در رثای مرجع بصیری که امام خامنه‌ای "پشتیبانی صریح" اش از انقلاب را ستود
فردا بیست و هشتمین سالگرد ارتحال فقیه و مرجعی بصیر است که برخلاف دروغ‌پردازی‌های برخی معاندان، امام خامنه‌ای بر "پشتیبانی صریح" وی از نظام و رهبری مهر تأیید زده‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هجدهم آذرماه امسال (1400 خورشیدی)، بیست و هشتمین سالگرد ارتحال مرجع بصیر و آگاه، حضرت آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی (ره) است که حضرت امام (ره) ایشان را عزت اسلام و رهبر معظم انقلاب نیز رکن رکین و از استوانه‌های انقلاب و نظام اسلامی توصیف کرده‌اند.
به همین مناسبت فرازهایی از زندگی و خدمات علمی و عام المنفعه آن فقیه نزیه را در زیر مرور می‌کنیم:
آیت الله سیدمحمدرضا گلپایگانی از مراجع تقلید که پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی، به مرجعیت رسید، از شاگردان عبدالکریم حائری یزدی (شیخ مؤسس) بود که در طی دوران پرثمر حیات علمی خودش توانست شاگردان برجسته‌ای چون مرتضی حائری یزدی، مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی، لطف‌الله صافی گلپایگانی، جعفر سبحانی، ناصر مکارم شیرازی و... را تربیت کند.
آیت الله گلپایگانی در موارد متعددی چون کشتار مردم در قیام پانزده خرداد، واقعه فیضیه و بازداشت و تبعید امام خمینی (ره)، با اقدامات حکومت پهلوی مخالفت کرد. از وی حدود چهل عنوان کتاب به جا مانده است و تأسیس بیمارستان، مدارس علمیه، دارالقرآن الکریم و مجمع اسلامی لندن از جمله فعالیت‌های عام‌المنفعه این مرجع تقلید است.
دوره تحصیل
سیدمحمدرضا گلپایگانی در 8 ذی‌القعده سال 1316ق، در روستای گوگد واقع در پنج کیلومتری گلپایگان به دنیا آمد. پدرش سیدمحمدباقر، روحانی بود و در آن دیار به امام شهرت داشت. او در سه سالگی مادر و در نُه سالگی پدرش را از دست داد.
گلپایگانی دروس دوره "سطح" حوزه علمیه را در گلپایگان نزد سیدمحمدحسن خوانساری، برادر بزرگ سیداحمد خوانساری و محمدتقی گوگدی گلپایگانی از شاگردان آخوند خراسانی، خواند سپس به اراک رفت و در درس عبدالکریم حائری یزدی شرکت کرد. وی پس از چهار سال با مهاجرت عبدالکریم حائری به قم، به آنجا رفت و در مدرسه فیضیه ساکن شد.
او پس از وفات عبدالکریم حائری، به نجف رفت و به مدت سه ماه در درس ضیاءالدین عراقی و سیدابوالحسن اصفهانی شرکت کرد. همچنین در زمان حضور هشت‌ماهه میرزای نائینی و سیدابوالحسن اصفهانی در قم، در درس آنها حضور یافت. او همچنین در قم در درس سیدحسین بروجردی هم حاضر می‌شد.گلپایگانی در قم با سیداحمد خوانساری هم‌بحث بود.
جایگاه علمی و شاگردان
سیدمحمدرضا گلپایگانی از عبدالکریم حائری اجازه اجتهاد و از محمدرضا مسجدشاهی و شیخ عباس قمی اجازه روایت داشت. او جزء گروه استفتاء عبدالکریم حائری یزدی بود. حائری یزدی مسئولیت تصحیح "کتابُ الصلاة" خود را به وی و آیت‌الله اراکی سپرد.
گلپایگانی پس از فوت آیت‌الله بروجردی در سال 1340ش مرجع تقلید شد و تا سال 1372ش به مدت 32 سال مرجعیت را برعهده داشت. وی حدود 75 سال دروس حوزوی را تدریس کرد که شصت سال از آن درس خارج فقه و اصول بوده است. درس خارج وی را از پررونق‌ترین کلاس‌های درس حوزه گزارش کرده‌اند.
