نقش اندیشه‌ورزی در مهارت‌اندوزی سربازان و توسعه فرهنگی، اجتماعی کشور
راهبری تفکر و اندیشه ﺳﺮﺑﺎزان یکی از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ مهارت‌اندوزی، ﺧﺪﻣﺖ داوطلبانه سربازی ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻮاﻧﺎن و بهره‌وری بالای اﻳﻦ دوران در اﻓﺰاﻳﺶ توانمندی نظامی و دفاعی و توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور به‌منظور ﺣﻔﻆ و ﺣﺮاﺳﺖ از اﻣﻨﻴﺖ این مرز و بوم اﺳﺖ.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ در نگاهی گذرا به روند خدمت در کشور می‌توان دریافت، ماهیت و مهارت سرباز در جامعه پیرامونی خود، بعد از مدتی یا دیده نمی‌شود و یا با یک تغییر ملموس در پیچ‌وخم نظام‌نامه‌های گذشته و فعلی از نهاد خود رنگ می‌بازد. در عمل، چنین دگرگونی‌های ساختاری که بر اساس خط سیر و خروجی اندیشه نوشته نشده باشند، دچار سستی در ساختار و حتی خلأ در مرکزیت می‌شوند و قبل از خدمت یا حین و یا در نهایت بعد از آن، محکوم به شکست است.
میزان بهره‌وری و تأثیر‌پذیری مجامع نظامی از کارکنان وظیفه ریشه در تأسیس، هدایت، حمایت و فرمانبری از سیستم یکپارچه مرکزی و مجامع اندیشه‌ورز دارد. ایمان واقعی برخی کشور‌ها به میزان بهره‌وری آنالیز مهارت و اندیشه سربازان باعث شده است ریسک‌های قوای انسانی در نیروهای مسلح در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و فنی و نظیر آن همه و همه از درون این مراکز نشئت بگیرند و در مسیر اجرایی ستاد‌های مرکزی و مجموعه‌های تابعه قرار گیرند.
دعوت به اندیشه‌ورزی در جمهوری اسلامی ایران توسط رهبر معظم انقلاب بیانگر نیاز کشور به اندیشیدن و تفکر است. دیدگاه عمیق ایشان به‌اندیشه‌ورزی، لزوم پیدایش آن از رأس تا لایه‌ها و توسعه اندیشه‌ورزی بین آحاد جوامع از اهمیت ویژه این مهم پرده برمی‌دارد.
از این رو تقویت فرهنگ تفکر و نقش اندیشه‌ورزی در مهارت‌اندوزی سربازان می‌تواند به توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور کمک کند و به‌عنوان یک الگوی نظامی نوین در کشور از وجود یک انقلاب یا یک دگرگونی اجتماعی در نیروهای مسلح، رنگین‌تر باشد. شعار عملیاتی این مقاله "هر سرباز وظیفه یک کرسی اندیشه‌ورزی است" است.
در این مجموعه گردآوری‌شده که حاصل تحقیق و پژوهش چندین‌ساله در برخی محیط‌های انفرادی، اجتماعی و نیز نهاد‌های پژوهشی، مطالعاتی و نظامی است، سعی شده است ضمن معرفی الگو و ابعاد اندیشه‌ورزی در جامعه کارکنان وظیفه، شیوه‌نامه چگونگی جمع‌آوری مهارت‌ها و بهره‌کشی مناسب از مدل‌های ذهنی سربازان‌اندیشه‌ورز را معرفی کند.
در اﻳﺮان دوره ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺮای پسران مشمول ﺿﺮوری بوده و ﺑﺮای ورود ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪهای اجتماعی، داﺷﺘﻦ ﮔﻮاهی اﻧ ﺎم ﺧﺪﻣﺖ از ﻧﻴﺎزﻫﺎی اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ وﺟﻮدی که اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻘﺪس و ﺑﺮای دﻓﺎع از ﻛﻴﺎن و ﻧﺎﻣﻮس یک ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ مختلفی ﺟﻮاﻧﺎن از ﺷﻴﻮه اﻧ ﺎم آن راضی و ﺧﻮﺷﻨﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ترفندﻫﺎی ﻣﺨﺘ ﻒ سعی در ﻓﺮار از ﭘﺬﻳﺮش اﻳﻦ ﻣﺴئوﻟﻴﺖ دارند.
اﮔﺮﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدی از ﺟﻤ ﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺎرآﻣﺪی اﻳﻦ دوران، ﻧﺤﻮه رﻓﺘﺎر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و سختی‌های دوری از ﺧﺎﻧﻮاده و زندگی در ﭘﺎدﮔﺎن و ﻧﻴﺰ اﺣﺴﺎس ﻋﻘﺐماندگی دو ﺳﺎﻟﻪ زندگی و ﺳﺎﻳﺮ موارد در ﻋﺪم اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺟﻮاﻧﺎن از ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﺑﺎزی دﺧﻴﻞ اﺳﺖ اما یکی از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ عدم اندیشه‌ورزی در مهارت‌اندوزی و بکارگیری مهارت‌های سربازان در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ. (شایگان، 1395)
از این رو دعوت به اندیشه‌ورزی در جمهوری اسلامی ایران توسط رهبر معظم انقلاب بیانگر نیاز کشور، به اندیشیدن و تفکر است. دیدگاه عمیق ایشان به‌اندیشه‌ورزی، لزوم پیدایش آن از رأس تا لایه‌ها و توسعه اندیشه‌ورزی در بین آحاد جامعه، از اهمیت ویژه این مهم پرده برمی‌دارد. (سایت مقام معظم رهبری، آرشیو فرمایشات 1395)
پیرو فرمایشات مقام معظم رهبری، در این مقاله به لزوم تشکیل کرسی‌های اندیشه‌ورزی سربازان، نگاهی بر خدمت وظیفه در ایران و جهان، نقش اندیشه‌ورزی در مهارت‌اندوزی سربازان، اهمیت و ضرورت کرسی‌های اندیشه‌ورزی در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور، بی‌حوصلگی کارکنان وظیفه در طول مدت خدمت و در نهایت معرفی الگوی اندیشه‌ورزی به منظور مهارت‌اندوزی سربازان و توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور تحت عنوان "مجمع‌اندیشه‌ورزی سرباز" می‌پردازیم.
در این رابطه سؤالی مطرح میشود که چه عامل یا عواملی باعث رکود فکری و تکوین مهارت‌اندوزی سرباز شده و مانع از برخورد خلاق و روزآمد با مفهوم و مباحث این حوزه در تمام موضوعات خدمت وظیفه شده است؟ سپس فرضیه‌هایی در این رابطه مطرح میشود که نقش اندیشه‌ورزی را در مهارت‌اندوزی سربازان و توسعه فرهنگی، اجتماعی کشور مورد بررسی قرار می‌دهد.
بنابراین ابتدائاً به مفاهیم پرداخته و بعد از بیان آسیب‌ها و نظریات به معرفی الگو در نهایت نتایج خواهیم پرداخت.
نسبت جهانی‌شدن و نقش اندیشه‌ورزی در مهارت‌اندوزی سربازان
هر اندازه، نیروهای دفاعی کشوری در زمینه‌های مختلف تجهیزاتی و نیروی انسانی کارآمد و متخصص، آماده‌تر بوده‌اند، فکر تجاوز به مرز‌های آن کشور و اختلال در استقلال و امنیت آن از جانب قوای بیگانه نیز کمتر بوده است. (حسینیا 1394) البته موفقیت نیروهای نظامی و آمادگی و کارآمدی نیروهای مسلّح و بویژه کادر وظیفه نیز به عواملی بستگی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به تقویت اندیشه و مهارت آن‌ها در راستای مأموریت‌های محوله اشاره کرد.
