ضرورت هموارسازی مسیر دانش بنیان‌ها در بخش کشاورزی/ از حمایت مالی شرکت های دانش بنیان نترسیم

به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ افزایش شرکت های دانش بنیان بخش کشاورزی از مطالبات رهبر معظم انقلاب در بیانات نوروزی امسال ایشان به شمار می رود. توسعه این گونه شرکت ها می تواند با موانع و چالش های متعددی همراه باشد که ضرورت توجه مسئولان امر در این باره ضروری به نظر می رسد. در این باره مصاحبه تفصیلی با دکتر محمد رضا کوثری «عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» و یکی از فعالان شرکت های دانش بنیان در بخش کشاورزی و منابع طبیعی انجام دادیم که در اینجا نظر مخاطبان را به قسمت دوم این مصاحبه جلب می نماییم.

تسنیم: آقای دکتر کوثری، بنظر جنابعالی که از فعالان شرکت های دانش بنیان محسوب می شوید، توسعه و گسترش تأسیس شرکت های دانش بنیان بخش کشاورزی و منابع طبیعی با چه تهدیدات و چالش هایی مواجه است؟

کوثری: اولین تهدید توسعه شرکت های دانش بنیان بخش کشاورزی آن است که در رابطه با دانش بنیان ها نگاه کوتاه مدت داشته باشیم. دانش بنیان فرآیندی یکساله نیست و کشور بهتر است چندسالی بر این موضوع متمرکز شود. در یک سال نهایتا دانش بنیان های قبلی رشد و توسعه می یابند، ولی دانش بنیان های جدید نیاز است که رشد و نمو کنند که این فرآیند زمان‌بر است. همین الان یک ماه از 12 ماه سال تمام شد. تا آیین نامه های جدید بیایند و اصلا مفهوم دانش بنیان و اهمیت آن برای بخش های مختلف جامعه روشن شود سال تمام می شود. لذا نباید به آن به عنوان یک فرآیند یکساله نگاه کرد. به نظر بنده یک فرآیند حداقل 5 ساله برای آن باید در نظر بگیریم.

 آسیب بعدی همان مسیر دانش بنیانی است. اگر مسیر دانش بنیان ها به خصوص در بخش کشاورزی و منابع طبیعی هموار نباشد و انرژی تیم های دانش بنیان تلف شود، آسیب های بزرگی به این عرصه وارد می شود. چه در ارزیابی مراحل اولیه و چه در مراحل تولید محصول تا فروش محصولات، انرژی شرکت های فناور و دانش بنیان نباید تلف شود. اگر گروهی از افراد پتانسیل فناور شدن و دانش بنیان شدن را داراست باید سریع کمک کنند تا محصول دانش بنیان شود. از اختصاص حمایت های مالی به گروه های دانش بنیان و فناور واقعی -تاکید می کنم واقعی- نباید ترس داشته باشیم. سود به هزینه آن بی نهایت است. اگر گروه های فناور و دانش بنیان می خواهند اقدامی انجام دهند اصلا نباید درگیر هزینه ها باشند. حالا با سرمایه گذاری های بخش خصوصی و یا کمک های مالی دولتی در مرحله تحقیق و توسعه گروه های دانش بنیان و فناور نباید مشکل منابع مالی داشته باشند. باید امکانات برای آن ها فراهم باشد تا سریعتر فرآیند بسیار وقت گیر تولید نمونه اولیه آن ها طی شود و بعد از بررسی کیفیت وارد بازار شوند. خساراتی که الان به خاطر وجود برخی از تهدید ها می بینیمبه مراتب بیشتر ازسرمایه گذاری برای گروه های فناور و دانش بنیان است. برای مثال در رابطه با سیلاب ها ما چه خساراتی می بینیم و یا خشکسالی ها. همچنین مباحث مربوط به تغییر اقلیم. یا سرمازدگی محصولات کشاورزی ملاحظه بفرمایید چه مشکل و چه خساراتی در سال جاری داشتیم. الان گروه های فناور و دانش بنیانی هستند که بر روی این مسائل کار می کنند و با مشکلات بسیار زیادی روبرو هستند. مسیرشان هموار نیست. اصلا درست نیست که یک گروه فناور و دانش بنیان احتیاج به منابع مالی مثلا یک میلیارد تومانی داشته باشند و منابع مالی از آن ها دریغ شود و بعد مثلا در آن سال ما از یک پدیده سرمازدگی 5000 میلیارد تومان فقط در یک استان خسارت ببینیم. هر گونه مشکل در مسیر دانش بنیان ها یعنی خسارت به کشور و عقب ماندن از پیشرفت هایی که الان در سطح دنیا دارد صورت می گیرد. همین مسیر ناهموار یکی از مهمترین عامل های آسیب زا به شرکت های دانش بنیان است.

