گفتگو| چرا شهرهای جدید هنوز جذاب نیست؟/ بسیج امکانات برای ساخت ۶۱۰هزار مسکن/ طاهرخانی: رشد جمعیت شهرهای جدید ۱۲ برابر کلانشهرهاست

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بر اساس نهضت ملی مسکن، قرار است 610 هزار واحد در شهرهای جدید ایران ساخته شود. یکی از مولفه‌های مهم برای عملیاتی کردن این برنامه تامین اراضی مورد نیاز است که به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی مشکلی در این زمینه در شهرهای جدید وجود ندارد.

حبیب‌الله طاهرخانی از برنامه‌ریزی برای احداث شهرک‌های کوچک در اطراف کلانشهرها خبر داد و گفت: یکی از مشکلات شهرهای جدید این است که طراحان شهرهای مذکور گفتند پولی برای آماده‌سازی و تامین زیرساخت‌ها از دولت نمی‌خواهند. بیش از 3 دهه از ایجاد شهرهای جدید کشور می‌گذرد؛ در این بین برخی شهرها توانسته‌اند در جذب جمعیت کلانشهرها موفق باشند، اما برخی دیگر نه. مشکلی که معاون وزیر راه و شهرسازی معتقد است دلیل اصلی آن جانمایی اشتباه بوده است. خبرگزاری تسنیم با محوریت نهضت ملی مسکن گفت‌وگویی را با طاهرخانی انجام داده که مشروح آن در ادامه می‌آید؛

تسنیم: شهرهای جدید ایران با این نگاه ایجاد شدند که بتواند بخشی از جمعیت کلانشهرها را جذب کنند. اما به دلایل متعدد از جمله جانمایی، کمبود امکانات و زیرساخت‌های جانبی‌ در جذب جمعیت موفق نبوده‌اند و مردم از آنها استقبال چندانی نکرده‌اند.امروز این شهرها عمدتا به عنوان شهرهای خوابگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌عنوان یک کارشناس نظر شما در این رابطه چیست؟

طاهرخانی: بحث را از یک پایه و کلیدی شروع کردید که به سیاست ایجاد شهرهای جدید در کشور ما و بحث سابقه جهانی آن برمی‌گردد. عوامل توفیق سیاست‌ شهرهای جدید که حالا عموما هم در ایران هم در سایر کشورها در اطرافی که با رشد فزاینده جمعیت مواجه بودند به خصوص کلانشهرها اتخاذ شده متعدد است. در کشور ما سیاست ایجاد شهرهای جدید اواخر دهه 60 آغاز شد. طرح مسئله‌اش هم این بود که کلانشهرها به خصوص از لحاظ وضعیت زیست محیطی و وضعیت ترافیک شهری و زیست پذیری کلا با وضعیت مناسبی مواجه نبودند. این به نوعی به عنوان یک سیاست در مجموعه خود وزارت مسکن و شهرسازی وقت کسانی که مطالعاتی داشتند تجربه سایر کشورها کشورهایی که با رشد سریع جمعیت مواجه هستند، اتخاد شد.

این گروه برای اینکه این سیاست‌ها را پیش ببرند شهرهای جدید را خیلی جذاب نشان دادند. یعنی همین گروهی که در مجموعه وزارت مسکن و شهرسازی بودند. تقریبا شرایط بعد از جنگ بود و دولت هم دنبال کاهش هزینه‌های بود. آن موقع هم مسکن مسئله حادی شده بود هم رشد قیمت‌ها افزایش پیدا کرده بود. در کلانشهرها پاسخگویی به نیاز مسکن به خصوص برای کارکنان بخش دولتی سخت بود. کشور رشد جمعیت بالایی را تجربه می‌کرد و ازدواج‌ها هم در اوج بود.

طراحان شهرهای جدید آن زمان برای اجرای سیاست خود چیزی از دولت چیزی مطالبه نکردند. به فرض این‌که می‌خواهم این سیاست را اجرا کنم، یک الزامات و مقدماتی دارد. الزامات و مقدمات اجرای این سیاست چیست؟ حالا غیر از آن مسائل مکان‌یابی که باید به‌‌درستی انجام بشود در حوزه تامین هزینه‌های زیرساخت نیز پیش‌بینی‌های لازم انجام می‌شد.

واقعیت آن است که دسترسی‌های پایه شرط توفیق سیاست ایجاد شهرهای جدید است. در سایر کشورها حالا مثلا تجربه قدیمی‌تر ژاپن را ببینیم -تجربه‌های موفق را می‌گویم- و تجربه جدیدتر در چین و کره جنوبی.

در این کشورها سیستم حمل و نقل سریع و انبوه بر توسعه شهری تقدم دارد . یعنی اول ریل قطار را می‌سازد، سیستمش را می‌کشد زیرساخت را در سایتش ایجاد می‌کند و پس از آن با سرمایه‌گذاری بخش عمومی شروع به توسعه می‌کند. اولین اشکال در سیاست ایجاد شهرهای جدید در ایران این بود که اینها ادعا کردند ما چیزی از دولت نمی‌خواهیم، این که «چیزی از دولت نمی‌خواهیم» مبنای مشکلات شد. رفتند مکان‌یابی‌های مختلف کردند عموما در اراضی که ملی بود، اراضی ملی هم بدون گرفتن هزینه به وزارت مسکن و شهرسازی منتقل می‌شد.