آثار علمی
از گلپایگانی حدود چهل عنوان کتاب منتشر شده است. برخی از این کتاب‌ها نوشته خود او و برخی دیگر حاصل درس‌های وی است که توسط شاگردان نوشته شده است. آثار علمی گلپایگانی در کتاب "کتاب‌شناسی توصیفی آیت‌الله العظمی گلپایگانی"، معرفی شده‌اند. الدُّرّ المَنضود فی احکام الحدود، بلغةالطالب فی شرح المکاسب، اِفاضة العَوائد، تعلیقاتٌ علی عُروةِالوُثقی، مَجمَع المسائل، رساله توضیح‌المسائل و الهدایة الی من لَهُ الولایه از جمله کتاب‌های گلپایگانی هستند.
عملکرد سیاسی
سیدمحمدرضا گلپایگانی با وجود آنکه حکومت پهلوی را حکومتی نامشروع می‌دانست، مبارزه آشکار با آن را به صلاح نمی‌دید و تا حد امکان از فعالیت‌های سیاسی پرهیز می‌کرد. یرواند آبراهیمیان در کتاب "ایران بین دو انقلاب" وی را مرجع تقلیدی میانه‌رو معرفی کرده که به دنبال سرنگونی حکومت نبوده و تنها در پی تعدیل سیاست‌های آن بوده است با این‌همه گلپایگانی را فردی تأثیرگذار در نهضت امام خمینی دانسته‌اند. او از سال 1341ش تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در موارد بسیاری با سیاست‌های حکومت پهلوی مخالفت کرده است. در سال 1341 همراه با دیگر مراجع تقلید چون خوانساری، حکیم و مرعشی نجفی در تلگرافی به محمدرضا پهلوی، مخالفت خود را با "لایحۀ اصلاحات ارضی" اعلام کرد. در همین سال او و دیگر مراجع تقلید، به شاه تلگراف زدند و "لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی" را مخالف قوانین شرعی اعلام کرد. گلپایگانی همچنین در سال 1341ش، شرکت مردم در رفراندوم برای انقلاب سفید را که به دستور محمدرضا پهلوی انجام می‌شد، تحریم کرد.
تعطیلی دروس در اعتراض به واقعه فیضیه، صدور بیانیه در اعتراض به کشتار مردم در قیام پانزده خرداد و بازداشت امام خمینی و برخی دیگر از روحانیون، احضار وزیر دربار به قم درخصوص تبعید امام خمینی به ترکیه، تحریم عضویت در حزب رستاخیز که توسط محمدرضا پهلوی ترویج می‌شد، دفاع از استقلال حوزه علمیه در مقابل اقدام شاه برای تأسیس نهادهای دینیِ دولتی، مخالفت با تغییر تاریخ هجری به شاهنشاهی، برگزاری مجلس ختم برای مصطفی خمینی به رغم حساسیت حکومت پهلوی، سخنرانی در جریان توهین به امام خمینی در روزنامه اطلاعات و تعطیلی یک‌هفته‌ای درس‌ها در اعتراض به کشتار مردم در قیام نوزده دی، ازجمله فعالیت‌های سیاسی وی پیش از انقلاب اسلامی ایران بوده است.
آیت الله گلپایگانی پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران، از جمهوری اسلامی ایران حمایت کرد و با آن تعامل داشت.
خدمات فرهنگی و خیریه
تحول در نظام آموزشی حوزه علمیه، تأسیس مجمع اسلامی لندن، دارالقرآن الکریم، مراکز درمانی و بهداشتی مانند بیمارستان آیت‌الله گلپایگانی در قم، مدارس علمیه و تأسیس مرکز مُعجَم‌المسائل‌الفقهیة را ازجمله فعالیت‌های فرهنگی و خیریه گلپایگانی برشمرده‌اند.
به گفته سیدجواد گلپایگانی، پسر وی، او با طراحی برنامه‌هایی برای امتحانات طلاب، تأسیس مدارس حوزه به سبک جدید، احداث و بازسازی مدارس جهت سکونت طلاب، راه‌اندازی مرکز معجم فقهی برای پاسخ‌گویی به نیاز محققان تأثیر بسیاری در تحول نظام آموزشی حوزه داشته است.
مجمع جهانی اسلام
تأسیس مجمع جهانی اسلام (Islamic Universal Association) در لندن در سال 1352ش/1974م، از دیگر فعالیت‌های فرهنگی وی است که به منظور ترویج دین اسلام و آشنایی با مذهب شیعه صورت گرفته است. دارالقرآن الکریم را نخستین مؤسسه قرآنی ایران دانسته‌اند که از سال 1352ش در زمینه ترجمه، چاپ و نشر قرآن فعالیت می‌کند و تشکیل موزه و کتابخانه تخصصی قرآن و گردآوری نسخه‌های خطی و چاپی قرآن، از جمله فعالیت‌های آن بوده است.