تسنیم: در سطح کلان گسترش کمی و کیفی شرکت های دانش بنیان با چه تهدیدات و آسیب هایی مواجه است؟

کوثری: در سطح کلان، مهمترین آسیب و چالش گسترش شرکت های دانش بنیان، همان آسیبی است که سال هاست دانشگاه ها بدان گرفتار شدند و آن هم مدرک گرایی و سوءاستفاده یک سری از افراد از موج پدید آمده و اقبال به سمت دانشگاه هاست. در گذشته مبنای قبولی در دانشگاه و اخذ مدارج عالی، منوط به سطح علمی و پشتکار افراد بوده ولی در سال های اخیر متاسفانه دچار توسعه سطحی شده ایم که این یک آسیب جدی در حوزه علمی کشور می باشد. ما تجربه خوبی در رابطه با مدارک دانشگاهی نداشتیم و متاسفانه بسیاری از دانشگاه ها صرفا به امر تولید مدرک پرداختند و از وظیفه اصلی خودشان خیلی دور شدند. ما الان افرادی را داریم در جامعه که نمی توانند از روی چکیده انگلیسی پایان نامه خود بخوانند، ولی دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری هستند. هنوز اصول تحقیق را هم نمی دانند ولی خب دارای مدرک هستند و انتظار هم دارند. نتایج آن را هم خیلی جاها می بینیم. به هیچ عنوان نباید کیفیت را فدای کمیت نمود. در گذشته تعداد فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی کمتر بوده اما در عوض افراد با سطح تخصص قابل قبولی وارد بازار کار می شدند اما اکنون تعداد افراد افزایش بیشماری داشته و در مقابل سطح علمی به شدت افول نموده است. البته کسی با رشد و گرفتن مدرک تحصیلی بقیه مخالف نیست. این خیلی عالی است که همه پیشرفت کنند و به مدارج خیلی بالاتر هم برسند. ولی به شرطی که شرایطی پیش نیاید که سیستم را دور بزنند متاسفانه آگهی های مقاله نویسی و مدرک گرایی و این مسائل شد خروجی آن گونه عمل کردن. اگر این فرآیند مدیریت نشود، همان اتفاقی کهبرای دانشگاه ها افتاد برای شرکت های دانش بنیان نیز می افتد.

تسنیم:سخت گیری در تأسیس شرکت های دانش بنیان به خصوص بخش کشاورزی و منابع طبیعی را تا چه اندازه مفید و مناسب می دانید؟

کوثری: در کل سخت گیری در دانش بنیان شدن از لحاظ بنده مناسب است و کالایی باید دانش بنیان شود که همان شرایط دانش بنیانی را داراست. یعنی از طریق تحقیق و توسعه بدست آمده باشد و پیچیدگی قابل توجهی هم داشته باشند، در غیر این صورت همه حتی با وارد کردن دستگاه ها یا بوردهای الکترونیک و یا نرم افزارها و ... و تغییر اندکی در ماهیت کالاها، دانش بنیان می شوند و این خیلی به ضرر کشور است. در صورتی که شرکت ها و تیم هایی وجود دارند که بتوانند یک دستگاه را از پایه و با کیفیت بهتر بسازند و اشتغال ایجاد کنند، کشور را خودکفا کنند، دانش فنی ایجاد کنند که فردا روز در صورت تحریم خودشان بتوانند سریع ارتقا دهند دستگاه را، این خیلی برای کشور سودمند است. بر عکس آن افرادی که این فرآیند را دور می زنند و تسهیلات می گیرند و در جاهای دیگر سرمایه گذاری می کنند و اشتغالی هم به وجود نمی آورند و فقط ممکن است پوسته دانش بنیان داشته باشند واقعا به ضرر کشور عمل می کنند. لذا این وظیفه خطیر و حساس ارزیابی شرکت ها که به عهده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است بایستی در حد کافی و کمال اجرا شود. در غیر این صورت، زحمات شرکت های دانش بنیان واقعی از بین می رود و شرایط کشور را بهتر که نمی کند، بدتر هم می کند. در مجموع کیفیت خیلی مهم است. یعنی ما شرکت رشد، پسارشد -مطابق رتبه بندی پارک های علم و فناوری- و یا دانش بنیان غربال نشده اصلا نباید داشته باشیم. متاسفانه این گونه تیم های غربال نشده قارچ گونه رشد می کنند، سریع بالا می آیند، از امکانات استفاده می کنند و فعالیت های آن ها یکباره فروکش می کند. این شرکت ها با صرف منابع مالی کشور و عدم قدرت تولید داخلی در سال های آتی زیانی به مراتب سنگین تر و غیر قابل جبران از تحصیل کرده های بدون تخصص به کشور تحمیل می نمایند.