تامین مالی توسعه این شهرهای جدید شد فقط بحث زمین است؛ زمینی که تا زمانی که شما زیرساخت ایجاد نکنید دسترسی ایجاد نکنید آماده‌سازی نکنید ارزش بالایی ندارد به همین دلیل همان ابتدا با یک سکته‌ای مواجه شد. چون شما مثلا زمین می‌فروختند یکی از گرفتاری‌های ما در شهرهای جدید همان واگذاری های اولیه است زمین فروخته شده است به مردم برای اینکه آماده‌سازی بکنند تامین زیرساخت بکنند آن هم نیامدند اصلا بسازند.

یعنی اول کار به جای اینکه برویم سراغ شهرسازی، خام فروشی زمین را مبنای تامین مالی شهرهای جدید قرار دادیم. از ابتدا با این گرفتاری مواجه شدیم. به همین دلیل پیشبرد سیاست در ایران سخت شد. تا مقاطع مختلفی کارهایی پیش رفت و رشد جمعیتی شهرها خیلی آرام بود، خیلی رشدی نداشت و با سختی تامین زیرساخت می‌کردند. تا این‌که سیاست مسکن مهر آمد و توجه به شهرهای جدید بیشتر شد.

تسنیم: در همان دهه 60 چند تا شهر بود؟

طاهرخانی: فکر می‌کنم در یکی از مصوبات هیئت وزیران همزمان حدود 13، 14 شهر مصوب شد. یعنی اغلب این شهرهای چیز مبنایش همان است. پرند، هشتگرد، پردیس، اندیشه، اینها را یادم هست. شهرهای اقماری، سهند، صدرا، همه‌اش مبنای مصوبه آن اولیه هستند یک جا این تصمیم گرفته شد.

تسنیم: تیس در آن فهرست بود؟

طاهرخانی: تیس نبود. اینها شهرهایی بودند که در آن مقطع عموما هم اطراف کلانشهرها بودند یک باره تصمیم گرفتند که این کار را پیش ببرند. تا اینکه جسته گریخته کار پیش می‌رفت. از لحاظ جمعیتی آن توفیق لازم را نداشتند تا اینکه مسکن مهر آمد به خصوص در کلانشهرها دوباره دولت به شهرهای جدید جلب شد. دلیلش هم این بود به خصوص در تهران و کلانشهرها دولت زمین دولتی نداشت ولی در شهرهای جدید داشت. جلب توجه دولت هم حُسن داشت هم پایه‌گذار یک سری گرفتاری‌های آتی هم بود. حسنش این بود یک دفعه یک برنامه بزرگ مسکن سازی توجهش به شهرهای جدید هزینه‌های بزرگی از سرمایه آورد هم سرمایه مردم هم تسهیلات بانکی وارد شهرهای بزرگ می‌شد و صرف ساخت و ساز می‌شد و این خیلی خوب بود.

تا حالا ما چنین ورود سرمایه عظیمی به مجموعه شهرهای جدید نداشتیم خیلی زمینه خوبی بود. ولی مسئله دیگر این بود که این شهرها وقتی سیاست مسکن مهر آمد هنوز خودشان با مشکلاتشان دست و پنجه نرم می‌کردند یعنی شرایط آماده‌ای برای توسعه فراهم نبود اگر بود که خیلی عالی‌تر می‌شد. ما با یک موجودی مواجه بودیم که خودش یک سری نقایصی داشت یک برنامه بزرگ دیگری می‌آمد کنارش قرار می‌گرفت. این وقتی که پروژه‌های مسکن مهر پیش می‌رفت دولت هم در حوزه مسکن مهر که باید در نهضت ملی توجه ویژه به آن بکنند، یک موضوع را خیلی مد نظر داشت یعنی تامین مالی ساخت مسکن در حوزه زیرساخت‌ها. مسئولیت این کار را در اختیار دستگاه‌های دولتی قرار داده بود. این دستگاه‌ها نیز عموما خیلی به سختی ورود پیدا می‌کردند. مثلا دستگاهی که بایستی تامین آب می‌کرد خیلی به سختی این کار را انجام می‌داد یا در بخش اجرای زیرساخت‌ها و روبناها دستگاه ها با محدودیت های مالی مواجه بودند. همان ابتدا که مسکن مهر افتتاح شد سریع مشخص شد که حوزه خدمات با مشکلاتی مواجه است.

تسنیم: شهرهای جدید ردیف بودجه نداشتند؟

طاهرخانی: چرا، یک ردیفی بود ولی ردیف خیلی مختصری بود که در سالهای بعد هم حذف شد. اوایل یک ردیفی گذاشته بودند تحت عنوان توسعه زیربنایی بعدا دیگر حذف شد و الان هم دیگر نداریم. البته در بخش توسعه حمل و نقل ریلی ردیف هایی را دولت به شهرهای جدید می‌دهد این مورد توجه اش قرار می‌گیرد.

بعد که توسعه مسکونی صورت گرفته بود کمبود خدمات بود به همین دلیل وزارت راه و شهرسازی وارد شد و با استفاده از ظرفیت زمین‌ها زیرساخت‌ها و روبناها را تامین کرد. در دهه 90 اراضی شهرهای جدید به خصوص در حوزه‌های تجاری و سایر اراضی با توجه به این سرمایه‌هایی که در قالب مسکن مهر آمده بود، ارزشمند شد.

