ثبت خوشنویسی ایران در فهرست پاسداری یونسکو مهم‌تر از ثبت در دیگر فهرست‌هاست
مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس در مرکز میراث ناملموس تهران گفت: ثبت خوشنویسی ترکیه جنبه معرفی دارد، در حالی که ثبت خوشنویسی ایران در فهرست پاسداری فراتر از معرفی است و نشان می‌دهد که این هنر در ایران سابقه طولانی دارد و جزء میراث فرهنگی ناملموس است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ شروین معظمی گودرزی با اشاره به این نکته که ثبت در فهرست «برنامه‌ها، طرح‌ها، و فعالیت‌های پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس» به معنای آن است که عنصر میراث فرهنگی مورد نظری که برای آن برنامه ارائه شده است نیز در دل همین پرونده به ثبت رسیده، گفت: تنها وظیفه کمیته بین دولتی در مورد پرونده‌ها این است که به بررسی صلاحیت ثبت آن پرونده‌ها بپردازد.
بنا به گفته وی، این اقدام آن قدر مهم است که یونسکو برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در سطح بین‌المللی فصل مشخصی را تحت عنوان "پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در بعد بین‌المللی" یعنی فصل چهارم کنوانسیون را به آن اختصاص داده است. این فصل متشکل از سه ماده از ماده 16 تا ماده 18 است. ماده شانزدهم مربوط به ثبت عناصر میراث زنده در "فهرست معرف میراث فرهنگی ناملموس بشریت" است که تنها به رؤیت‌پذیرتر شدن عناصر میراث فرهنگی می‌پردازد.
این مقام مسئول ادامه داد: ماده هفدهم به "فهرست میراث فرهنگی ناملموس نیازمند پاسداری فوری" مربوط است که اساساً به پاسداری از عناصر مورد بحث می‌پردازد. ماده هجدهم دفتر ثبت «برنامه‌ها، طرح‌ها، و فعالیت‌های پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس» است. ثبت از نوع سوم از همه مهم‌تر و سخت‌تر بوده، چرا که دولت پیشنهاد دهنده باید علاوه بر اقدامات پاسدارانه‌ای که در پرونده‌های ذیل فهرست‌های دیگر هم می‌آید، باید برنامه مشخصی را برای اقدامات خود ارائه دهد.
ثبت برنامه‌های مربوط به پاسداری از میراث ناملموس بسیار مهم‌تر از ثبت در فهرست‌های دیگر است
مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس در مرکز میراث ناملموس تهران تأکید کرد: به نظر من ثبت برنامه‌ها و فعالیت‌های مربوط به پاسداری از میراث ناملموس بسیار مهم‌تر از ثبت در فهرست‌های دیگر است، چراکه دولت مورد نظر متعهد به انجام برنامه مشخصی برای پاسداری از میراث زنده مورد نظر می‌شود. نکته مهم این است که وقتی پرونده‌ای را در قالب ماده هجدهم ثبت می‌کند به این معنا است که یونسکو وجود میراث فرهنگی مورد نظر را پذیرفته که در پس آن برنامه مربوط به آن را مورد بررسی قرار داده و نهایتاً قبول کرده است.
گودرزی تصریح کرد: مطابق بند اول ماده 18 کنوانسیون 2003، کمیته بین دولتی بر مبنای پیشنهادهای تسلیم شده از سوی کشورهای عضو و هماهنگ با معیارهایی که مقرر است، این کمیته، تعریف و به وسیله مجمع عمومی وضع شود به شکل دوره‌ای برنامه‌ها، طرح‌ها و فعالیت‌هایی کشوری، زیرمنطقه‌ای یا منطقه‌ای را برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس که تشخیص می‌دهد به‌شکلی مناسب اصول و اهداف این کنوانسیون را منعکس می‌کند انتخاب و ترویج خواهد کرد. در این راستا نیازهای ویژه کشورهای در حال توسعه را در نظر می‌گیرد.
وی اظهار کرد: مطابق بند سوم ماده 18، کمیته عملیاتی‌سازی، طرح‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های مورد اشاره را با انتشار تجربه‌های موفق همراه می‌کند و در این راستا راهکارهایی را مورد استفاده قرار می‌دهد که مقرر است توسط همین مرجع وضع شود.
ثبت 38 پرونده مربوط به برنامه ملی پاسداری از زمان تشکیل کنوانسیون 2003
مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس در مرکز میراث ناملموس تهران عنوان کرد: تهیه چنین پرونده‌هایی بسیار سخت است و به همین دلیل هم تعداد این نوع از پرونده‌ها در فهرست‌های سه‌گانه یونسکو در کنوانسیون 2003 بسیار کم است. از میان 629 میراث فرهنگی ناملموس که توسط 139 کشور که از زمان تشکیل کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو 2003 تاکنون به ثبت جهانی رسیده است، تنها 38 پرونده مربوط به برنامه ملی پاسداری بوده یعنی حدود یک‌شانزدهم پرونده‌ها است.
اقدام ارزنده وزارت میراث فرهنگی برای ثبت هنر سنتی خوشنویسی ایران در یونسکو
این مقام مسئول درباره «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران» که به عنوان هفدهمین عنصر فرهنگی ناملموس ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، یادآور شد: هنر سنتی خوشنویسی ایران در برنامه‌ها، طرح‌ها و فعالیت‌های پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است و این نخستین اقدام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که چنین برنامه‌ای را نوشته که جا دارد از تمام دست‌اندرکاران این پرونده از جمله نویسندگان، مدیران و کارشناسان میراث فرهنگی قدردانی کرد.
