نگاهی به «تکیه دولت»| بی‌کفایتی وراث ناصرالدین شاه چه بلایی سر بزرگ‌ترین هیأت امام حسین (ع) آورد؟
مستند تکیه دولت درباره بنای بزرگی است که در آن عشق و ارادت حاکمیت و مردم به عزاداری امام حسین (ع) نمایان می‌شود؛ اگرچه همین حاکمیت با بی‌کفایتی زمینه نابودی و فراموش شدن این مکان مقدس را فراهم می‌کند.
خبرگزاری تسنیم-محمدباقر صنیعی منش: با تماشای مستند «تکیه دولت» به روزهایی سفر می‌کنیم که عزاداری و تعزیه خوانی در ایران جان گرفته است. روزهایی که پیوند عمیقی میان حاکمیت با دین و مذهب صورت گرفته است تا جایی که دختر حاکم کشور با دستان خودش از سر ارادت لباس تعزیه‌خوان‌ها را دوخته و بافته است. مردم از همه قشر و طبقه‌ای برای عرض ارادت به ساحت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش به تکیه دولت می‌رفتند تا سخنرانی و نوحه‌خوانی گوش کنند و وقایع و مصایب دشت کربلا را با چشم تماشا کنند. عشقی که بعد از سالیان سال هنوز در میان مردم ایران و کشور آن وجود دارد.
«تکیه دولت» از شیری صحبت می‌کند که زمانی به شبیه‌خوان امام حسین (ع) در روز عاشورا می‌رسیده او را نمی‌درد و مردم با دیدن این لحظه بر سر و صورت خود می‌زدند و یا حسین (ع) می‌گفتند. چگونه وسایل تعزیه آماده شده و موسیقی‌های پر سوز و گذار تعزیه‌خوانی توسط دسته مارش موسیقی نظام که سواد نداشتند، آموخته و نواخته شده است؟ تکیه‌ای به این عظمت در زمان ناصرالدین شاه چگونه ساخته شد و چه سرنوشتی پیدا کرد که امروز از آن تنها یک کوچه سمت بازار تهران برجا مانده است؟ نقش سفرا و کنسول‌گران خارجی در ایجاد و گسترش این بنا چیست؟
مستندی که ریشه عشق ما به امام حسین را در قلب تاریخ بیان می‌کند
اگر دوست داریم پاسخ این سؤالات جالب را بدانیم باید مستند «علیرضا قاسم‌خان» را تماشا کنید. مستندی که با کمک نرم‌افزارهای رایانه‌ای این بنای تاریخی و مذهبی را به زیبایی تصویر کرده و ما که آن روزها را ندیدیم، می‌توانیم شبیه‌سازی آنجا را تماشا کنیم و از تلاش‌های مخلصانه و شبانه‌روزی عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت برای برپایی خیمه عزای حسین بن علی (علیهما السلام) آن هم در دورانی که مانند امروز امکانات زیادی برای برگزاری هیأت نبود، باخبر شویم. واقعاً جای مستندی مانند تکیه دولت در سینما کم بود تا حداقل بدانیم تعزیه‌خوانی و عزاداری در این مکان تاریخی و بزرگ چگونه بوده است؟
البته مستندهای زیادی درباره عزاداری ساخته شده است که می‌توان به «اربعین» ناصر تقوایی نیز اشاره کرد. اما درباره عزاداری در دوران قاجار و علاقه حاکمیت به ائمه اطهار علهیم السلام، که از آن به عنوان یکی از ارادت‌مندترین دستگاه‌های سیاسی ایران به اهل بیت یاد می‌شود و تعزیه‌خوانی در تکیه دولت، مستندی که گویای فضای آن دوران باشد و همه چیز را مجسم کند، نداشتیم.
تصاویر کمتر دیده شده از تکیه دولت
نکته مهم تکیه دولت ارائه تصاویر مستند و شاید دیده نشده‌ای باشد که عطش علاقمندان تاریخ ایران اسلامی را برآورده کند. افرادی که دوست دارند تا غیر از نقاشی معروف استاد کمال الملک از این بنای زیبا، تصاویر واقعی ببینند و بدانند که قبل و بعد از مراسم چه اتفاقاتی می‌افتاده و مسئولین این دستگاه پر شور چه کسانی بودند و چه می‌کردند، «تکیه دولت» را تماشا کنند.
اما بخش پایانی مستند واقعاً سوز و گداز دارد. حاکمان بی‌کفایت و واداده‌ای که از عشق به سید الشهدا چیزی در سرشان نبود، کاری کردند که این بنای بزرگ به تفرجگاهی برای کودکان و در نهایت یک خرابه تبدیل شد. مکانی که جایی برای سوزن انداختن در ایام محرم نداشته است، حالا آفتاب می‌خورد و آنقدر بی‌مصرف می‌شود که خرابش می‌کنند. تکیه دولت در این بخش صرفاً روایت‌گری نمی‌کند بلکه با استناد به نامه‌های پر گلایه تعزیه‌خوان‌ها به حاکمان وقت مطالبی را از مظلومیت این بنای مقدس و مهجوریت آن می‌گوید که داغ دل آدم را تازه می‌کند.
تکیه دولت فضای مستند را با سبک متن‌های دوران قاجار و با صدای ایوب آقاخانی طوری شبیه به آن دوران طراحی کرده است که مخاطب احساس کند اگرچه یک فیلم مستند در ابتدای قرن 14 هجری شمسی می‌بیند، اما به نزدیک یک قرن قبل سفر کند و فضای آن دوران را با چشم و دل حس کند. این فضاسازی برای صحبت کردن از تکیه دولتی که در آن دوران و با حمایت دستگاه سیاسی قجری ساخته شده است، لازم و جنبه هنری دارد.
تکیه دولت سرپا، گیرا و جذاب است اما بنظر می‌رسد که فرصتش برای گفتن همه چیز خصوصاً بی‌کفایتی و شاید نقش برخی از خارجیان برای جهت‌دادن به حاکمان برای مهجور کردن تکیه دولت کم باشد و مخاطب مطالب دیگری باشد که باید بداند اما از آنها بی‌خبر است.
انتهای پیام/
