اراضی کشاورزی کنار رود‌های «بشار و ماربر» در استان کهگیلویه و بویراحمد تشنه مانده‌اند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از   یاسوج  ، رود بشار از جنوب شرق یاسوج و از مناطق اردکان سرچشمه می‌گیرد و در ادامه مسیر و پس از عبور تاز مرز شهر یاسوج با الحاق رودخانه‌های مهریان، سرآبتاوه و چیتاب به آن مسیر خود را به طول بیش از 180 کیلومتر ادامه می‌دهد و در ادامه مسیر خود از روستاها و شهرهای مختلف حاشیه دنا از جمله پاتاوه عبور می‌کند.

این رود افسانه‌ای در ادامه با الحاق به رود ماربر در منتهی الیه شمالی کوه دنا به نام رود خرسان شناخته می‌شود و با عبور از مناطق مختلف بویراحمد سفلی و پس از آن به رود کارون می‌پیوندد.

از سالیان دور تاکنون و از زمانی که تکنولوژی خاصی برای بهره بردای از رود بشار وجود نداشت این رودخانه با برداشت‌های سنتی منشا خدماتی برای همسایگان خود در استان کهگیلویه و بویراحمد بوده است.

این در حالی است که سیلاب‌های متعددی که در فصل‌های زمستان و بهار به وقوع می پیوست، طبیعت روی دیگر خود را هم نشان می‌داد و گاها اثرات مخربی بر کشاورزی، خانه و کاشنه اهالی بویراحمد و دنا می‌گذاشت.

در سال‌های اخیر اما با افزایش جمعیت استان و توسعه کشاورزی و باغدای در بویراحمد و دنا، حجم آب رود بشار جوابگوی نیاز آبی ساکنان خود نبود و عملاً زمین‌های حاصلخیز این خطه بایر و بی استفاده ماندند و تنها چیزی که نصیب اهالی این مناطق شده آه و افسوس بوده است و دنا نشینان به عنوان اولین ساکنان حوزه آبریز کارون بزرگ تنها آه و افسوس نصیبشان شده است.

ساخت چندین و چند سد روی رودخانه کارون و خرسان که تعداد آنها به هشت سد نیز می رسد گواه این مدعاست که تدبیر خاصی برای تقسیم بندی و بهره مطلوب از حوزه آبریز کارون وجود نداشته است.

با شرایط به‌جود آمده و در حالی که در سال‌های اخیر انتقادات جدی نسبت به روند ساخت سدها وجود داشته است، مردمان بویراحمد و دنا نسبت به اجحاف بزرگی که نسبت به آنها شده گله مند هستند و شرایط به‌وجود آمده نشان می‌دهد باید برای برون رفت بویراحمد و دنا از محرومیت‌های آب و عدم استفاده از آنها از حجم بالای آبی که از مناطق آنها روانه می‌شود و جز تخریب و ویرانی سودی برای آنها ندارد، فکر اساسی شود.

سهم ناچیز بویراحمد و دنا از کارون

سهم ناچیز مردمان بویراحمد و دنا از حوزه آبریز کارون بزرگ در حالی دردناکتر و تاسف بار تر است که برخی افراد بدون در نظر گرفتن عمق موضوع نسبت به ساخت سد تنگ سرخ در بالا دست یاسوج بی هیچ کار کارشناسی و منافع و ضرورت‌هایی که این سد برای کشاورزی، صنعت و شرب بویراحمد و دنا دارد، قلم فرسایی می‌کنند.

اینک باید به انتظار نشست و دید نمایندگان، متولیان امر و مسئولان کشوری چه تدبیری برای برون رفت کهگیلویه و بویراحمد از وضغیت کنونی و چه تصمیمی برای احداث سد و بهره مندی مردمان این دیار از حوزه آبریز کارون بزرگ دارند.

خروجی آب از استان کهگیلویه و بویراحمد به سمت کارون بیش از 3 میلیارد مترمکعب بوده که تنها 280 میلیون مجوز حق‌آبه گرفته شده که از این میزان بیش از 125 میلیارد متر مکعب مربوط به سد در دست ساخت تنگ سرخ بوده که 72 میلیون متر مکعب آب شرب شهر شیراز را تامین می‌کند.