توجه به موارد روان‌شناختی و ویژگی‌های دوران سربازی، از جمله نکاتی است که مراکز نظامی مورد ارزیابی و بررسی برنامه‌ریزان و فرمانده‌های ارشد قرار می‌دهند، تا یک جوان، با انگیزه و رغبت بیشتری، وارد خدمت سربازی شده و هرگز آن را یک اجبار و تحمیل و مانع ترقّی و پیشرفت خود، تلقّی نکند.
نگاهی بر خدمت سربازی در جهان
در نگاهی گذرا به خدمت سربازی در کشور‌های جهان می‌یابیم، برخی کشور‌ها ترکیبی از سرباز داوطلب و اجباری را انتخاب کرده و در برخی دیگر به طور کامل اجباری و یا انتخابی است.
در این میان کشور‌هایی که از ترکیب نیروهای داوطلب و اجباری استفاده می‌کنند 15 کشور و شامل هشت درصد آمار جهانی است. کشور‌هایی که سربازی انتخابی دارند 14 کشور و شامل هفت درصد آمار جهانی بوده و در نهایت کشور‌هایی که سربازی اجباری بیش از یک سال، غیر انتخابی و همراه با به‌کارگیری در امور عملیاتی نظامی دارند 17 کشور و شامل 9 درصد از کل آمار جهانی است.
نگاهی بر خدمت سربازی در ایران
طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تمام مردان بالای 18 سال ایرانی (به جز مواردی که استثناء شده‌اند) باید به خدمت سربازی بروند آئین‌نامه آموزشی سربازی (1386). بزرگترین آسیب که در ساختار خدمت وظیفه عمومی در که فقدان آن شدیداً احساس میشود عدم وجود مراکز اندیشه‌ورزی (اتاق فکر) راهبردی به‌منظور مدیریت صحیح این نیرو در تمام سطوح و بویژه در لایه‌های اجتماعی کشور است.
تأسیس "مراکز‌اندیشه‌ورزی سرباز" ذیل ستادکل نیروهای مسلح می‌تواند راهبردی مؤثر در ایجاد انگیزه، توسعه جذابیت و نشاط سربازان در طول مدت ضرورت باشد.
بی‌حوصلگی کارکنان وظیفه در دوران ضرورت
به‌نظر می‌رسد هرچقدر که به دوران جدید خدمتی بیشتر نزدیک می‌شویم، میل به غور در دوران خدمت بین جوامع وظیفه کمتر میشود. (شایگان 1395) جهان تغییر کرده و حقیقت این است که ذائقه سربازان نیز که مخاطبان اصلی دوره خدمت هستند، تغییراتی داشته است؛ آن‌ها به‌دنبال بهره‌وری مطلوب و تأثیرگذاری مفید در جامعه خویش است.
کارکنان وظیفه در سال‌های گذشته بیش از اینکه دغدغه‌ی خدمت را داشته باشند، گرفتار اتمام سریع یا به اصطلاح از زیر کار در رفتن بوده‌اند. ازدیاد مرخصی‌ها، طولانی شدن غیبت‌ها و عدم بهره‌وری مناسب از این جامعه کثیر، ضامن این ادعاست بنابراین بی‌حوصلگی در خدمت، یکی از معضلات نیروهای مسلح بوده است که ترمیم ساختار خدمتی سربازان می‌تواند این مهم را تصحیح کند.