پس از آن جمعیت هم آمده بود چون از لحاظ اقتصادی بحث این است که بسیاری از فعالیت‌ها تا جمعیت مستقر نشود آن صرفه‌های حاصل از مقیاس تجمع ندارد. برفرض می‌گویند یک جایی شما می‌توانید بیمارستان بزنید که حداقل صد هزار نفر جمعیت داشته باشد یا سینما یا مجموعه‌های فرهنگی و سایر زمینه‌ها یک حداقلی از جمعیت را می‌خواهد. به تدریج یک فرصتی در اختیار شهرهای جدید قرار گرفت که باعث شد بسیاری از فعالیت‌ها اقتصادی شود. 

از این فرصت برای توسعه خدمات استفاده کردیم. اینکه برفرض مجموعه آموزشی ایجاد شود، مجموعه‌های فرهنگی ـ مذهبی ایجاد شود، از منابع داخلی‌مان در حوزه حمل و نقل ریلی و توسعه ارتباطات، آزادراه‌ها، بزرگراه‌ها و... هزینه کنی تا نقص‌ها را برطرف کنیم. الان وضعیت رو به بهبودی است.مجموعه شهرهای جدید یک قدرتی به دست آورده که می‌تواند در حوزه‌های زیرساخت‌ها و توسعه حمل و نقل که مبنا و پایه توسعه شهرهای جدید است و زیست‌پذیر کردن و جلب جمعیت بیشتر به شهرهای جدید هست سرمایه‌گذاری کند. به همین دلیل الان رشد جمعیت در شهرهای جدید در برخی از شهرهایمان 12 برابر کلانشهر اصلی است.

تسنیم: در کدام شهرهای جدید این وضعیت بیشتر دیده می شود؟

طاهرخانی: پرند و سهند بالاترین رشد جمعیت شهرهای جدید کشور است.یعنی مرتبا در این شهرها جمعیت استقرار پیدا می‌کند وقتی این شرایط هم ایجاد می شود شما باید مرتبا خدمات جدید ایجاد بکنید.

تسنیم: شاید یکی از دلایل این رشد جمعیت افزایش قیمت مسکن در سال‌های 98 و 99 بوده که باعث شده مردم چاره‌ای جز سکونت در شهرهای جدید اطراف تهران از جمله پرند نداشته باشند.

طاهرخانی: قبول دارم. قطعاً بخشی از دلایل این اتفاق ناشی از همین مسئله است. اما حرفم این است ما سکونتگاه های رقیب هم داریم. شهرهای جدید تنها نیستند به‌عنوان نمونه در محور ساوه ما شهرهای زیادی داریم که قیمت مسکن هم در آنها بالا نیست مثلا نسیم شهر، گلستان، نصیرشهر و رباط‌کریم. اینها رشد جمعیت مثل ما -شهرهای جدید- را تجربه نمی‌کنند پس مسئله این است که علاوه بر این موضوع، خود پرند چشم‌انداز مثبت ایجاد کرده جذابیت‌هایی را دارد عرضه می‌کند که مردم حداقل خدمات بیس و اولیه‌شان فراهم است.

چشم‌انداز مثبت است یعنی اینکه هر روز یک تحول جدیدی را در شهر دارند مشاهده می‌کنند برفرض مثلا در حوزه حمل و نقل هر چند که حالا مثلا تاخیراتی بوده مثلا الان ریل‌باس 26 تا رام قطار بین پرند و تهران دارد رفت و آمد می‌کند این یک چشم‌انداز مثبتی است این قبلا نبوده، یا مثلا می‌بینند که برفرض مترو کم و بیش کارش سرعت گرفته چشم‌انداز اینکه شهر پرند به مترو متصل بشود وجود دارد قاعدتا این یک چشم‌انداز مثبتی است برای این موضوع که مردم را ترغیب می‌کند. یا می‌بینند برفرض کمبود مدرسه ای نیست یعنی بچه‌ها بروند از این جهت مشکلی پیدا نمی‌کنند یا اینکه در حوزه‌های مختلف اینها دارد سرمایه‌گذاری می‌شود. بیمارستان فعال ندارد ولی دو تا بیمارستان دارد ساخته می‌شود. اینها را ارزیابی می‌کند جمعیت، یا مثلا پارک‌ها بزرگی در سطح شهر دارد شکل می‌گیرد ساخته شده است مجتمع های بزرگی دارد ساخته می‌شود اینها یک پالس‌هایی است به جمعیت که این سکونتگاه رو به رشد است رو به توسعه است به همین دلیل جذب می‌کند یعنی آن مسئله را من قبول دارم یعنی رشد شدید قیمت مسکن در کلانشهر مرکزی بخشیش ایجاد می‌کند ولی آنجا هم یک جذابیت‌هایی هست یک اتفاقاتی هست که این به نوعی رشد بالای جمعیتی را رقم زده است یعنی این هم در کنارش وجود دارد.

نکته بعدی، در بحث مربوط به اشتغال، آن وجهی که به عنوان خوابگاهی بودن مطرح است، البته در تمام دنیا اینطوری است در مناطق کلانشهری، کلانشهر مرکزی بار عمده اشتغال کل منطقه کلانشهری را برعهده می‌گیرد. مثلا در توکیو اگر 35 میلیون نفر جمعیت دارد آن 9 میلیون مرکزی توکیو 35 میلیون جمعیت را پوشش می‌دهد. تهران حدود 15، 16 میلیون جمعیت دارد. بخش عمده اشتغال کل آن منطقه کلانشهری را به خودش اختصاص می دهد اصلا وجه فلسفه کلانشهرها،‌ پایتخت‌ها این است که به علت صرفه‌های کاری که ایجاد می‌کنند محل اصلی اشتغال است.