تسنیم: معیارهای فعلی ارزیابی شرکت های دانش بنیان که توسط معاونت علمی ریاست جمهوری انجام می شود، را چگونه ارزیابی می کنید؟

کوثری: در حال حاضر از لحاظ کیفیت و سطوح حمایت دریافتی، محصولات دانش بنیان بر حسب سطح فناوری در سه سطح رتبه بندی می شوند که به نظر بنده معیارهای تفصیلی و شروط سطح بندی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بسیار مطلوب و قابل توجه می باشد. شرکت دانش بنیان واقعی با اینرسی و اصطکاک زیادی حرکت می کند. چون در واقع دارد تحقیق و توسعه می کند. حال یک دفعه امکانات از این شرکت ها گرفته شود و به افرادی بدهند که ببرند در سایر بخش ها سرمایه گذاری کنند. الان وظیفه من این است که بر این موضوعات را تاکید کنم و آن ها را گوشزد کنم. من می شناختم دوستانی نخبه که المپیادی بودند، در دانشگاه های مطرح، بعد متاسفانه برای افرادی از دانشگاه های سطح پایینپایان نامه نویسی و مقاله نویسی می کردند. آنچه در بازار انقلاب در رابطه با پایان نامه و مقاله دیدیم، به راحتی می تواند در رابطه با دانش بنیان و شرکت های فناور هم اتفاق بیفتد. یکی از اساتید صاحب نظر می گفت که شرکت ها باید ایجاد شوند، محصول ایجاد شود، بعد خلق ثروت کنند و اشتغال ایجاد کنند. نباید این مسیر برعکس شود. یعنی اول اشتغال ایجاد شود و بعد محصول ساخته شود. علت و معلول جایشان نبایستی عوش شود.

تسنیم: برای توسعه کمی و کیفی چه مواردی را پیشنهاد می کنید؟

کوثری: به نظر می رسید مهمترین مساله این باشد که به هیچ عنوان نباید با ساده انگاری و حذف سخت گیری های به جا و قابل قبول آیین نامه شرکت های دانش بنیان باعث تنزل سطح کیفی این شرکت ها در مقابل افزایش سطح کمی شویم بلکه به نظر بنده لازم است شرکت های دانش بنیان واقعی و با پتانسیل بالا با جدیت مورد شناسایی و حمایت قرار گیرند. در این صورت ارتقای سطح کیفی و کمی توامان صورت گرفته و در آینده نزدیک شاهد ارتقای سطح تولید و اشتغال دانش بنیان در کشور می باشیم. نتیجه آنکه سفارش پذیری و یا کمک بی حساب به هر تیمی واقعا خیانت به کشور است و فرصت بزرگ اشتغال، رشد اقتصادی و پیشرفت را از کشور می گیرد. پیش بینی من این است که در صورت ورود شرکت های دانش بنیان غیر واقعی، شرکت های واقعا توانا و دارای محصولات اصلی دانش بنیان به گوشه ای رانده می شوند و یا به فکر مهاجرت از کشور می افتند. همین اتفاقی که الان برای افراد نخبه کشور می افتد.

انتهای پیام/