اهمیت و ضرورت کرسی‌های اندیشه‌ورزی در مهارت‌اندوزی سربازان
نظر به فرمایشات فرمانده معظم کل قوا "امام خامنه‌ای" درباره اندیشه‌ورزی و لزوم توسعه پایدار و دانایی محور سربازان، باید بیش از گذشته بر توسعه و استفاده از توانمندی‌های فکری و پژوهشی این قشر متمرکز شویم. قطعاً شالوده جنبش نرم‌افزاری مطالعات و تحقیقات گسترده، به‌طور ویژه کاربردی است. (امیری 1384)
در دنیای امروز، فرآیند سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری در سطوح مختلف به سازماندهی ویژه‌ای نیاز دارد. (افتخاری 1384) تحولات سریع جهانی و ابعاد روزافزون توسعه، از عواملی هستند که ضرورت تدوین سریع سیاست‌ها و الگو‌های تصمیم‌گیری را به ویژه در کشور‌های در حال توسعه در بین نیروهای انسانی مشخص می‌کنند، امری که بدون استفاده وسیع از ایده‌های نو و مستندسازی و جمع‌بندی تجارب و نظرات نخبگان، اندیشمندان و افراد خلاق میسر نیست. (امینی 1396)
از آنجا که سربازان وظیفه بدون غربال‌گری سیستماتیک و بررسی مهارت‌های خود وارد بدنه‌ی اجرایی شده و بدون پیوند دانش قبلی و ساختار خدمتی مدت ضرورت خود را می‌گذرانند، نوعی سازمان ویژه برای تفکر و پژوهش در زمینه سیاست‌سازی و تصمیم‌سازی کارکنان وظیفه مورد انتظار است. ساختاری که با بکارگیری از سربازان وظیفه به درک و تجزیه و تحلیل مسائل مورد نیاز مجامع خدمتی بر اساس توانمندی‌های آن‌ها، بر گشودن گره‌های مشکلات جوامع سرباز، دغدغه فکر‌سازی و فکر پژوهشی مساعدت کرده و در راستای آن به توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور خواهد پرداخت. (دانش‌فرد 1389)
مراکز اندیشه‌ورزی سرباز (اتاق‌های فکر) می‌توانند با گردآوری افراد زبده، دارای مهارت و خلق افکار و‌ایده‌های نو این جای خالی را پر کنند.
به عبارتی دیگر کرسی‌های اندیشه‌ورزی سرباز در ذیل ساختار مراکز اندیشه‌ورزی می‌توانند با انجام مطالعات بر روی مهارت‌های یک فرد مشمول خدمت (کرسی اندیشه‌ورزی)، خوراک فکری لازم را در حوزه‌های مختلف قبل از ورود شخص به خدمت برای تبیین و ترویج سیاست‌های مورد نظر برای آن‌ها معین کرده و در حین و بعد از خدمت، جامعه را در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی از وجود کارکنان وظیفه (کرسی‌های اندیشه‌ورزی) بهره‌مند سازند.
پیوند کرسی‌های اندیشه‌ورزی (هر سرباز) بعد از پایان خدمت ضروری با تشکیلات خدمتی ناگسستنی است و این روند و بهره‌کشی از مدل‌های ذهنی تا مدت زمان مطلوبی مورد استفاده دستگاه‌های اجرایی و تأثیرگذار خواهد بود.
هرگاه اندیشه‌ورزی صورت بگیرد و عقل در اسارت نماند، این نوع امکان آزاد‌اندیشی را محصول عصر مدرنیته می‌دانند و چنین آزادی را از حقوق مسلم مدنی و شهروندی تلقی می‌کنند. سرباز جزئی از جامعه محسوب میشود و آن را می‌توان نوعی از شهروند شمارد.
تئوری کانون اندیشه‌ورزی برای سربازانی است که دغدغه تفکر دارند و درصدند راهی برای ورود به اندیشه و خردمندی در قبل، حین و بعد از خدمت پیدا کنند.
نقش اندیشه‌ورزی در مهارت‌اندوزی سربازان
کارکنان وظیفه می‌توانند با اندیشه‌ورزی هدفمند و مدیریت شده، علاوه بر فراگیری آموزش‌های نظامی با فراگیری مهارت‌های حرفه‌ای در توسعه اقتصادی و نیازهای عام جامعه نیز مشارکت داشته باشند. با توجه به ظرفیتی که در یگان‌های مختلف وجود دارد، می‌توان مهارت‌هایی را که نظام اجرایی کشور به آن‌ها نیاز دارد را از این طریق کرسی‌های اندیشه‌ورزی قبل از ورود فرد به دوران خدمت آموزش داده تا پس از خاتمه سربازی با سهولت بیشتری جذب بازار کار شده و به توسعه ارکان بپردازند. ( ملک محمدی 1391)
امکانات، تجهیزات و سند‌های آموزشی و نیز کارشناسان برای ارائه و تبادل آموزش‌های مهارتی در ساختار "مراکز اندیشه‌ورزی سرباز" قرار داده می‌شوند و در مقابل به جهت آن که بخشی از سنگینی آموزش‌های مهارتی به دروه قبل از سربازی یعنی دوران مدرسه باز می‌گردد، پیوند بین ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت آموزش و پرورش و همچنین وزارت علوم برای پیدایش کرسی‌های اندیشه‌ورزی منظور، بسیار ضروری و لاینفک است.