این یک بخشش طبیعی است یعنی همه جای دنیا برای اشتغال از حومه به سمت مرکز حرکت می‌کنند. البته بخشی هم از مرکز به حومه حرکت می‌کنند ولی عموما از حومه به مرکز است. شهرهای ما هم استثنا نیستند یعنی این هم صرفا مربوط به شهرهای جدید نیست، همه شهرهای دیگر اطراف از کرج هم می‌آیند جاهای دیگر هم می‌آیند. این یک بخشش مربوط به این است.

در شروع سیاست شهرهای جدید یک برنامه‌هایی بوده ، در واقع ما در کنار همه شهرهای جدیدمان یک مرکز اشتغال داریم. فعال‌ترین شهرک صنعتی محور ساوه یا جنوب در شهر جدید پرند است. بخشی از اینها در پرند ساکن هستند ولی چقدر جذابیت صادر کردیم که همه‌شان در پرند ساکن بشوند . آیا ما توانستیم جذابیت ایجاد کنیم همه بیایند در شهرهای جدید؟ من هم با شما هم نظر هستم که همه‌شان را نتوانستیم جذب بکنیم. این که از رفت و آمدهای غیرضرور بین تهران یا مثلا سایر شهرها این مراکز کار و فعالیت جلوگیری کنیم. یا در پردیس بزرگترین و فعال‌ترین پارک علم و فناوری کشور، یعنی پارک علم و فناوری پردیس قرار دارد. آنجا هم چیز وجود دارد اما اینکه جذابیت ایجاد کنیم همه آنها استقرار پیدا کنند یک موضوع مجزایی است. یکی از سیاست‌های این است که اتفاق مذکور بیفتد. البته یک سری طرح‌های خوب هم داریم مثلا شهر جدید صدرا به سمتی می‌رود که به عنوان مرکز درمانی با سطح تخصصی بالا هم در استان فارس هم در سطح کشوری مطرح شود. در صدرا مرکز پیوند اعضای به خصوص کبد مستقر می‌شود که در قالب یک مجموعه بیمارستانی خیلی بزرگ صد هکتاری است.

*برنامه‌ریزی برای ایجاد جریان معکوس جمعیت

 یک بخش کار این بوده که ما آن حداقل جمعیت‌ها را برای راه‌اندازی خیلی از این فعالیت‌ها نداشتیم. یک بیمارستان برای ساخت حداقل جمعیتی می‌خواهد. در رابطه بین ما و کلانشهر بایستی یک اتفاقی بیفتد اگر این رابطه یک سویه صرفا از شهر جدید برای گرفتن خدمات و اشتغال به کلانشهر باشد این هیچ توسعه اتفاق نمی‌افتد ولی اگر ما بتوانیم با یک سری خدمات بزرگ‌مقیاسی که در کلانشهر امکان بروز ندارد ولی ما در شهر جدید فضا داریم برای این کار بتوانیم یک جریان معکوس جمعیت هم در این حوزه‌ها ایجاد بکنیم قطعا می‌تواند اثربخش باشد یعنی مثلا آن نکته‌ای که شما می‌گویید در این حوزه ها شروع کردیم یعنی سعی می‌کنیم یک خدماتی مثلا الان ایده نمایشگاه بزرگ صنعت ساختمان را در پرند دارند اجرایی می‌کنند. تمام صنایع وابسته به حوزه ساختمان را بتوانند یک جایی مستقر بکنند قاعدتا این یک سری از مشتریان و یک سری از مراجعه‌کنندگانی این دفعه از تهران می‌کشانند آنجا.

تسنیم: مراکزی مانند ایران مال، می‌توانست به یک جایی مثل پرند بیاید.

طاهرخانی: بله. می‌توانست منشأ رشد شود. الان هایپرمال که در منطقه 5 است تمایل دارد در شهرهای جدید برنامه‌های توسعه‌ای داشته باشد. چون برای آنها فضای بزرگ و به نوعی دسترسی‌ها موضوع مهمی است.

تسنیم: در چه شهرهای درخواست دارند؟

طاهرخانی: هم در پردیس هم در پرند. این باعث می‌شود که یک سری بازارهای منطقه‌ای آنجا را به سمت خودش جلب کند در عین حال جمعیت یکی از درخواست‌های مهمش دسترسی مناسب به کالاها و خدمات است. علاوه بر خدمات عمومی خود دسترسی مناسب به کالاها و خدمات خصوصی یکی از ملزوماتی است که جمعیت عموما تمایل دارد که اینها در دسترسش باشد که این هم باید یک بخشش همان بخش خصوصیش شروع کرده یک بخشش هم باید شروع بکنیم که بتوانیم این جذابیت اسکان را در مجموعه شهرهای جدید ایجاد بکنیم.

