. در عین حال انسان خوش‌اخلاق و بزرگمردی در این عرصه بود که سال‌ها باید منتظر بمانیم تا هنرمندی همچون او پرورش پیدا کند. 

فکر می‌کردم چنگیز جلیلوند خود "برت لنکستر" است

منّانی با اشاره به صدایِ جلیلوند در کاری با بازی  برت لنکستر، گفت: یادم می‌آید کاری را ایشان دوبله می‌کردند که  برت لنکستر بازیگرش بود. آنقدر این کار باورپذیر درآمد که من فکر می‌کردم، "جلیلوند" این خودِ  برت لنکستر است. به صدای "مارلون براندو" هم معروف است که نمی‌دانیم چطور با این ضایعه بزرگ و دردناک، خودمان را آرام کنیم. 

او در پایان خاطرنشان کرد: امثالِ چنگیز جلیلوند می‌توانند راهنمای راهی بشوند که نسل جدید و دست‌اندرکاران امر از او الگو بگیرند. صدایی که تکرار نمی‌شود و برای هر رُل یک تیپ جداگانه و شکل و شمایلی داشت و این تفاوت را در همه کارهایش می‌بینید. الآن کسانی که به دوبله می‌آیند غالباً مشکلات بیانی دارند و صدایشان یک شکل واحدی دارد. این مشکل الآن در دوبله وجود دارد و باید به آن رسیدگی کرد وگرنه از دست می‌رود.

انتهای پیام/