نیاز آب صنعت شامل موارد مختلفی همچون صنایع مرتبط با سازمان صنایع و معادن و شهرک‌های صنعتی بر اساس سند توسعه استان در بویراحمد و مارگون 49.52 و دنا 5.9 است.

شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون با 432 روستا دارای 51 هزار و 147 هکتار اراضی بوده که از این میزان 5 هزار و 70 هکتار زیر کشت شبکه‌ها و 20 هزار و 100 هکتار نیز سطح تحت پوشش طرح‌های توسعه منابع آب بوده که در واقع طبق سند توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد نیاز آبی بخش کشاورزی در این سه شهرستان 368 است.

از مجموع 5 هزار و 70 هکتار تحت پوشش شبکه‌ها 3 هزار و 900 هکتار آن می‌تواند تحت پوشش طرح‌های سد تنگ سرخ(2500 هکتار) و سد سرگچینه(1400) هکتار قرار گیرد.

923 پروانه برداشت از آب‌های سطحی با سطح زیر کشت 9 هزار و 406 هکتار در شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون صادر شده که نیاز آبی آن در این بخش 109 میلیون متر مکعب است.

بررسی کارشناسانه خبرگزاری تسنیم نشان می‌دهد نیاز آبی کهگیلویه و بویراحمد تا افق 1415 در حوضه کارون بزرگ 858.13 میلیون متر مکعب بوده که از این میزان 76.5 شبکه‌های آبیاری و زهکشی، 109 میلیون متر مکعب پروانه‌های بهره برداری آب‌های سطحی، 54.61 میلیون متر مکعب شهرک‌های صنعتی و صنایع بزرگ و کوچک، 40.8 میلیون متر مکعب آب شرب شهری، 23.9 میلیون متر مکعب آب شرب روستایی، 162 میلیون متر مکعب طرح‌های توسعه منابع آب، 368 میلیون متر مکعب نیاز کشاورزی و 23.33 میلیون متر مکعب نیاز آبزی پروری است.

  وضعیت روان آب‌ها در سردسیر کهگیلویه و بویراحمد  

مدیرعامل آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: عمده ترین منابع آب سطحی کهگیلویه و بویراحمد رودخانه‌ها هستند بخشی از حجم آب‌های سطحی از دیگر استان‌ها وارد می‌شود و بخشی دیگر درون استان تولید می شود حجم آب های سطحی این استان با احتساب آب ورودی از دیگر استان‌ها ( 2 هزار و 712 میلیون متر مکعب)، هفت هزار و 804  میلیون متر مکعب است.

رسول فرهادی افزود: این استان دارای 12 رودخانه ازجمله بشار با طول 139 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 57 متر مکعب بر ثانیه، ماربر با طول 18 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 41 متر مکعب بر ثانیه، خرسان با 86 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 105 متر مکعب بر ثانیه، کبگیان با 47 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 16 متر مکعب بر ثانیه، رودخانه شاه غالب با 45 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 12 متر مکعب بر ثانیه و رودخانه شیو با 50 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 21 متر مکعب بر ثانیه است.

وی بیان کرد: همچنین زهره با 127 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 60 متر مکعب بر ثانیه، خیرآباد با 70 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 26 متر مکعب بر ثانیه، رودخانه شاه بهرام با 65 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 14 متر مکعب بر ثانیه، مارون با 88 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 61 متر مکعب بر ثانیه، رودخانه لوداب با 60 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 17 متر مکعب بر ثانیه و رودخانه فارتق با 50 کیلومتر و دبی متوسط سالانه 11 متر مکعب بر ثانیه در این استان وجود دارد.

سهم ناچیز صنعت و کشاورزی از رود بشار

نماینده بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: استان کهگیلویه و بویراحمد در حوضه آبریز کارون بزرگ با وسعتی برابر 4200 کیلومتر مربع بوده و براساس آمار ماخوذه در دوره آماری بلند مدت میزان آب خروجی از این استان در حوضه آبریز به میزان 3500 میلیون متر مکعب است.

