سهم زنان از شعر افغانستان چقدر است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مؤسسه شاعران پارسی‌زبان مجموعه‌ای از سروده‌های کبری حسینی بلخی، شاعر افغانستانی، را با عنوان «نوحه مرغابیان» منتشر کرد و در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. مراسم رونمایی مجازی از این کتاب شب گذشته، 19 آذرماه، با حضور جمعی از شاعران فارسی‌زبان برگزار شد.

علیرضا قزوه، شاعر و از مدیران مؤسسه شاعران پارسی‌زبان، در این برنامه با بیان اینکه شعر زنان افغانستان پا به پای شعر مردان آن دیار و شعر امروز افغانستان شانه به شانه شعر امروز و دیروز ایران حضوری تابناک داشته است، گفت: من انجمن‌های ادبی کابل، هرات و مزارشریف را از نزدیک دیده و شعر زنان آن دیار را فراوان از زبان خودشان شنیده‌ام‌. شعر مهاجرت افغانستان در ایران نیز رشادت و بزرگی‌اش را تا حد بسیاری مرهون زنان  شاعر است؛ از زهرا حسین‌زاده، سیده تکتم  حسینی، کبری حسینی بلخی، عاطفه جعفری، مژگان فرامنش و ... شعرهای بسیار خوبی شنیده‌ام.

وی ادامه داد: نشر شاعران پارسی‌زبان این آمادگی را دارد تا کتاب اشعار یکایک این شاعران را به انتخاب خودشان منتشر کند. شعر امروز افغانستان جزو شعرهای پیشرو جهان است. ادیبان و شاعران آن دیار مظلوم‌اند و باید حمایت شوند. این کمترین کاری است که از ما برمی‌آید.

رضا اسماعیلی، شاعر و پژوهشگر، نیز در ادامه این نشست با ارائه یادداشتی به بررسی شعر حسینی بلخی و شعر زنان افغانستان پرداخت. او در بخشی از این یادداشت نوشته است: در میان کشورهای پارسی زبان، شعر شاعران افغانستان هم‌ترازی بیشتری با شعر شاعران ایران دارد. این مشابهت و هم‌ترازی به اشتراکات تمدنی و همانندی‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی بر می‌گردد. به راستی و درستی نیز مردم ایران افغانستان را پاره تن ایران می‌دانند و به آنان به چشم خویشاوندان نزدیک خویش نگاه می‌کنند. این قرابت و خویشی در حوزه فرهنگی، بیش از سایر عرصه‌ها نمود دارد؛ به همین خاطر است که شعر شاعران افغانستان، هم‌تراز شعر شاعران بزرگ ایران است.

وی در بخش دیگری از این یادداشت نوشته است: و اما به انگیزه رونمایی مجازی از مجموعه شعر «نوحه مرغابیان» سروده خانم کبری حسینی بلخی که از شاعران نسل اکنون افغانستان است، دوست داشتم در یادداشتی مبسوط‌تر، به مؤلفه‌های ساختاری، مضمونی و زیباشناختی بانوان شاعر افغانستان بپردازم که متأسفانه این فرصت فراهم نشد. ولی به نسبت هم نفسی و همسایگی با شاعران بزرگ افغانستان از آغاز انقلاب تا کنون، بی هیچ اغراقی می توانم بگویم که در طول 40 سال گذشته، شعر شاعران افغانستان  - به‌خصوص بانوان شاعر- همپای شعر معاصر ایران، سیری صعودی و روندی تکاملی را طی کرده است. این سیر تکوینی و روند تکاملی را از مطالعه سروده‌های اصیل شاعران بزرگی چون: عبدالقهار عاصی، محمدکاظم کاظمی، سیدرضا محمدی، سیدضیا قاسمی، سیدابوطالب مظفری، سیدحکیم بینش، قنبرعلی تابش، محمدسرور رجایی، و از بانوان شاعر: خالده فروغ، حمیرا نکهت، سیده تکتم حسینی، زهرا حسین‌زاده، مایرم تکیه‌ای، زهرا زاهدی و کبری حسینی بلخی به خوبی می‌توان دریافت.

اسماعیلی به برخی از ویژگی‌های سروده‌های حسینی بلخی اشاره و اضافه کرد: در سروده‌های کبری حسینی بلخی نیز این هم‌ترازی و همانندی ساختاری، زبانی و مضمونی با شعر شاعران معاصر ایرانی به خوبی قابل ردیابی است. ضمن اینکه در شعرهایش به تعبیر محمد کاظم کاظمی «نوعی احساس طبیعی و واقعی محسوس است. او از شاعرانی است که شعر را نه برای دغدغه‌های انجمنی و محفلی، بلکه برای بیان احساسات خویش می‌سرایند و در این میان البته احساسات مذهبی، احساسات زنانه و احساسات میهنی هر سه در این شعرها موج می‌زند.»

