تغییر اقلیم و خشکسالی از علل تشدید آلودگی هوا هستند

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ دکتر علی سلاجقه، آلودگی هوا و صدا را از مهم‌ترین مشکلات زیست محیطی برای شهروندان در کلانشهرها دانست و گفت: آلودگی هوا در سال‌های اخیر به سبب توسعه روزافزون شهرها، افزایش بی‌رویه خودروهای سواری، تغییر محسوس الگوی تردد از خودروها و سرویس‌های عمومی به خودروی شخصی و گسترش صنایع در اطراف شهرها به چالشی جدی تبدیل‌ شده است.

وی افزود: علاوه بر عوامل انسان‌ساخت، تغییر اقلیم و رژیم مفرط خشکسالی و طبیعت بیابانی اطراف بسیاری از شهرها و مناطق مسکونی کشور باعث افزایش محسوس ذرات با منبع گردوغبار و درنهایت تشدید آلودگی هوا شده است.

رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه در دهه‌های اخیر اقدامات متعدد مدیریتی و اجرایی در زمینه کاهش آلودگی هوا انجام شده است، تصریح کرد: راه‌اندازی و توسعه خطوط مترو به‌عنوان پاک‌ترین وسیله حمل‌ونقل عمومی، ایجاد و توسعه خطوط BRT، حذف خودروهای سواری کاربراتوری با جایگزینی خودروهای انژکتوری با رعایت استاندارهای آلودگی در خطوط تولید و حذف سرب و گوگرد از بنزین و گازوئیل از اقدامات ارزشمند انجام شده است.

 سلاجقه اظهار کرد: بسیاری از خدمات عمومی همچون بانک‌ها، برخی از سرویس‌های خدمات دولتی و خریدها اینترنتی شده و توسعه قابل ملاحظه‌ای در فضای مجازی یافته است. البته با وجود اثربخشی این موارد کافی نیست و متأسفانه هنوز معضل آلودگی باعث رنجش شهروندان می‌شود.

وی توضیح داد: در چند سال اخیر سازمان محیط زیست به‌ منظور برخورد علمی با این معضل، کلان‌پروژه‌ای را تحت عنوان "سیاهه انتشار" برای شهرهای بزرگ کشور تعریف کرد که تحت نظر کنسرسیوم دانشگاه‌های برتر به اجرا گذاشته شد. این پروژه از این نظر که توسط جمع قابل ملاحظه‌ای از پژوهشگران دانشگاهی به انجام رسید، یک تجربه موفق علمی - گروهی قلمداد می‌شود. نتایج این پروژه منابع اصلی آلودگی‌ها در کلانشهرها را مشخص کرد و اولویت اقدامات اجرایی به‌منظور کاهش آلودگی هوا را نشان داد.

معاون رئیس‌جمهور با اشاره به نتایج این پروژه اظهار کرد: مهم‌ترین عامل آلاینده هوا در بیشتر شهرهای کشور ذرات معلق به‌ویژه ذرات معلق کوچک‌تر از 2.5 میکرون است. بخشی از این ذرات، دارای منبع طبیعی است که به‌خصوص در شرایط وارونگی، سبب تشدید آلودگی محیط می‌شود و بخش‌های دیگر آن به خودروها و منابع ساکن مرتبط است.

وی افزود: این تحقیق ضمن اعمال استانداردهای عمومی برای تعیین میزان آلاینده در کلانشهرها، مکانیسم مهم دیگری از آلایندگی، تحت عنوان منابع سایشی را در منظر محققان پررنگ کرد. به عنوان‌ مثال بیش از نیمی از ذرات تولیدی 2.5 PM از خودروهای بنزینی در شهر تهران از چنین منبعی تولید و نشر می‌شود. این واقعیت نشان می‌دهد که توجه به منابع مختلف نشر خودروها کافی نیست و باید به کاهش تردد آن‌ها به‌خصوص در شرایط وارونگی، توجه بیشتری شود.

سلاجقه اضافه کرد: این منابع به لحاظ درگیری با عوامل متعدد فنی و اجرایی (به لحاظ تعدد منابع تولیدکننده و یا دست‌کم مؤثر بر تولید آن) و ارتباط تنگاتنگ زیرساخت و مدیریت شهری، کیفیت و تنوع سبد سوخت کشور و مناطق شهری، فناوری‌های موجود در وسایل منابع متحرک و ثابت، سبک زندگی و البته شرایط آب و هوایی از پیچیدگی و تنوع خاص برخوردار است که تسلط بر این منابع آلاینده را دشوار کرده و هرگونه چاره‌اندیشی مؤثر در این خصوص را در دامنه برنامه‌ریزی میان‌مدت قرار می‌دهد.

وی تصریح کرد: اگرچه طبق قانون توسعه حمل‌ و نقل عمومی و مدیریت سوخت قرار بود سهم خودروهای عمومی در مدت پنج سال (از سال 1386 تا سال 1390) از 41 درصد به 75 درصد برسد اما متأسفانه دلایل متعددی از جمله سیاست‌های قیمتی سوخت و خودرو همواره در جهت تشویق استفاده از خودروی سواری در مقابل خودروهای عمومی بوده و نه‌تنها سهم 75 درصدی حمل‌ونقل عمومی محقق نشده بلکه سهم خودروهای سواری بیش از گذشته رو به افزایش است. در حمل‌ونقل بین‌شهری هم قرار بوده در همین مدت سهم حمل‌ونقل عمومی از 53 درصد افزوده شود ولی متأسفانه سهم حمل‌ونقل عمومی بین‌شهری به 21 درصد کاهش‌ یافته است.

رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست گفت: اگرچه به لحاظ جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی در کشور، سیاست دولت همچنان مبتنی بر ارائه یارانه‌های سنگین به خودروهای شخصی به‌خصوص در بخش تولید و سوخت است، اما انتظار می‌رود که در کنار آن اعتباری عملیاتی نیز به‌منظور توسعه حمل‌ونقل عمومی و به‌خصوص مترو لحاظ شود چراکه فقط با 10 درصد یارانه یک سال خودروهای سواری، می‌توان تمام طرح‌های در حال اجرا مترو تهران را تکمیل کرد و اثر این اقدام ارزشمند در کنترل و مهار تردد شخصی و درنهایت آلودگی هوا محسوس خواهد بود. 

سلاجقه به نقش موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا اشاره کرد و توضیح داد: موتورسیکلت‌ها نیز سهم قابل‌توجهی در انتشار ذرات معلق دارند اما خوشبختانه ممنوعیت تولید موتورسیکلت کاربراتوری می‌تواند در سال‌های آینده معضل آلودگی موتورسیکلت‌ها را کاهش دهد و در این بخش همانند خودروهای بنزینی، تحولی محیط زیستی را رقم بزند.

وی ادامه داد: با توجه به اهمیت خودروهای دیزلی به‌ عنوان منابع اصلی انتشار ذرات، توسعه اتوبوس‌های جدید برقی و یا حداقل گازسوز و کاستن تردد اتوبوس‌های موجود دیزلی از جنبه‌های دیگری است که لاجرم کاهش آلودگی هوا را به دنبال دارد. تقید جدی به عمر و معاینه فنی کامیون‌ها و کامیونت‌های دیزلی که به‌ناچار در شهر تردد می‌کنند، نیز جنبه‌های عملیاتی باید داشته باشد.

معاون رئیس جمهور تصریح کرد: در حال حاضر با در دست داشتن سیاهه انتشار در کلانشهرها و شناسایی اقدامات کلان و راهبری در بهبود شرایط هر منطقه می‌توان امیدوار بود که برنامه‌ریزی در مجلس شورای اسلامی، دستگاه‌های اجرایی و به‌خصوص سازمان برنامه‌وبودجه کشور، شوراهای اسلامی شهرها به‌ویژه کلانشهرها به نحوی هدفمند گره‌ها و نقاط مسئله دار در مدیریت آلودگی هوا را مدنظر قرار دهند.

سلاجقه با بیان اینکه نگاه سنتی و مدیریت لحظه‌ای وقوع آلودگی هوا باید با نگاهی آینده محور، دانش‌محور و مبتنی بر برنامه‌ای چندلایه و چندمرحله‌ای جایگزین شود، تأکید کرد: در روش‌های مورد بررسی در اقدامات پیشنهادی، مخرج مشترک عمده راهکارها، توسعه فناوری و سرمایه‌گذاری بر به خدمت‌گیری دانش انباشته مراکز تحقیقاتی اعم از توسعه صنایع کاتالیست، تولید و بهینه‌سازی وسایل نقلیه برقی، بهبود فناوری محیط زیستی به کار رفته در وسایل نقلیه در هر سطحی و در نهایت و در سطحی کلان بهبود کیفیت سوخت و بازنگری در سبد سوخت و بازار آن در کشور است.

وی ادامه داد: در دنیا امروزی به سبب درگیری با معضل جهانی سلامتی به نام کرونا اهمیت به زیرساخت نرم و فضای مجازی و توسعه خدمات غیرحضوری الزامی شده است و با توجه به پوست‌اندازی سبک زندگی، بازگشت به عقب در این زمینه غیرممکن شده است. اگرچه لزوم دوری از تجمعات و استفاده از وسایل نقلیه شخصی، امکان بروز و تظاهر این توسعه در کاهش آلودگی هوا را فراهم نکرد اما اثربخشی مثبت آن وضوح صد درصد داشته است و طبعاً در شرایط نرمال با لحاظ تمهیدات مدیریتی اثر خویش را بازنمایی خواهد کرد.

رئیس سازمان محیط زیست: با تأکید بر لزوم برخورد آینده‌نگر دستگاه‌های ذی‌ربط با معضل آلودگی هوا، ضرورت رویکرد فناورانه و استفاده از تجربیات مدیریتی نوین در این خصوص را یادآوری کرد و از مراکز تحقیقاتی و بنیادهای سرمایه‌گذار و معاونت علمی ریاست جمهوری خواست به بعد مؤثر و تحول‌‌آفرین توسعه فناوری در این خصوص توجهی ویژه‌ای کنند.

سلاجقه با اشاره به مصوبات دولت برای کاهش آلودگی کلانشهرها خاطرنشان کرد: خوشبختانه با حضور وزرای مربوطه و دستگاه‌های نظارتی کشور، 62 مصوبه برای مدیریت آلودگی کلانشهرهای کشور داشتیم که مبتنی بر داده‌های عملیاتی بوده است و در آن تکالیف دستگاه‌های مختلف، میزان پیشرفت هر یک از این تکالیف و منابع اعتباری لازم مشخص‌ شده است.

وی مدیریت آلودگی صدا و امواج را از دیگر وظایف دستگاه‌های دولتی توصیف کرد و خاطرنشان کرد: حتماً در زمینه مدیریت آلودگی صدا و امواج نیز وظایف خود را انجام خواهیم داد و برای موفقیت در انجام این مأموریت دست همکاری به‌سوی همه مراکز علمی و اندیشمندان کشور دراز خواهیم کرد.

انتهای پیام/