یادداشت| خلأ وجود عالمان دینی در تهران و شهرهای بزرگ
امروزه در کمتر شهری عالم و فقیه برجسته وجود دارد. بزرگان حوزه علمیه تدبیری کنند و با مهاجرت علمای اعلام به تهران و شهرهای بزرگ این خلاء را پُر کنند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در پی ارتحال حضرت آیت الله سید رضی شیرازی، مرتضی نجفی قدسی طی یادداشتی چنین آورده است:
بسم الله الرّحمن الرّحیم
«وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُوا وَمَا رَبُّکَ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ» (انعام، 132)
و برای همه انسانها بواسطه اعمالی که انجام میدهند درجات و مراتبی است و پروردگارت از آنچه انجام میدهند غافل نیست.
رحلت عالم ربانی حضرت آیتالله سید رضی شیرازی (ره) ضایعهای نه فقط برای حوزه علمیه تهران بلکه برای شهر تهران بزرگ محسوب میشود چراکه در حدیثی از امام علی (ع) آمده است که هر بلد و شهری نیازمند سه چیز است: حاکم عادل، فقیه و عالم پرهیزکار و طبیب حاذق. بنابر فرمایش امیر المؤمنین (ع) یکی از پایههای اصلی هر شهری وجود عالمی بزرگ در آن شهر است و البته طبیعی است شهر بزرگی مانند تهران که هر محله و منطقهاش به اندازه یکی از شهرهای قدیم است نیازمند دهها عالم بزرگ و برجسته است.
در حدیث دیگری امام جعفر صادق (ع) میفرمایند: «لا یستغنی اهل کل بلد عن ثلاثه تفزع الیه فی امر دنیا و آخرتهم، فان عدموا ذلک کانو همجا، فقیه عالم ورع، و امیر خیر مطاع، و طبیب بصیر ثقه» (سفینة البحار، جلد 2، ص 78)
یعنی اهل هر شهر و سرزمینی از سه چیز بی نیاز نیستند تا در امور دنیا و آخرتشان به آنها پناه ببرند، بطوری که اگر فاقد آنها باشند امورشان مختل و بدون تدبیر خواهد بود و آن سه چیز عبارتند از: اول فقیه عالم و پرهیزکار و دوم حاکم و امیر خیرخواه و قدرتمند که همه حرفش را گوش بدهند و سوم طبیب و پزشک دانا و حاذق و مورد اعتماد.
در این حدیث بخوبی نیاز پایهای و اصلی هر شهری بیان شده است و همانطور که بر وجود عالمان فقیه و متقی تأکید شده است بر وجود پزشکان و طبیبان و ضرورت وجود آنها در جامعه در کنار حاکمان عادل و خیرخواه مردم سخن رفته است، بنابراین فقدان هر یک از این پایهها برای هر شهری و مردم ساکن در آنجا یک خسارت و ضایعه محسوب میشود.
* شخصیت علمی و معنوی آیت الله سید رضی شیرازی
در خصوص شخصیت علمی حضرت آیت الله سید رضی شیرازی (ره) همین بس که او شاگرد مراجع عظام نجف همچون آیتاللهالعظمی سید ابوالقاسم خویی و در تهران نیز از محضر بزرگانی چون حضرات آیات: سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، شیخ ابوالحسن شعرانی، میرزا مهدی الهی قمشهای و فاضل تونی کسب فیض کرده بود.
انتساب ایشان به بیت شریف میرزای شیرازی بزرگ صاحب فتوای تحریم تنباکو و قهرمان مبارزه با استعمار در قرن چهاردهم هجری که در پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب نیز به آن اشاره شده است، جایگاه رفیع خاندان ایشان را نشان میدهد.
امّا آنچه که در پیامهای تسلیت مراجع بزرگوار نجف و قم بویژه در پیام مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیتاللهالعظمی سیستانی (دامت برکاته) به آن تصریح شده است، تعبیر «عالم ربانی» است که به نظرم این توصیف را آقایان به فقهایی اطلاق میدهند که در مقام عمل و زهد و تقوی و ورع برجسته باشند یعنی همان تعبیری که امام جعفر صادق (ع) در آن حدیث شریف بیان فرمودند «فقیه عالم ورع» که معادلش همین عالم ربانی میشود.
به هر حال ما این ضایعه را از این منظر نگاه میکنیم که خسارتی به شهر تهران وارد شده است و بخصوص پس از درگذشت پی در پی عالمان بزرگ این شهر در سالهای اخیر و گذشته همچون حضرات آیات: سید احمد خوانساری، شیخ محمّد تقی آملی، میرزا ابوالحسن شعرانی، مهدی الهی قمشهای، رفیعی قزوینی، شیخ مجتبی تهرانی، محمدرضا مهدوی کنی، مجتهدی تهرانی، سید محمّد ضیاء آبادی، عزیزالله عطاردی، میرزا عبدالکریم حقشناس، سید محمود طالقانی، محمّد رضا حکیمی، موسوی اردبیلی، سید هاشم رسولی محلاتی، شیخ محمّد تقی شریعتمداری، شیخ عزیزالله خوشوقت، شیخ جواد فومنی حائری، محمّد تقی فلسفی، شهیدان مطهرى، بهشتى و مفتح و قدیمترین آنها ملا علی کنی، سید ابوالقاسم کاشانی و شهید شیخ فضلالله نوری و آیتالله شاهآبادی و بسیاری دیگر از بزرگان علم و فقاهت و تقوی، هماکنون خلاء وجود عالمان ربانی و بزرگ در این شهر کاملاً پدیدار است و باید فکر چارهای کرد.
