چالش‌های سیاست خارجی ترکیه در سال ۲۰۲۲

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، ترکیه سال 2022 میلادی را در شرایطی آغاز کرده که تحلیل گران، کارنامه سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی این کشور را ارزیابی کرده و نکات مهمی را بیان کرده‌اند. در اغلب تحلیل ها، به این موضوع توجه شده که در سال 2021 میلادی، روابط ترکیه با آمریکا و اروپا، نه تنها تعریفی نداشت بلکه در مدار بی اعتمادی، ترس و احتیاط بود.

پیش‌بینی های کارشناسان سیاست خارجی ترکیه حاکی از این است که به احتمال قوی در سال 2022 میلادی، دلیل روشن و مستحکمی برای بسط و تقویت روابط ترکیه با آمریکا و کشورهای قدرتمند اروپایی وجود نخواهد داشت.

بیشترین توقع و انتظار ترکیه از آمریکا این است که در سال جدید، دستکم مشکل اف 16 حل شود و حالا که آمریکا حاضر نشده اف 35 را به آنکارا تحویل دهد، با فروش 50 فروند اف 16 به ترکیه، موافقت نهایی صورت بگیرد. اما در مورد اتحادیه اروپا، اولا امید چندانی به موضوع از سر گرفته شدن مذاکرات تکمیل روند عضویت وجود ندارد و دوم این که این احتمال داده شده که شورای اتحادیه اروپا به خاطر بی اعتنایی آنکارا به حکم دادگاه حقوق بشر در مورد عثمان کاوالا، محدودیت هایی برای ترکیه در نظر بگیرد. البته در حوزه روابط اروپایی، ترکیه با قبرس و یونان مشکلات و اختلافات جدی دارد، روابط ترکیه با فرانسه و هلند، تعریفی ندارد و در مورد آلمان نیز، می توان چنین گفت که با رفتن آنگلا مرکل، دولت اردوغان، بخشی از امتیازات و امیدهای خود را از دست داده است.

ترکیه در حوزه روابط عربی خود، توانسته با امارات متحده عربی به نتایج خوبی برسد اما در مورد مصر و عربستان سعودی، هنوز پیشرفت قابل توجهی حاصل نشده و دستگاه دیپلماسی ترکیه تلاش خواهد کرد در طول سال 2022 میلادی؛ علاوه بر عربستان سعودی و مصر، با رژیم صهیونیستی نیز به نتایج جدید دست پیدا کند و در مورد عادی سازی روابط با جمهوری ارمنستان نیز، گام های قابل توجه بردارد.

در سال 2021 میلادی شاهد سفر وزیر امور خارجه ترکیه و رئیس پارلمان این کشور به ایران بودیم و در سال جدید، برنامه ریزی برای سفر رئیس جمهور ترکیه به تهران، نقطه عطفی در توسعه روابط ترکیه و ایران خواهد بود.

سفرهای اردوغان

رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهور ترکیه در سال 2021 میلادی، سفرهای متعددی انجام داد و جمعا به 14 کشور خارجی سفر کرد که از این میان، دو سفر مربوط به جمهوری آذربایجان بوده و بقیه سفرها به این کشورها بوده است: بلژیک (اجلاس سران ناتو)، قبرس ترک، بوسنی و هرزگوین، مونته نگرو، آمریکا (مجمع عمومی سازمان ملل متحد)، سوچی روسیه، توگو، نیجریه، آنگولا، ایتالیا (نشست جی بیست)، ترکمنستان (نشست اکو)، قطر.

همچنان که مشاهده می شود، در لیست سفرهای سال گذشته اردوغان، خبری از تعمیق روابط با شرکای غربی قبلی نیست و او به دنبال بسط رابطه با آفریقا، حفظ رابطه با قطر، پافشاری بر استقلال قبرس ترک و توسعه روابط با روسیه و کشورهای آسیای میانه بوده است. بررسی لیست مهمانان اردوغان در استانبول و آنکارا در سال 2021 میلادی نیز، موید همین نکته است. 10 رئیس دولت های مختلف در این سال به ترکیه سفر کردند که شاید نقطه عطف مهم لیست مهمانان، سفر ولیعهد امارات متحده عربی به ترکیه بود اما اردوغان دو میزبانی گروهی مهم نیز داشت که یکی از آنها، میزبانی از سران سازمان دولت های ترک و دیگری، میزبانی از سران کشورهای آفریقایی بود.