ثبت «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران» به عنوان یک الگو برای سایر کشورها
گودرزی در ادامه افزود: این ثبت جهانی به پایداری همیشگی هنر خوشنویسی ایرانی کمک بسیار مهمی می‌کند و می‌توانیم یک برنامه جدی‌تر با حضور کارشناسان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، اساتید خوشنویسی و کارشناسان یونسکو بنویسیم که به زبان انگلیسی نشر شود تا به عنوان یک الگو برای سایر کشور بر روی سایت یونسکو قرار گیرد تا کشورهای دیگر بتوانند از این برنامه استفاده کنند و آن را با توجه به شرایط و مقتضیات برای کشور خود بومی‌سازی کنند.
بنا به صحبت‌های وی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که پرونده "برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران" به خوبی کلیت هنر خوشنویسی را معرفی کرده است و برنامه‌های خود را برای این پاسداری آن اعلام کرده است. این برنامه نشان می‌دهد که دستگاه‌های دولتی به همراه سازمان‌های مردم‌نهاد مربوطه در کنار یکدیگر دست به دست هم دادند تا چنین برنامه‌ای نوشته شود که در زندگی مردم جامعیت داشته باشد.
مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس در مرکز میراث ناملموس تهران با بیان این مطلب که از دید یونسکو پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس به معنای منجمد کردن این نوع از میراث نیست، توضیح داد: یعنی قرار نیست که میراث زنده عینا همانی باشد که در گذشته بوده است، بلکه با تغییر زندگی و بنا به مقتضیات روز اجتماع مورد نظر ممکن است تغییراتی در آن میراث به‌وجود آید.
هنر خوشنویسی در جای‌جای زندگی مردم حضور دارد
این مقام مسئول پرونده ارسالی به یونسکو را نشان‌دهنده این دانست که به نوعی همه از خوشنویسی استفاده می‌کنند؛ برای مثال در کتب درسی مقاطع مختلف از فونت‌هایی با توجه به رسم‌الخط ایرانی استفاده شده است. خوشنویسی در جای‌جای زندگی مردم حضور دارد و مثال‌های فراوانی برای آن وجود دارد. زیبایی این میراث فرهنگی ناملموس در جاری و ساری بودن آن است که خود را با شرایط روز کنونی تطبیق داده است و با خلاقیت ایران این هنر ماندگار می‌شود.
ثبت خوشنویسی توسط ترکیه صرفاً جنبه معرفی دارد
گودرزی درباره ثبت هنر خوشنویسی ترکیه در فهرست معرف میراث فرهنگی ناملموس بشریت گفت: این نوع ثبتی که ترکیه انجام داده است صرفاً جنبه معرفی دارد، در حالی که ثبت «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران» فراتر از معرفی است و جمهوری اسلامی ایران در این پرونده علاوه بر معرفی هنر خوشنویسی نشان می‌دهد که این هنر در ایران سابقه طولانی دارد و جزء میراث فرهنگی ناملموس ایران است؛ یعنی هنری که وجود داشته و دارد که برای آن برنامه نوشته می‌شود. این تصور برای عده‌ای از افراد وجود دارد که چرا وزارت میراث فرهنگی هنر خوشنویسی ایران را ثبت نکرد در حالی که این تصور اشتباه است.
وی هنر خوشنویسی را همچون بوستانی عنوان کرد که ترکیه و عربستان و کشورهای همراه آنان تنها به ارائه تصویری از این بوستان بسنده کرده‌اند، در حالی که ایران برای این ماندگاری و رؤیت‌پذیری بیشتر این بوستان، برنامه ارائه داده است.
فهرست ثبت اقدامات خوب پاسدارانه مطابق با روح کنوانسیون 2003 است
مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس در مرکز میراث ناملموس تهران همچنین اشاره کرد : همان‌طور که دبیر سابق کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو 2003، خانم سیسل دویل، در مصاحبه خود با هانا اشرایبر و لوکاس لیزینسکی اعلام کرده است، فهرست ثبت اقدامات خوب پاسدارانه مطابق با روح کنوانسیون 2003 بوده و بهترین نوع ثبت است و همیشه جاری و ساری است و با ثبت آن فعالیت‌ها و آموزش‌ها ادامه دارد.
این مقام مسئول با اشاره اینکه تنها 18 سال از عمر کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو 2003 می‌گذرد، بیان کرد: 18 کشور عضو آن هستند که نشان از سرعت نفوذ این کنوانسیون دارد. نخستین کشورهایی که به این کنوانسیون پیوستند، هیچ کدام اروپایی نبودند. الجزایر نخستین کشور و سپس ژاپن، کره جنوبی، چین و گابن عضو این کنوانسیون شدند.
گودرزی در پایان خاطرنشان کرد: هرچند تهیه این نوع از پرونده‌ها دشوارتر از دو نوع دیگر است، اما امیدوارم بیش از پیش مورد نظر مدیران مربوطه قرار بگیرد، چرا که بر این باورم که عناصر میراث ناملموس بسیاری در ایران وجود دارد که می‌توان برای آن‌ها برنامه ملی و حتی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تهیه کرد.
انتهای پیام/