بر اساس توافق صورت گرفته 8 نقطه در شهر پرند را برای ایجاد بازار روز به شهرداری تحویل داده‌ایم تا بازارهای میوه و تربار منطقه‌ای ایجاد شود تا کالاهای روزمره مردم با قیمت منطقی در اختیار مردم قرار بگیرد. اینها موضوعاتی است که جذابیت های سکونت را ایجاد می‌کند. الان شهرهای جدید در موقعیتی خوبی قرار دارند، مثلا فاز 11 پردیس افرادی که می‌روند برای سرمایه‌گذاری در آنجا یک پالس‌های مثبتی برای توسعه آنجاست. برفرض الان یک مالی دارند آنجا می‌زنند به اسم رزمال، در سایت مسکن مهر این اتفاق می‌افتد سرمایه‌گذاری خیلی عظیمی در حال انجام است.

واقعیت این است که این نوع سرمایه‌های بخش خصوصی که وارد می‌شود و به نوعی بناهای فاخری می‌سازند بناهای باکیفیتی می‌سازند و خدمات سطح بالایی ارائه می‌دهند. الان مسئله‌ای که در شهرهای جدید داریم رابطه بین سایت‌های مسکن مهر و بخش‌های قدیمی شهرها است. اینجا هم باید تعادل ها را برقرار کنیم و الان در شهرهای جدیدمان برای بهره‌مندی از خدمات حرکت از سایت‌های مسکن مهربه قسمت‌های قدیم است . الان داریم یک کاری می‌کنیم که این حرکت معکوس شود یعنی الان پارک مشاهیر پرند به عنوان نمونه در داخل سایت‌های مسکن مهر است. مردم ساکن بخش‌های قدیمی شهر برای وقت گذرانی به این پارک می‌روند.

*معاون وزیر راه: از افزایش قیمت مسکن مهر خوشحالم

 در پردیس هم همین اتفاق دارد می‌افتد. مطمئنم این مجموعه‌های تجاری که در فازهای مسکن مهر ساخته می‌شود بسیار باکیفیت‌ است. قطعا مردمی که در فازهای اولیه پردیس ساکن هستند به این سایت‌ها مراجعه خواهند کرد. هم شهریت منسجم آنها شکل می‌گیرد و هم باعث می‌شود بعضا برچسب‌هایی که می‌زنند که اینجا اینجوری است از بین برود.

الان می‌بینیم که قیمت واحدهای مسکن مهر خیلی از شهرهایمان به یک قیمت خوبی رسیده ناراحت نمی‌شوم این نشان می‌دهد که ارزش پیدا کرده است. خطر می‌دانید چه زمانی بود؟ خطر زمانی بود که اینها مرتب ارزششان را از دست بدهند ارزش از دست دادن باعث می‌شد که یک جایگزینی نامناسب صورت بگیرد. بافت فرسوده شاخص‌های زندگی نزولی است بعد مرتب جایگزینی نامناسب صورت می‌گیرد. زمانی که شهرداری تهران بودم می‌دیدم آدم‌های آبروداری وسط یک محیط نامناسب گیر افتاده و هر روز هم شرایط بدتر می‌شود‌. مثلا دروازه‌ غار را ببینید آدم‌های به نوعی موجه، درست، متدین، زندگی می‌کنند ولی گیر افتادند. این خانواده‌ها از این منطقه خارج می‌شوند یک گروه دیگر جایگزین می‌شوند. خطر مسکن مهر این بود که این اتفاق برایش بیفتد خوشبختانه نیفتاده است یعنی هر روز من می‌روم می‌بینم مردم ممکن است از کمبودها حرف بزنند ولی وضعیت رو به رشد است.

*از گردنه مسکن مهر عبور کردیم

من خوشبین هستم از یک مقطع ویژه‌ای کسانی که خیلی بدبین بودند نسبت به سیاست مسکن مهر، از این گردنه عبور کردیم، خود مردم دارند سرمایه‌گذاری می‌کنند صرفا وابسته به دولت نیست، بیمارستان خصوصی در پرند ساخته می‌شود، فقط دولت نیست. یا مرتبا ما با درخواست‌هایی مواجه هستیم که بخش خصوصی مجموعه ورزشی بسازند، مجموعه کلینک درمانی بسازند یا این‌که اراضی که برای فروش می‌گذاریم تمام فروخته می‌شود. اینها نشان می دهد در کنار دولت بخش خصوصی هم برای تامین بخش از خدمات عمومی می آید. اینها چشم‌انداز را مثبت کرده است. در شهرهای جدید رابطه یک طرفه صرفا حوزه اشتغال نیست سایر حوزه‌هاست.

برخی شهرهای جدیدجمعیت صد هزار نفر را رد کردند دارند به یک خوداتکایی برای تأمین خدمات خودشان می‌رسند با توجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که دارد صورت می‌گیرد.

تسنیم: تأمین آب شهرهای جدید بر چه اساسی برنامه‌ریزی شده است؟

طاهرخانی: آب یک مسئله محوری توسعه کشور است سوای موضوع شهرهای جدید هم برای تامین به نوعی شرب و هم کشاورزی و صنعتی نیازمند یک سیاست کلانی هستیم. از نقطه نظر شهرهای جدید از دو منظر به این موضوع می‌شود نگاه کرد؛ اولا اینکه خوشبختانه در همه شهرهای جدید سیستم فاضلاب و سیستم فاضلاب شهری را به صورت کامل اجرا می‌کنیم، این در حالی است که در تهران هنوز سیستم کامل فاضلاب نداریم. وقتی شما سیستم کامل فاضلاب را ایجاد می‌کنید، امکان بازچرخوانی آب را دارید پس از این جهت شهرهای جدید برای مدیریت مصرف آب یک فرصت است. یعنی یک آبی وارد مجموعه شهرهای جدید می‌شود برای مصرف ولی به دلیل اینکه ما سیستم کامل فاضلاب را در شهرهای جدید اجرا می‌کنیم. در برخی شهرها تصفیه‌خانه‌هایی ساخته شده و در حال ساخت است. هیچ جایی در نه پرند و نه پردیس وجود ندارد که وقتی خانه را تحویل بگیرید به سیستم فاضلاب متصل نباشد یعنی این یک فرصت است که برفرض این آبی که می‌آید در مجموعه شهرهای جدید دوباره بازچرخوانده شود.