مهدی روشنفکر کل سطح اراضی قابل کشت استان در حوضه آبریز کارون را 52 هزار هکتار عنوان کرد و افزود: نیاز آبی آن براساس استانداردهای موجود و الگوی کشت مصوب حدود 422 میلیون متر مکعب است که علاوه بر این نیاز، تامین آب شرب و صنعت جمعیتی افزون ‌بر 350 هزار نفر نیز در گذشته برای افق سال 1415 به میزان 120 میلیون متر مکعب درسال برآورد و به تایید وزارتخانه نیرو رسیده است.

روشنفکر خاطرنشان کرد: از آن جایی که انجام طرح‌های توسعه منابع آب، پروانه‌های صادره تعدیل شده توسط شرکت آب منطقه‌ای، شبکه‌های آبیاری و زهکشی موجود، آبزی پروری و برداشت‌های سنتی از انهار و چشمه‌ها مجموعاً حجمی برابر 477 میلیون مترمکعب بوده و متاسفانه براساس ابلاغیه شماره 100/31/30799/94 مورخ 23 شهریورماه 94 آب قابل برنامه ریزی وزیر وقت نیرو سهم لحاظ شده در حوضه آبریز کارون بزرگ برای کل این استان حدود 236 میلیون متر مکعب بوده است.

وی تاکید کرد: این میزان به هیچ عنوان پاسخگوی مصارف، نیازهای فعلی و آتی شهرستان‌های بویراحمد و دنا نبوده و براساس آمار، اسناد و سند توسعه استان در بخش‌های مختلف مصرف، حداقل نیاز آبی در این حوضه آبریز حدود 702 میلیون متر مکعب در سال با احتساب نیازهای زیست محیطی و پایداری جریان رودخانه‌ای است.

روشنفکر تنها سد قابل بهره برداری در این حوضه سد شاه قاسم با حجم مخزن 9 میلیون متر مکعب و تنها سد در دست اجرای این حوضه سد تنگ سرخ بشار با حجم 125 میلیون متر مکعب با پیشرفت حدود 35 درصد اعلام کرد و ادامه داد: اهداف مشترک تامین آب شرب بخشی از شهر شیراز و همچنین حدود 12000 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی است.

سرنوشت نامعلوم پروژه‌های نیمه تمام آبیاری اراضی دیم

نماینده مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد خواستار بازنگری و افزایش سهم تخصیص آب این استان در حوضه آبریز کارون بزرگ شد و از وضعیت موجود به شدت ابراز نگرانی کرد.

روشنفکر گفت: شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون علیرغم دارا بودن حجم قابل توجهی از آورد سرشاخه‌های رودخانه‌های بزرگ از جمله کارون و مارون و پتانسیل بالای مطالعه و اجرای طرح‌های تامین منابع آب بلند مدت منطقه در زمینه شرب و صنعت و کشاورزی، متاسفانه تاکنون به دلیل کمبود اعتبارات طرح‌ها و همچنین عدم تعیین تکلیف تخصیص آب، مطالعات پروژه های انجام گرفته در این مناطق نیمه تمام رها شده و به سرانجام نرسیده است.

«معجزه آبخیزداری»| 10 عرصه کشاورزی شهری در تأمین امنیت غذایی/ شهرها چگونه می‌توانند در جهش تولید بخش کشاورزی مؤثر باشند؟

روشنفکر با اشاره به اینکه برخی پروژه‌های پمپاژ و انتقال آب به اراضی دیم این شهرستان‌ها بیش از یک دهه نیمه تمام بوده و هنوز به جایی نرسیده است، ادامه داد: مسئولان برای تکمیل و بهره برداری از پروژه‌های احمدغریب -سمرون و بن زرد چاره اندیشی کنند.

وی خاطرنشان کرد: مطالعه اجرای پروژه آبرسانی به 800 هکتار از اراضی دیم دلی اولاد علی مومن، 350 هکتار از اراضی کریک، 300 هکتار دروهان و 400 هکتار از اراضی تمنک و ده برایی انجام شده که ضروری است برای اجرای این پروژه‌ها در کمترین زمان ممکن تدبیری اندیشیده شود.

انتهای پیام/544/ی