درگذشت
سیدمحمدرضا گلپایگانی در 18 آذر 1372ش برابر با 24 جمادی‌الثانی 1414ق در 98 سالگی در قم درگذشت. دولت وقت جمهوری اسلامی ایران، هفت روز عزای عمومی و یک روز تعطیل اعلام کرد. پیکر وی نخست در تهران و سپس در قم تشییع شد و در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد. آیت الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، شخصاً در تشییع جنازه وی در تهران، شرکت کرد.
پیام تسلیت در پی رحلت حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی
در پی ارتحال مرجع تقلید شیعیان حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی، از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی پیام تسلیتی به این شرح صادر شد:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
با تأسف و اندوه فراوان، خبر مصیبت بار فقدانی بزرگ و جبران‌ناپذیر را دریافت کردم. عالم بزرگ، فقیه نام آور، مرجع عظیم‌الشأن، عبد صالح و تقی نقی زکی، آیت‌الله‌العظمی آقای حاج سید محمدرضا گلپایگانی قدس‌الله نفسه و اعلی‌‌‌الله مقامه، دار فانی را وداع کردند و پس از عمری مشحون از حسنات با نامه عملی سرشار از خیرات و مبرات، دعوت معبود را لبیک گفته به پیشگاه محاسبه الهی شتافتند.
اینجانب با قلبی متألم و با تضرع و ابتهال از حضرت حق، جلت عظمته، مسئلت می‌کنم که این میهمان نیکوکار و مطیع را با سلام قولا من رب رحیم، استقبال و ضیافت فرموده، به مرتبه والای لقاءلله نائل فرماید و بهترین پاداش صالحان را به وی ارزانی دارد. این شخصیت والای علمی کهنسال، در میان مراجع عظام تقلید، یکی از موفق‌ترین و سعادتمندترین‌ها بودند. سی‌ودوسال مرجع تقلید، حدود هفتادسال مدرس حوزه علمیه قم و حدود هشتاد و پنج سال سرگرم فراگرفتن و آموختن فقه آل‌محمد علیهم‌السلام بودند.
اولین مدرسه علوم دینی به سبک جدید را ایشان در قم تأسیس کردند. اولین موسسه بزرگ قرآنی را ایشان در قم بنیان نهادند. اولین فهرست بزرگ فقهی و حدیثی با استفاده از دانش و اختراعات جدید بشری را ایشان پدید آوردند. صدها مدرسه و مسجد و مؤسسه تبلیغ دین در سراسر کشور و در کشورهای دیگر بنیاد کردند، هزاران شاگرد را از فقه پخته و عمیق خود بهره‌مند ساختند، بسیاری آراء و نظرات فقهی که حاکی از روشن بینی و ذهن نوگرای ایشان بود ارائه کردند و بالاتر از همه با منش و رفتار پرهیزکارانه و با طهارت و تقوایی که می‌توانست برای علما و فقها، الگویی زنده و ملموس باشد، عمری پربرکت را به نزاهت کامل گذرانیدند.
آن بزرگوار یکی از استوانه‌های انقلاب و نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌آمد. در دوران اختناق و در مقابله با حوادث سهمگین سال‌های تبعید امام‌خمینی قدس سره مواردی پیش آمد که صدای این مرد بزرگ، تنها صدای تهدید کننده‌ای بود که از حوزه علمیه قم برخاست و به نهضت شور و توان بخشید.
پس از پیروزی انقلاب، همواره در قضایای عمومی کشور، حضوری بارز و پشتیبانی‌ای صریح از نظام جمهوری اسلامی و از مقام منیع رهبری و شخص شخیص امام راحل قدس‌الله نفسه الزکیه داشت و مورد تکریم و احترام بلیغ آن حضرت بود. فقدان این بقیه السلف اعاظم، و این ملجاء و مرجعه مؤمنان، ثلمه‌ای بزرگ و ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است.
اینجانب مصیبت این فقدان تأسف بار را به پیشگاه حضرت بقیه‌الله‌الاعظم ارواحنافداه و به علمای عظام و مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه و به عموم شیعیان و علاقمندان و مقلدان ایشان و به خصوص به بیت شریف و منیع و آقازادگان محترم ایشان تسلیت می‌گویم و در این شب جمعه و شب رحمت، لطف و تفضل و غفران الهی را برای ایشان مسئلت می‌نمایم.
انتهای پیام/