تسنیم: برای همه سایت‌ها همین است؟

طاهرخانی: بله تمام فازهای ما چه مسکن مهر و چه غیر از مسکن مهر وقتی واحد تحویل می‌شود متصل به سیستم فاضلاب است.

تسنیم: در اندیشه هم این اتفاق افتاده؟

طاهرخانی: همه جا. حالا اندیشه چون هیچ موقع برایمان مطرح نشده می‌توانم بپرسم ولی مثلا هشتگرد، پرند و پردیس چون پروژه‌های در حال اجرا داریم می‌دانم تماما به سیستم فاضلاب متصل است. اندیشه را مطمئن نیستم.

اندیشه چون شهر خیلی قدیمی‌تر است جزو شهرهایی بوده که همان موقع مثلا مسکن مهر هم در آن نداشتیم. تا حالا کسی این سئوال را نپرسیده و کسی هم آنرامطالبه نکرده است. در سهند و صدرا تمام سیستم شبکه فاضلاب اجرا شده است. یک شهر را مشکل داریم آن هم عالی‌شهر بوشهر است. برای این شهر با همکاری وزارت نیرو تصفیه‌خانه را اجرا می‌کنیم.

یک نکته کلان هم بگویم در هر صورت این جمعیت یک جایی مستقر می‌شود برفرض این کلانشهر تهران با یک منطقه‌ کلانشهری است ممکن است یک بخشش برود در تهران یک بخشش برود در پرند مستقر شود. یک بخشی ناشی از تشکیل خانواده‌های جدید و رشد طبیعی است. حالا من اگر در پرند مصرف نکنم حتما در یک جایی در این منطقه‌ کلانشهری مصرف خواهد شد یعنی در حجم کل مصرف آب تاثیری ندارد فقط جایش متفاوت بوده است. در مجموع خوشبختانه چشم‌انداز خیلی مثبت است در پرند خط غدیر 2 انجام شده و تامین کامل آب آن صورت گرفته است.در تامین آب پردیس هم مشکلی نداریم.

تسنیم: برای چند نفر جمعیت؟

طاهرخانی: فکر می‌کنم پردیس مطابق طرح جامعش برای 550 هزار نفر است. تامین آب در قالب طرح جامع صورت گرفته و موضوع خاصی نداریم. هشتگرد هم اخیرا از سد طالقان تخصیص گرفته است. جنگل حدود هفتاد هشتاد هکتاری را در هشتگرد داریم کنار جاده، هر سال برای آبیاری آن با مشکل مواجه بودیم الان ولی از سیستم تصفیه خانه فاضلاب ایستگاه پمپاژ و خط تامین آب را حل کرده‌ایم.

تسنیم: بحثی که الان مطرح است در حوزه مسکن، طرح جدید دولت برای ساخت سالانه 4 میلیون مسکن است. سهمیه‌ شهرهای جدید چقدر است؟

طاهرخانی: حدود 610 هزار واحد نهضت ملی مسکن مربوط به شهرهای جدید است.

تسنیم: معلوم شده که این 610 هزار واحد در کدام شهرها مشخص شده است؟

طاهرخانی: بله. سیاستی که اتخاذ شده است به خصوص در کلانشهرها ما نیاز به توسعه مسکونی‌مان مشخص داریم با توجه به تشکیل خانوار و سایر زمینه‌ها قرار شده که 50 درصدش در خود کلانشهرها تامین بشود برفرض تهران، 50 درصدش در شهرهای جدید یا شهرک‌هایی که ما برنامه‌ریزی کردیم. روی 50 درصد برنامه‌ریزی شده که اقدام شود در واقع به تفکیک شهر به شهر هم مشخص است. 

*جانمایی یک شهرک جدید در شرق تهران

تسنیم: زمین ساخت این تعداد مسکن را چگونه تامین می‌کنید؟

طاهرخانی: برای تامین زمین و توسعه 610 هزار واحد راهکارهای مختلفی داریم یک بخشی که ظرفیت در داخل شهرهایمان داریم آنها را استفاده می‌کنیم مثلا اراضی است که زیر توسعه مسکونی نرفته آنها را در اولویت یک استفاده می‌کنیم. یک بخشی نیاز به الحاقاتی یا افزایش ضوابط و مقررات شهرسازی دارد. کاربری‌های بزرگ مقیاسی بودند قبلا که الان موضوعیتشان را از دست دادند مثلا کاربری‌های آموزش عالی بزرگ مقیاسی داشتیم که سعی می‌کنیم آنها را برای توسعه مسکونی اختصاص دهیم. بخشی را هم از طریق الحاق به مجموعه شهرهای موجود در یک جاهایی کمبود داشته باشیم برنامه‌ریزی می‌کنیم. سیاست‌ ما هم این است که جاهای که واقعا خیلی نیاز خاص داریم مثلا تهران و مشهد با مکان‌یابی شهرک‌ها به این موضوع رسیدگی کنیم.