برای توانمندسازی سربازان در حوزه توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور، فعالیت‌هایی در قالب کرسی‌های‌اندیشه‌ورزی سربازان در ستاد کل نیروهای مسلح مورد تأکید است.
مراکز و کانون اندیشه‌ورزی که شامل موضوع، نرم‌افزار، سخت‌افزار، فکر‌افزار، اپراتور، کارشناس، زمان و مکان است که باید بر اساس شیوه‌نامه استاندارد برگزار شود. هر کشور، سازمان، سامانه و به‌طور کل هر اجتماعی نظیر مجامع نظامی هر چقدر هم که کوچک باشد برای اداره شدن نیازمند مدیریت است که البته این مدیریت باید توسط افراد مدبر اعمال شده و در ذیل آن از فرد فرد همان اجتماع به‌کارگیری کرد و آن‌ها می‌دانند که باید از خرد جمعی برای تصمیم‌سازی بهره‌برداری کنند تا اشتباه و آسیب را به حداقل برسانند. ( الوانی 1391)
از این بین باید اشاره کرد در نیروهای مسلح هم مراکز اندیشه‌ورز و مطالعاتی در حال فعالیت است اما ممکن است چندین مرکز مطالعاتی و مؤسسه تحقیقاتی بر سر یک موضوع یا موضوعات مشابه فعالیت کنند، در فرهنگ مطالعاتی این مسأله نه‌تنها پدیده‌ای مذموم نیست و دوباره‌کاری و موازی‌کاری خوانده نمی‌شود بلکه تضمینی است برای ارتقای کیفیت تحقیق و کمکی است برای ایجاد توافق، ائتلاف و بهتر از آن حصول اجماع میان صاحب‌نظران آن مسأله خاص. مراکز مطالعاتی سرباز با به‌کارگیری موضوعی از خود آن‌ها تحت عنوان اهدای کرسی‌های اندیشه‌ورزی سرباز، علاوه بر کارکرد‌هایی همچون آینده‌پژوهی و مدیریت هدایتی، مانع جدی بی‌حوصلگی سربازان، ناخشنودی و مستاصلی آن‌ها است.
عوامل عدم‌توجه به اندیشه‌ورزی در جامعه کارکنان وظیفه
مدتها است که در محافل سیاسی از اتاق فکر سخن گفته میشود و افرادی با آن مخالفت کرده و آن را معادل منبع توطئه دیده و گروهی دیگر از این پدیده دفاع کرده و آن را برای نظام اجرایی مفید تلقی می‌کنند. (انصار‌امینی، 1396)
اما چه عامل یا عواملی باعث رکود فکری و تکوین اندیشه‌ورزی شده و مانع از برخورد خلاق و روزآمد با مفهوم و مباحث این حوزه در تمام موضوعات شده است؟ باید تأکید کرد که منظور از این سؤال صرفاً مباحث سیاسی، نظامی و امنیتی نیست. چرا که عملکرد نسبی در این زمینه توسط دستگاه‌های ذی‌ربط در کشور‌ها در حال انجام است.
