سازه‌های آبی شوشتر؛ نماد بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی دنیا پیش از انقلاب صنعتی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ نوشتار پیش رو از مجموعه حیرت‌انگیز سازه‌های آبی شوشتر حکایت می‌کند. سازه‌هایی زیبا و حیرت‌انگیز که عظمت و زیبایی سالیان سال پیش ایران را روایت می‌کند. حکایت و داستان این سازه از سال‌های بسیار دور و زمانی که هخامنشیان بر این سرزمین فرمانروایی می‌کردند برمی‌گردد؛ زمانی‌ که امپراطوری ایران در هر نقطه زبانزد خاص و عام بود. ساخت سازه‌های آبی شوشتر آن هم در 1700 سال پیش و با امکانات آن زمان تنها تفوق فرهنگی، اوج خلاقیت و هوش و استعداد ایرانیان در تمام دنیا را حکایت می‌کند. این مجموعه که ایرانیان در سطح جهان به آن می‌بالند، دهمین اثری است که از ایران در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

در بین تمام سازه‌هایی که پیشینیان پرتلاش و آینده‌نگرمان در این مجموعه ساخته‌اند، نهر داریون، قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین سازه است که به دستور داریوش هخامنشی ساخته شده است؛ وجود رود کارون در نزدیکی شوشتر باعث شد که پیشینیان به این فکر افتادند که با تأسیس سازه‌های آبی متعدد، از نعمت وجود آب کارون نهایت استفاده را در این شهر ببرند.

نهر داریون اسم رودی دست‌کَند است که در زمان داریوش هخامنشی و به دستور او از رودخانه شطیط یا چهاردانگه منشعب شده است؛ به این کانال، نهر دارا یا داریوش هم می‌گویند. این رود برای آب‌رسانی به دشت میاناب شوشتر و همچنین بافت تاریخی شهر شوشتر به زحمت با دست خالی و ابزارهای اولیه آن دوران کنده شده است.

دهانه کانال داریون نیز در قلعه سلاسل است. این قلعه که یکی از مهم‌ترین بخش‌های سازه‌های آبی شوشتر است. در طی سالیان دراز، علاوه بر اینکه نقش حفاظتی داشته و پایگاه حکومت بسیاری از فرمانروایان خوزستان بوده است، محلی برای کنترل و مدیریت آب شهر نیز به شمار می‌رفت.

جایی که آب از رودخانه وارد قلعه می‌شود، هشت آبگیر وجود دارد که امروز بسیاری از آن‌ها به دلایل مختلف بسته شده است و تعداد کمی از آن‌ها قابل بهره‌برداری است. هشت آبگیر سپس دوباره برای خروج از قلعه به یک کانال بزرگ ختم می‌شوند. نهر داریون بعد از 40 کیلومتر به رودخانه شطیط می‌پیوندد و با رودخانه دز ادغام می‌شود تا کارون بزرگ را بسازد.

کارکرد اصلی نهر داریوش، آب‌رسانی به دشت میاناب شوشتر است. پس از اینکه این نهر کنده شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت، کشاورزی در این منطقه بسیار پررونق شد. میراب‌ها یا کسانی که وظیفه مدیریت آب را بر عهده داشتند، آب نهر را بین قسمت‌های مختلف زمین‌های زراعی به طور دقیق بر اساس زمان و مقدار آب تقسیم می‌کردند تا از این سازه پرزحمت به بهترین نحو استفاده شود. علاوه بر این بخشی از آب کانال داریون، به شوادان خانه‌های تاریخی شوشتر منتقل می‌شد. شوادان زیرزمین خانه‌ها بود که با جریان آب در آن، کل فضای خانه‌ها مطبوع و خنک می‌شد.

بخش دیگری از سازه‌های آبی شوشتر که به نهر دارا مرتبط است پل بند شادروان است. ساخت این پل بند که 300 متر پایین‌تر از بند میزان قرار گرفته است نیز به دوران ساسانیان باز می‌گردد. این پل وظیفه بالا آوردن سطح آب را در زمان کم‌آبی برای کانال داریون به عهده دارد. همین طور پل بند شادروان عبور از روی نهر را آسان‌تر می‌کند. این پل نیز یکی از افتخارات مهندسی ایران در دوران باستان به حساب می‌آید چرا که برخی این پل بزرگ و مستحکم را "قدیمی‌ترین پل جهان" می‌دانند!

بسیاری این مجموعه را بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی دنیا پیش از انقلاب صنعتی دانسته‌اند. یک مجموعه مستحکم که از دوران هخامنشی و ساسانی به جای مانده است و با توجه به زمان ساخت، یکی از شاهکارهای مهندسی جهان به حساب می‌آید. مجموعه‌ای به هم پیوسته و پیچیده از پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، تونل‌ها و کانال‌های عظیم که با هدایت آب، باعث استفاده بهینه از آب می‌شود. این اثر در تاریخ 10 مهر 1380 با شماره ثبت 4141 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

بهترین زمان سفر به شوشتر و دیدن این مجموعه فصل بهار است. در این فصل زیبا، آب زلال است و بیشتر نهرها و آبشارها جاری می‌شوند. سفر به شوشتر تنها محدود به دیدن کانال داریون نمی‌شود. وقتی به شوشتر سفر می‌کنید، زیبایی خیره‌کننده کارون در نزدیکی سازه‌های آبی مسحورتان می‌کند؛ طبیعت شما را به تحسین وا می‌دارد و آب و هوای بهاری روزی دل‌انگیز برایتان خواهد ساخت.

برای رفتن به شوشتر به جز خودرو شخصی، می‌توانید از هواپیما، قطار و اتوبوس هم استفاده کنید. لازم به ذکر است که شوشتر فرودگاه ندارد و در صورتی که تمایل دارید سفر خود را به وسیله هواپیما انجام دهید، باید ابتدا به مقصد اهواز یا دزفول پرواز کنید و سپس به وسیله اتوبوس یا تاکسی به شوشتر بروید.

انتهای پیام/؛