تسنیم: شهرک‌ها کنار شهرهای جدید کلانشهر هستند?

طاهرخانی: در منطقه کلانشهری هستند.هر جایی که مناسب است برای توسعه باشد زمین در دسترسمان باشد ولی تهش برای نیاز آن منطقه کلانشهری است برفرض تهران هم شرقش هم جنوبش هم غربش.

تسنیم: در تهران جانمایی کردید؟

طاهرخانی: بله در تهران هم در شرق تهران جانمایی کردیم در جلسه‌ای که با استاندار تهران داشتیم هم سمت شرق تهران هم سمت جنوب شرقی تهران جاده خراسان مکان‌یابی کردیم.

تسنیم: چند شهرک؟

طاهرخانی: بر اساس برنامه فعلا سه شهرک مکان‌یابی شده که در فرآیند انجام کار است. مقایس شهرک‌ها نسبت به شهرهای جدید کوچک‌تر است و تمرکزشان هم دیگر بر تامین سکونت است چون نیازهای اصلی‌شان از آن شهر اصلی‌شان دریافت می‌کنند. سیاست احداث شهرک‌ها خیلی زمان‌های طولانی بود که مغفول واقع شده بود دوباره فعالش کردیم. اواخر 99 دستورالعمل ترویج شهرک‌سازی را مصوب کردیم البته حتی زمینه برای فعالیت بخش خصوصی یا بخش‌های عمومی بزرگ مقیاس، بخش‌های عمومی برای تامین نیازهای پرسنل‌شان هم در حوزه توسعه شهرک‌سازی وجود دارد. یعنی صرفا دولتی نیست قبلا خوشبختانه ما تجارب خوبی داریم بر فرض مثلا پیکان‌شهر را ایران‌خودرو ایجاد کرده است از این نوع چیزها داشتیم. یا اکباتان شروع کننده و توسعه‌دهنده‌اش یک بخش خصوصی بوده یعنی این اتفاق را رقم زده است. در قالب این دستورالعمل ترویج شهرک‌سازی هم اعلام آمادگی شده البته قاعدتا بایستی فرآیندش را طی بکند. زمین این شهرک‌ها نباید اراضی درجه یک کشاورزی باشد،. از سوی دیگر بخش خصوصی یا مجموعه کارخانجات یا مجموعه‌های دولتی بزرگ مقیاس مثل مجموعه نیروهای مسلح برای پرسنل‌شان بخواهند شهرکی ایجاد بکنند و برای اسکانشان، این فرصت فراهم است.

تسنیم: همه اینها در قالب این طرح نهضت ملی مسکن است؟

طاهرخانی:اینها یک ظرفیت‌های است که به عنوان پشتیبان این طرح قرار دادیم. ما 610 هزار واحدمان را در بخش دولتی خودمان فراهم می‌کنیمآ اما بخش خصوصی هم می‌تواند سرمایه‌گذاری کند.

تسنیم: پس این غیر از آن 610 هزار واحد است؟

طاهرخانی: بله. آن چیزی که بخش خصوصی می‌آورد ما خیلی رویش حساب نکردیم ولی این فرصت برایشان فراهم است که مثلا پیشنهادی بدهند.

تسنیم: در قم هم شما چیزی دارید؟ شهر پردیسان هست.

طاهرخانی: خیر، پردیسان جزء قم است. شهر جدیدی نیست. اخیرا هم مصوبه جدیدی شورای عالی معماری و شهرسازی برای پاسخگویی به نیاز قم داشت. یک توسعه جدیدی هم باز به پردیسان تخصیص دادند که بتواند در قالب نهضت ملی مسکن موضوع قم را مرتفع کنیم.

تسنیم: هنوز زمین برای ساخت مسکن در آنجا وجود دارد؟

طاهرخانی: بله در پردیسان امکان توسعه‌اش بود. دو هفته پیش بود که شورای عالی شهرسازی و معماری ایران یک افزایش محدوده‌ای را به شهر قم داد هم در اطراف پردیسان که یک ساخت و ساز جدیدی هم در قالب نهضت ملی مسکن هم تامین بشود چون قم هم یکی از شهرهایی بود که از لحاظ تامین زمین مشکل داشتیم حالا با این مصوبه شورای عالی رفع شده است.

*تبدیل پروژه‌های مسکن مهر به طرح ملی مسکن

تسنیم: زمین این 610 هزار واحد چقدر از زمین‌هایی طرح ملی مسکن است؟

طاهرخانی: طرح ملی مسکن 120 هزار واحد بود آن علاوه بر این 610 هزار واحد خواهد بود.

تسنیم: طرح ملی مسکن و نهضت ملی مسکن هم ادغام شدند.

طاهرخانی: بله یکی شدند. اگر بخواهیم آن 120 هزار تا را بیاوریم 730 هزار تا می‌شود. 120 هزار تا در قالب‌های مختلف بود مثلا مسکن مهر بود، تبدیل شد در فنداسیون بود یا مثلا ثبت‌نامی‌هایی بود که در مجموعه شهرهای جدید حدود 30 هزار تا شروع شد یک سری مشارکتی‌ها بود یا یک سری تفاهمنامه‌هایی بود با نیروهای مسلح که آنها شروع کردند. این 610 هزار واحد به نوعی عرضه جدید است. ولی همه این واحدها از تسهیلات نهضت ملی مسکن استفاده خواهند کرد.