توسعه و پیشرفت هر جامعه‌ای منوط به داشتن برنامه و نقشه‌ای مدون برای مشخص کردن روش حرکت از وضع موجود تا رسیدن به وضع مطلوب است. هر تصمیمی نیز در بنیان خود از یک روش فکری بهره می‌جوید و بر اساس این چهارچوب تفکر، تصمیم‌های مقتضی اتخاذ میشود. بشر به مدد برخورداری از قوه تعقل و ادراک حسی و شهودی خود خالق شیوه‌های مختلفی از تفکر شده که هر یک از آن‌ها رافع برخی از نیازهای تصمیم ساز جوامع بشری بوده‌اند. (انصار‌امینی، 1396)
از این رو ارائه نقشه راهبردی به یک فرد شامل خدمت، کمک شایانی به آینده‌نگری شخص و نیز برنامه‌ریزی سازمان برای به‌کارگیری مطلوب آن است.
معرفی الگوی اندیشه‌ورزی به‌منظور مهارت‌اندوزی و توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور
"مجمع اندیشه‌ورزی سرباز"
ایجاد نقطه کانونی فراگیر در نیروهای مسلح با ویژگی‌های مشترک و با هدایت ائتلافی شخصیت‌هایی نظامی و استراتژیست می‌تواند زنجیره‌وار، راهبرد افکار و سیاست‌های امروز تا ده‌ها سال بعد کارکنان وظیفه را بر اساس مسیر پیشرفت جهان ترسیم و به بدنه دستگاه‌های حکومتی و دولتی جمهوری اسلامی ایران تزریق کند.
طرح "مجمع اندیشه‌ورزی سرباز" با عنایت به تأکیدات فرمانده معظم کل قوا امام خامنه‌ای درباره تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز در تمام سطوح و با چشم‌انداز ایجاد ساختاری منسجم به منظور "مهارت‌اندوزی سربازان، نقش سربازان در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور، ایجاد بستر مناسب به منظور تجمیع و گردهمایی سربازان ماهر و زبده، طرح موضوع، هدایت افکار سربازان، جمع‌آوری ایده‌ها و افکار، آنالیز و دسته‌بندی افکار و تزریق در سطوح دولت‌ها و حکومت ها" از طریق تخصیص یک کرسی به هر سرباز در ذیل مرکزیت یگان‌های خدمتی و پس از آن در لوای مجمع‌اندیشه ورزی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح تهیه، تنظیم و تدوین شده است.
امید است با گردآوری گروهی همفکر و با هدایت و فرماندهی شخصی مؤمن و مردمی بتوانیم گامی مؤثر در جهت شناساندن جایگاه سرباز برای کشور داشته باشیم.
چشم‌انداز:
• ایجاد سیستم و چرخه‌ای منظم به منظور به‌کارگیری مناسب از کارکنان وظیفه، آگاه‌سازی جامعه سرباز در جهت توانایی تفکر و تزریق آن در سطوح جامعه، ایجاد بستر مناسب به‌منظور تجمیع و گردهمایی سربازان کارآمد، زبده و خلاق ماهر، طرح موضوع، هدایت افکار، جمع‌آوری و ثبت ایده‌ها و افکار، تحلیل و دسته‌بندی افکار و تزریق آن در سطوح دستگاه‌های ذی‌ربط.
• مالکیت افکار کارکنان وظیفه در قبال سیاست‌های قرارگاه مهارت‌اندوزی ستاد کل نیروهای مسلح
نمودار سازمانی ساختار کلی به ترتیب ذیل معرفی میشود:
اهداف کلی مقاله
• دیده شدن سرباز بر اساس مهارت‌های قبلی آن و تأثیرگذاری کارکنان وظیفه در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور با اندیشه‌ورزی و اهدای یک کرسی اندیشه‌ورزی به هر سرباز.
• عدم به‌کارگیری مهارت‌های سرباز در حین خدمت و غیر تخصصی بودن آموزش‌ها.
• افزایش تقلب‌های صورت گرفته جهت فرار از خدمت نابودی نیروی انسانی.
• عدم دیدگاه فرهنگی و اجتماعی مناسب جامعه نسبت به سربازان.
• بررسی آسیب‌های روانی.