شازیه مهدی، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی از کشمیر، نیز در یادداشتی کوتاه با عنوان «از رابعه بلخی تا کبری حسینی بلخی» به ویژگی‌های شعری این شاعر جوان افغانستانی اشاره کرد و نوشت: وقتی صفحات تاریخ را ورق می‌زنیم با زنان ارجمند، هنرمند، شاعر و با استعداد مواجه می‌شویم که عَلَم شعر را برافراشتند و با تمام محدودیت‌های خانوادگی و اجتماعی، به سرودن شعر پرداختند.

وی ادامه داد: ادبیات و شعر در میان زنان سابقه‌ هزارساله دارد و سرزمین باستانی بلخ شاعران و فرهیختگانِ زیادی را در خود جای داده است. از قرن چهارم از این سرزمین رد پایی از زنان شاعر دیده می‌شود و  رابعه بلخی نخستین نماینده  پایداری در این راه دانسته می‌شود که بهترین نمونه زنان شاعر  آن روزگار است.
هم‌چنان در ادوار بعدی تاریخ نیز زنانی گام برداشتند و  با  ذوق و سلیقه خویش، شعر فارسی را در آن دیار زنده نگاه داشتند. بنده  به سرکار خانم کبری حسینی بلخی تبریک می‌گویم که توانستند اسم سرزمین خویش را سرفراز کند و الگوی خوبی برای  زنان شاعر سرزمین افغانستان باشند.

علیرضا حکمتی، پژوهشگر، نیز در ادامه با بیان اینکه ادبیات امروز افغانستان را نمی‌توان بدون هم‌ترازی با ادبیات ایران مورد بررسی و مداقه قرار داد. اشتراک‌های فرهنگی، دینی، اجتماعی، و...میان این دو کشور آنقدر متجانس، به‌پیوسته و به‌هم فشرده است که تفکیک در فضای ادبی آنها، به نظر می‌رسد امری سخت و محال باشد. ادبیات معاصر افغانستان در سال‌هایی که جوانان شاعر مقیم آن در ایران، پرچمدار پیشرفت آن بوده‌اند و هستند، ادبیاتی موفق، زنده، پویا و بارور و همچنین، با بهره‌گیری از مضمون‌های انتقادی و اجتماعی محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: در میان مردان شاعر، محمدکاظم کاظمی، شاعر برجسته افغانستانی است که تجربه‌های موفق او در مضمون‌آفرینی در قالب‌های کلاسیک شعر فارسی، چهره‌ای مقبول از شعر افغانستان ترسیم کرده است؛ و در سویی دیگر و در میان زنان شاعران افغانستان نیز، مقبولیت و رشد غیر قابل انکار شاعران موفق کم نبوده است. "سیده تکتم حسینی"، "زهرا صور اسرافیل"، "حمیرا نکهت دستگیرزاده"، "خالده فروغ"، "زهرا حسین زاده"، "پروین پژواک"، "نفیسه ازهر"، "ضیا گل سلطانی"، و..."کبری حسینی بلخی"، از جمله همین شاعران جوان افغانستان هستند.

حکمتی با اشاره به سروده‌های حسینی بلخی در کتاب «نوحه مرغابیان» گفت: کبری حسینی بلخی با روی آوردن به شعر آیینی در سال‌های اخیر، آثار خوب و ماندگاری را نیز در این فضا خلق کرده است. نگاه او به بهره‌گیری از زبان امروز برای سرودن شعرهای آیینی قابل تحسین است. سرودن در فضای شعر آیینی، کاری است دشوار و و دشوارتر آنکه؛ پدیدآوردن شعر موفق در این حوزه، نیازمند شناخت عمیق و باوری روشن نسبت به سیره ائمه اطهار (س) دارد. کبری حسینی بلخی، در شعرهای آیینی نشان داده است که این درک وسیع از شعر آیینی را پیدا کرده است و کیفیت آفرینش شعر در فضای آیینی را به خوبی می‌شناسد. قدرت تصویرسازی‌ و کشف مضمون‌آفرینی‌های آیینی در شعرهای حسینی بلخی قابل توجه است.

انتهای پیام/