تسنیم: یکی از مباحثی که مطرح شده است بحث صنعتی سازی مسکن در نهضت ملی مسکن است. قرار بود پرند پایتخت صنعتی‌سازی ایران بشود چند تا از واحدها صنعتی‌سازی شد و ما فناوری‌هایی که آنجا آوردیم در شهرهای دیگر هم اجرا شد مثلا در پردیس هشتگرد یا جای دیگر؟

طاهرخانی: در پرند که واقعا قاعده صنعتی‌سازی در مسکن مهر مد نظر بود و به نظر من هم نزدیک به 60، 70 درصدش در قالب صنعتی‌سازی اجرا شد. البته متناسب با زمان خودش با تکنولوژی‌های آن زمان. این کار انجام شد. اولین بار قالب تونلی را ما در پرند اجرا کردیم. یا مثلا همین پنل هایی که کیسون آورده اجرا کرده اینها دو تا از اصلی‌ترین صنعتی‌سازی‌هایی که در پرند انجام شد یکی کیسون بود یکی کوزو بود اینها اصلی‌ترین بودند باقی پیمانکاران هم بعضا مثلا قالب تونلی یاد گرفتند و انجام دادند. مثلا ال اس اف کار کردند، حالا بعضی‌ها موفق بود.

تسنیم: LSF هم بود.

طاهرخانی: بله فکر می‌کنم مپسا در ساخت‌وساز از این فناوری استفاده کرد. حتی در پرند یادتان باشد ساختمان‌های چوبی هم کار کردیم.

تسنیم: تعدادی از آنها هم آتش گرفت.

طاهرخانی: بله آنها موفق نبود. از اول معلوم بود. در پردیس بخشی از این تکنولوژی‌ها آمد. حالا آن تکنولوژی زمان خودش بود تحولاتی صورت گرفت هم از لحاظ سرعت کار و کیفیت کار تکنولوژی‌های جدیدی وجود دارد که قاعدتا نهضت ملی مسکن فرصتی است یک گام به خصوص انبوه‌سازی را جلو ببریم این حوزه را فعال بکنیم. اخیرا وزارت دفاع یک کاری کرده یک سرمایه‌گذاری کرده روی صنعتی‌سازی با آنها مذاکراتی کردیم قرار است که یک تعدادی به عنوان پایلوت با آنها شروع بکنیم چون قاعدتا در صنعتی سازی تاکید آقای وزیر هم هست سه چهار بار هم گفته سه تا موضوع بسیار مهم است؛کیفیت، قیمت و سرعت، یعنی کسی بتواند در این 3 حوزه رقابت بکند ما می‌توانیم بگوییم که متقاضی استفاده از او هستیم، برفرض اگر صنعتی‌سازی بیاید که قیمت را افزایش بدهد، خیلی مدنظرمان نیست، چون جامعه مخاطب ما عموما جوان‌های متوسط و اقشار کم‌درآمد اجتماع هستند، قاعدتا باید هزینه تمام شده مسکن را به خصوص در حوزه ساخت باید برایشان مدیریت بکنیم. مجموعه در نهضت ملی مسکن هم به دنبال این کار هست تاکید هم کرده حالا جلسه‌ای هم که با انبوه سازان داشتیم این مورد تاکید قرار گرفت که نمی‌خواهیم بر فرض دوباره از روش‌های سنتی که عموما هم هزینه را افازیش می‌دهند و هم زمان‌بری بسیار طولانی دارند استفاده کنیم تهش هم قیمت افزایش پیدا میکند. این انتظار وجود داشت از آنها حتی تاکید شد که قاعدتا انبوه‌سازان برای اینکه وارد پروژه‌های بزرگ بشوند یک مقداری باید توان‌هایشان را با همدیگر هم افزا بکنند چون مجموعه در کل بزرگ هستند انبوه‌سازان زیادی داریم متفرق ظرفیت خیلی بزرگی برای ساخت و ساز دارند ولی اینکه کنسرسیومی بشوند بتواند یک تکنولوژی را وارد بکند به کشور آن ظرفیت مورد انتظار هست.

تسنیم: پیشنهاد دادید به آنها که شما این کار را انجام بدهید یا در فکرشان هست که این کار را انجام بدهند؟

طاهرخانی: در جلسه ای که به اتفاق آقای وزیر بود این موضوع مطرح شد آقای وزیر هم استقبال کرد گفت شما هم تکنولوژی وارد کنید از شما حمایت می‌شود و با شما کار می‌کنیم ولی این سه تا شرط قطعا بایستی وجود داشته باشد. ما قرار نیست که تکنولوژی را وارد بکنیم قیمت تمام شده را ببریم بالا! این نکته، نکته کلیدی است.

تسنیم: اسم خاصی دارد این فناوری؟

طاهرخانی: یک سیستمی را در پاکدشت اجرا می‌کنند که هنوز مشخصات کار را به ما نداد‌اند. مسئله اصلی‌شان این است اسکلتشان فلزی است ولی مسئله این است که بخش عمده این سیستم در کارخانه تولید و در محل پروژه مونتاژ می شود.

تسنیم: چقدر سرعت را بالا می‌برد؟

طاهرخانی: صحبتی که با ما کردند گفتند اینها 6 ماهه می‌توانند یک ساختمان 12 طبقه را به سرانجام برسانند.

انتهای پیام/