راهکارها
این تحقیق با هدف بررسی آسیب‌های سربازان وظیفه و ارائه راهکارها در جهت کاهش این آسیب‌ها در تمام یگان‌های خدمتی است. یکی از مهمترین مشکل سربازان مشکل اقتصادی بوده که سربازان حقوق مکفی را در وضعیت نابسامان اقتصادی دریافت نمی‌کنند، این درحالی بود که می‌توانستند با ارائه مهارت‌های خود یا مهارت‌اندوزی، به میزان کارکرد و راندمان برای سیستم، حقوق مناسب دریافت کرده و از مدت زمان خدمت خود بهره کافی را ببرند.
موضوع مورد اهمیت بعدی دیدگاه پایین احاد جامعه نسبت به سربازان و نگاه کردن به آن‌ها و بدرفتاری و تبعیض بین سربازان در محل خدمت و نیز تحقیر است، به‌کارگیری آن‌ها در کارهای خدماتی، متناسب نبودن پست خدمتی با رشته تخصصی است که باید با اندیشه‌ورزی و درگیر کردن سربازان با سرنوشت خود، اینگونه رفتارهای نامناسب را از روند دوره ضرورت حذف کرد.
1. تأسیس مجمع اندیشه‌ورزی، غربال سربازان، مهارت‌اندوزی و در آخر تبدیل شدن کارکنان وظیفه به نیروی کارآمد.
2. تبادل اطلاعات و راهکارهای خدمتی بین یگان و سربازان با بهره‌وری از خروجی کرسی‌های اندیشه‌ورزی.
3. تخصصی کردن مهارت‌ها با در نظر گرفتن علایق سرباز و نیازهای سازمان.
4. جذب سربازان ماهر بعد از اتمام خدمت.
5. برگزاری کلاس‌های حرفه‌آموزی در حین خدمت.
نتیجه‌گیری
در پایان این مجموعه باید با صراحت گفت سربازان از همان ابتدا بی‌تفاوت وارد خدمت نمی‌شوند، بلکه توسط آموزش نادرست، به محیط پیرامون خود بی‌تفاوت می‌گردند. مشکل ما نداشته‌هایمان نیست بلکه داشته‌هایی است که نمی‌توانیم از آن به درستی استفاده کنیم. مشکل سربازان آن است که بدون توجه به خواسته‌هایشان در حال روزمرگی هستند و بعضی از آن‌ها را با روش‌های نادرست از اجتماع خود مطالبه می‌کنند. آموزش غلط به گروه تاثیرگذار (سربازان) موجبات ناملایماتی را فراهم خواهد آورد و تأثیر منفی در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور خواهد داشت.
ما می‌توانیم با بهره‌گیری از داشته‌هایمان که هیچگاه به‌صورت عملیاتی به آن نگاه نکرده‌ایم، مفهوم خواستن را به‌صورت ساختاری در جامعه سرباز نهادین سازیم. تشکیل ساختار سلولی اندیشه‌ورزی در سطح نیروهای مسلح بدون شک به بهره‌وری در مجامع نظامی ختم خواهد شد چرا که طرفین مطالبات خود را به یکدیگر منتقل کرده‌اند و هیچ بهانه‌ای برای ناکار آمدی وجود نخواهد داشت.
عدم ارتقا و آموزش تفکر و اندیشه‌ورزی در نیروهای مسلح اتفاقات نامطلوبی را رقم زده و بی‌دلیل سربازان را از برخی عرصه‌های اجتماعی جا گذاشته است. ما می‌توانیم با بهره‌گیری از صاحب‌نظران جامعه و آموزش آن‌ها برای اندیشه‌ورزی به الگوی پیشرفت در زمینه های مختلف دست یابیم اما عدم توجه به اقشار تأثیرگذار همانند سربازان، ما را از این مهم سال‌هاست که باز پس زده است. در پایان باید خاطرنشان کرد مقاله فوق الذکر در نخستین کنفرانس "مهارت‌اندوزی سربازان وظیفه ستاد کل نیروهای مسلح" به عنوان مقاله برگزیده منتشر شده است.
نویسنده: سیدمحمود کمال‌آرا (زکریا) ـ نویسنده و محقق
انتهای پیام/