چاووش اوغلو در نقش مارکو پولو

نگاهی به اخبار و رویدادهای دیپلماتیک سال گذشته، نشان می دهد که مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه یک دیپلمات بیش فعال و همیشه در سفر بوده است.

چاووش اوغلو در سال 2021 میلادی جمعا 60 سفر خارجی انجام داده است. با نگاهی به بسامد نام کشورهای لیست سفرهای او، می توان به این واقعیت پی برد که این چند نقطه، کانون های جدی دیپلماسی آنکارا در سال 2021 میلادی بوده‌اند:

1. بخش ترک نشین قبرس شمالی.

2. قطر.

3. جمهوری آذربایجان و کشورهای آسیای میانه.

4. آفریقا.

اگر چه چاووش اوغلو چندین سفر به قاره اروپا انجام داده اما دیدارهای دوجانبه با کشورهای مهمی همچون فرانسه، انگلیس و آلمان در میان نبوده و دیدارهای با مقصد بلژیک و سوئد نیز، بیشتر در چهارچوب همکاری های سیاسی و امنیتی با ناتو و اروپا بوده است. اما در عوض، سفر به کشورهایی همچون رومانی، صربستان، بوسنی هرزگوین، یونان، مولداوی، کرواسی، مجارستان و ایتالیا، نشان دهنده این بوده که ترکیه به موقعیت خود در میان اروپایی ها واقف است و به خوبی می داند که فعلا، نمی تواند با قدرت های مهم اتحادیه اروپا، روابط رو به رشد و گسترده سیاسی داشت باشد. لذا ترجیح می دهد، همراهی برخی کشورهای کوچک را به دست آورده و با ایجاد منافع مشترک، حمایت آنها را جلب کند.

البته علاوه بر رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ترکیه، 5 شخصیت دیگر هم در توسعه دیپلماسی و سیاست خارجی ترکیه، نقش مهم و برجسته‌ای داشتند که عبارتند از:

1. ابراهیم کالن سخنگو و مشاور عالی سیاست خارجی و امنیت ملی نهاد ریاست جمهوری.

2. خلوصی آکار وزیر دفاع.

3. هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت.

4. مصطفی شن توپ رئیس پارلمان.

5. فواد اوکتای مهاون رئیس جمهور.

وضعیت داخل، تبریک سال نو یا متلک‌های سیاسی؟

رجب طیب اردوغان و وزیر امور خارجه او در حالی به دنبال تقویت سیاست خارجی و توسعه روابط دیپلماتیک ترکیه هستند که حزب حاکم در داخل، وضعیت خوبی ندارد. کافی است نگاهی بیاندازیم به پیام های تبریک سران احزاب سیاسی ترکیه تا بفهمیم که آنان چه نگاه و نگرشی به رئیس جمهور و حزب او دارند. کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، بخشی از سخنان بسیار تند اردوغان را بازنشر کرده و ضمن تبریک سال نو، به او توصیه کرده که قرص ها و داروهایش را سر وقت بخورد! صلاح الدین دمیرتاش رهبر زندانی ه.د.پ، آرزو کرده سال 2022 میلادی برای مردم ترکیه، سالی بدون ظلم و بدون آکپارتی باشد! علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی گفته برای 2022 قول نمی دهم ولی مطمئن باشید سال 2023 از آنِ ما خواهد بود. این پیام ها نشان می دهد که تنش و اختلاف سیاسی بین آکپارتی و مخالفین داخلی به حد اعلا رسیده و اردوغان در داخل، نمی تواند با تمرکز کامل پیش برود. در همین حال، تضعیف موقعیت او و حزبش، بر برخی از جوانب و ابعاد سیاست خارجی و نگاه خارجی ها به ترکیه، بی اثر نخواهد بود.

با توجه به شرایطی که شرح آن رفت؛ می توان چنین پیش‌بینی کرد که در سال 2022 میلادی، روند روابط دیپلماتیک ترکیه، بر اساس همان روال سال 2021 باشد و دست کم در مورد اروپا و آمریکا، نمی توان انتظار تغییرات جدی داشت.

انتهای پیام/