چندی پیش از آیتالله حسینی بوشهری شنیدم که رهبری معظم انقلاب نیز از خالی شدن تهران از علمای بزرگ ابراز نگرانی کردهاند. البته این وضعیت در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور پدید آمده است و در کمتر شهری عالم فقیه برجسته وجود دارد و چارة این کار در حوزة علمیة قم است بلکه بزرگان حوزه تدبیری کنند و با مهاجرت علمای اعلام به تهران و شهرهای بزرگ این خلاء را پر کنند، همانطور که حضرت آیت الله العظمی شیخ حسین مظاهری به سفارش رهبری معظم به اصفهان مهاجرت کردند و چراغ پرفروغ حوزه علمیة تاریخی این شهر را رونق بخشیده و پشت و پناه ملت انقلابی و شهیدپرور اصفهان نیز شدند.
امروزه حتی شهر مقدس مشهد الرضا (ع) که روزی مهد عالمان بزرگ و مراجع عظام تقلید بود نیز نیازمند چنین عالمان برجستهای است که پرچم دین را برافراشته و تکیهگاه مردم مسلمان باشند و دیگر شهرها و مراکز استانها نیز همین نیاز را دارند، البته لازم به ذکر است وجود نمایندگان ولیفقیه در استانها جای خود و شرح وظایف خودشان را دارند که مانعةالجمع و یا مانعةالحضور عالمان و فقیهان برجسته در این استانها و شهرها نیست.
البته شاید گفته شود که اگر این آقایان به شهرهای دیگر مهاجرت کنند حوزة علمیه خالی میشود و از رونق میافتد که این موضوع را البته مراجع عظام تقلید و شورای عالی حوزههای علمیه بهتر میدانند که چگونه تدبیر کنند تا هم نیاز شهرهای بزرگی مانند تهران، تبریز، شیراز، اصفهان، اهواز، یزد، مشهد و دیگر شهرها تأمین شود و هم حوزة علمیة قم از عالمان و اساتید برجسته خالی نشود.
* خاطره ای از محضر حضرت آیت الله العظمی سیستانی
در همین مقال بسیار مناسب میدانم که به ذکر خاطرهای از درک محضر حضرت آیتالله سیستانی در نجف اشرف بپردازم. چند سال پیش توفیق شد تا در معیت حضرات آیات: سید هاشم رسولی محلاتی، مرتضی مقتدایی و رضا استادی به زیارت عتبات عالیات برویم و توفیق بزرگی بود که در نجف اشرف به محضر حضرت آیتالله سیستانی شرفیاب شویم.
در این ملاقات حضرت آیتالله سیستانی به نکته بسیار مهمی اشاره فرمودند و خطاب به آقایان مقتدایی و استادی که از اعضای شورای عالی حوزه بودند سخنی بدین مضمون اظهار داشتند که چرا در حوزه نهال فروشی میشود؟! طلابی که برای تحصیل علم وارد حوزه شدهاند پس از چند سال درس خواندن درحالی که هنوز بارور نشده و به اجتهاد نرسیدهاند و به مانند یک نهالی تازه هستند بلافاصله آنها را به یک پست و مسئولیت در ادارات و نهادها و مشاغل میفرستید؟ این کار هم برای آنها خوب نیست چون تا قوی و مسلط نشوند نمیتوانند به وظایف خود بخوبی عمل کنند و هم برای حوزه خوب نیست چون آینده حوزه نیازمند حضور فقیهان و مجتهدان است.
در این جلسه حضرت آیتالله مقتدایی در مقام توضیحی برآمدند که یک درصدی از حوزویان چنین وضعیتی پیدا می کنند و بسیاری هم به درس و بحث خود ادامه میدهند که در اینجا بلافاصله حضرت آیتالله سیستانی فرمودند من از خودم نمیگویم من فرمایش حضرت آیتالله جوادی آملی را می گویم! ایشان فرمودند: که در حوزه نهالفروشی نکنید! و باز مجدداً نام حضرت آیتالله جوادی آملی را تکرار کردند و برای من خیلی جالب بود که شخصیتی مانند حضرت آیتالله سیستانی که یک مرجع بزرگ و جهانی است اینچنین در حضور سه تن از علمای بزرگ ایران از حضرت آیتالله جوادی آملی چنین با احترام و با لقب آیتالله یاد مىکنند و بر تحقق فرمایش ایشان تأکید میفرمایند.
بنابراین تذکر حضرت آیتالله سیستانی بسیار مهم است و امیدواریم بزرگان حوزه و شورای عالی حوزههای علمیه این نکته مهم را مد نظر داشته و برای تحقق آن برنامهریزی کنند، ما امروزه در شهرها نیازمند عالمان فقیه و برجسته هستیم وگرنه با اعزام طلاب و فضلا مشکل حل نمیشود شاید برای روستاها جواب بدهد اما برای شهرها و مخصوصاً تهران و شهرهای بزرگ نیازمند عالمان ربانی و برجسته هستیم و برای تأمین چنین نیازی لازمهاش این است که حوزههای علمیه مجتهد پرور شوند یعنی کسانی که از جهت علمی و فقهی ممتاز بوده و از جهت اخلاقی و تهذیب نفس و معنویت نیز بتوانند پاسخگوی نیاز مردم و جوانان باشند.
انتهای پیام/