کتاب "دیپلماسی تمدنی"| چارچوب روابط ایران و چین از گذرگاه دیپلماسی فرهنگی

به گزارش خبرگزاری تسنیم، در دی ماه سال جاری کتاب دیپلماسی تمدنی که به روابط ایران و چین با رویکرد فرهنگی می‌پردازد به پژوهش هادی حق‌پرست، توسط دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی منتشر شده است که در ادامه مروری بر مقدمه این کتاب خواهیم داشت:

پژوهش حاضر حاصل تلاش‌های دغدغه‌مند جوان فارغ التحصیل کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل است. دغدغه‌ای که میان نگاه به گذشته و چشم‌انداز آینده شکل گرفته است. گذشته‌ای نه چندان دور که پر است از هزینه‌های جانی، معنوی و مادی ایران، هزینه‌هایی که به قیمت از خود گذشتن تعداد زیادی از بهترین و با اخلاق‌ترین جوانان این سرزمین تمام شده است و آینده‌ای که با تلاش و کوشش علمی و فرهنگی ما جوانان به دست خواهد آمد.

پس نگارنده بیش از هرچیز در این راه به ایران می‌اندیشد. لذا در نتیجه تحقیق یک ساله خود، سعی کرده پیوندی صحیح و منطقی میان دو کشور متمدن شرقی یعنی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین برقرار کند که در آینده جهان بسیار تاثیرگذار خواهند بود.

بر این اساس پس از شناخت نسبی از ایران و مسائل دیروز و امروز آن در طول بیش از 6 سال تحصیل در حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، در این پروژه حجم قابل توجهی از توان و تمرکز خود را به چین‌شناسی اختصاص داده و در نهایت مدلی متناسب برای دیپلماسی فرهنگی ایران در قبال چین ارائه کرده است.

در این پژوهش به شناخت از چین و سیاست‌های آن متمرکز بودیم، چرا که شناخت کشور هدف در دیپلماسی فرهنگی و اساساً مقوله دیپلماسی بسیار با اهمیت است و برای شناخت چین نیز می‌بایست به تاریخ و میراث‌های فکری و اندیشه‌های چین توجه کرد؛ و در مورد چین این مهم اهمیت دو چندان می‌شود، چرا که چین کشوری است شرقی، توسعه یافته، ابرقدرت اقتصادی و دارای پیشینه همسو با ایران. پس شناخت و الگوبرداری از موقعیت‌های آن ضروری به نظر می‌رسد.

براساس آنچه که در ایران از چین منتشر شده و رشته‌های چین‌شناسی و مراکز تحقیقاتی تخصصی چین‌شناسی که وجود ندارد، چین‌شناسی، تخصصی نوپا در ایران است. لذا توجه به دو نکته در آغاز این راه مبرم به نظر می‌آید که ما در چین شناسی و تأسیس مراکز تحقیقاتی تخصصی مطالعات چین گرفتار به آنچه که در آمریکا‌شناسی آمده‌ایم، نشویم.

نخست اینکه، از منظر پژوهشگر چین‌شناسی و مطالعات چین باید به شناخت فرهنگ، تاریخ و اندیشه‌های چینی و فهم وضع کنونی آن برای ایرانیان کمک کند. البته که این مهم نیازمند علاقه و کمی تعلق خاطر پژوهشگر نسبت به چین است و نه آنکه بر اساس ملاحظات سیاسی یا چشم‌پوشی از قوت یا ضعف‌های چین.

دوم، البته که مهم نیست این شناخت در نهایت قرار است به قدرت ایران و کشور یا روابط ایران و چین کمک کند یا خیر، چون در هر صورت و به خصوص اگر بنا بر این باشد، باید شناخت صحیح، کامل و فراگیر باشد که برای رسیدن به این مقصود، اراده به دانستن نیاز است. چین‌شناسی اگر به جهت دستور یا سفارش سیاست حرکت کند یا از آن بدتر و خطرناک‌تر شکل بگیرد، نه چین‌شناسی خواهد بود و نه می‌تواند سیاست را به مقصود خود راهنمایی کند.

این پژوهش در تلاش است تا مدلی منسجم و اجرایی برای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قبال جمهوری خلق چین ارائه کند تا روابط فرهنگی مطلوب و قابل درک برای دو طرف، مقدمه‌ای باشد برای رفع سوتفاهم‌های فکری و ایجاد روابط سیاسی راهبردی دو کشور. دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین راهی نسبتاً هموار دارد، چرا که می‌تواند از سوابق فرهنگی دو کشور در تاریخ کمک گرفته و تنها با بازخوانی و بازتولید آنها نظر و توجه چین را جلب کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی فرصت‌ها و چالش‌های دیپلماسی فرهنگی ایران در چین و در نهایت ارائه یک مدل مطلوب است.

در این راستا تلاش می‌شود که با روش پژوهش کیفی و از طریق مطالعه اسنادی، کتابخانه‌ای و مصاحبه با کارشناسان خبره به جمع‌آوری داده‌ها جهت رسیدن به تحلیل نهایی پرداخته شود. یافته‌های نهایی این پژوهش در گذاره‌های ذیل متصور خواهد بود: اول؛ جمهوری اسلامی ایران در گام اول خود باید رویکردی نخبگانی در دیپلماسی فرهنگی خود در چین داشته و تلاش کند بر نخبگانی که بر تصمیمات حزب کمونیست چین در قبال ایران تاثیر می‌گذارند، ارتباط برقرار کند و در گام دوم، بنا به شرایط داخلی چین و پیش‌بینی‌های آینده گرایانه در این خصوص، آمادگی رویکرد جامعه مردمی و مدنی را نیز در خود داشه باشد، که با گذار چین به سمت دموکراسی، دیپلماسی فرهنگی با غافلگیر مواجه نشود. مسلم است که هر دو گام جمهوری اسلامی ایران برای دیپلماسی فرهنگی خود فرصت‌های فرهنگی، گردشگری، تاریخی  و تمدنی بسیار و در عین حال چالش‌های سیاسی و تا حدودی نیز اقتصادی پیش‌روی خواهد داشت که در فصول پنجگانه رساله مورد توجه قرار گیرد.

لازم است که به رسم ادب از استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تربیت مدرس دکتر محسن اسلامی که در نگارش این اثر کمک‌های شایسته‌ای داشته و مقدمه‌ای نیز برای انتشار آن مرقوم کرده‌اند و همچنین دکتر مهدی ریاضی که در روند انتشار اثر در دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی نگارنده را حمایت کردند، دکتر محمدرسول الماسیه رایزن سابق فرهنگی ایران در چین و دکتر محمدعلی حسینی دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه که در این تحقیق به محقق فرصت گفتگو داده‌اند، تشکر و قدردانی کنم.

هادی حق پرست

اسفند 1400

انتهای پیام/