طرح آبرسانی قلب "تمدن عیلامی" را نشانه رفته است؟!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ در طی چند روز اخیر انتشار فیلمی از اعتراض اسماعیل یغمایی باستان‌شناس کهنه‌کاری که 60 سال در این عرصه فعالیت داشته بر روی ویرانه‌های ارگان به یادمار مانده از تمدن عیلامی در فضای مجازی در حالی صورت می‍گیرد که این باستان‌شناس، داغدار تخریب هویت چندهزار ساله ایران زمین و محو احتمالی آن از صفحه روزگار در کوران گذران تاریخ و حوادث است.

در اصل، این ویدیو متعلق به سال 1392 است یعنی زمانی که وی بعد از انجام حفاری‌های علمی در سال 1361 و بعد از گذشت 29 سال جهت سرکشی و بازدید به منطقه برگشته بود و ناگهان با تخریب گسترده‌ای به دلیل اجرای پروژه لوله‌کشی آب از داخل این محوطه روبه‌رو شده بود.

نشر این ویدیو در فضای مجازی اما حالا و بعد از گذشت حدود 9 سال، مجدداً مقارن با زمان از سرگیری آغاز عملیات پروژه لوله‌کشی آب در این محوطه باستانی است که علت این گریه همچنان باقی است و خطری تازه، اثر ملی کشور را تهدید می‌کند!

هر چند که این محوطه باستانی در سال 1392 از سوی باستان‌شناسان و متخصصان این حوزه تعیین عرصه و حریم شده و ضوابط لازم‌الاجرای آن نیز به تمامی دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است اما خبرها حاکی از تشکیل جلسه‌ای در اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان برای اعطای مجوزهای لازم جهت اجرای پروژه مذکور از سمت مجموعه وزارت میراث فرهنگی است، آن هم در شرایطی که هیچ خبری از حضور باستان‌شناسان و متخصصانی که محوطه عیلامی را تعیین حریم کرده‌اند، نیست!

در همین راستا و به منظور تنویر ابعاد و زوایای مختلف چگونگی اعطای مجوز برای نابودی این محوطه باستانی، سید حکمت موسوی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان ضمن رد برخی از نگرانی‌ها از انجام تمامی بررسی‌های فنی و کارشناسی لازم پیش از صدور مجوز برای آغاز عملیات اجرایی این طرح با کمک متخصصان و اهالی فن میراث فرهنگی خبر داد.

 لوله های آبرسانی از نوع رو سطحی است؛ نگرانی وجود ندارد!

وی با بیان این مطلب که لوله‌های آبرسانی از نوع روسطحی است و جانمایی آن در کنار لوله‌های نفت که از دیرباز در این منطقه وجود داشته است قرار دارد، گفت: مطابق رویه و قبل از شروع هرگونه عملیات عمرانی و صدور مجوز موضوع از زوایای مختلف توسط کارشناسان خبره و باستان‌شناسان مطرح در چندین مرحله و چند لایه به‌صورت کاملاً تخصصی بررسی می‌شود؛ با این وجود جای هیچ‌گونه نگرانی در خصوص امکان تخریب بافت تاریخی این اثر وجود ندارد.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه طبعاً اگر از اساس موضوع حیاتی کمبود و تنش‌های آبی وجود نداشت، هیچ کسی علاقمند به رد شدن این لوله از مجاورت این اثر تاریخی نبود، بیان کرد: این پروژه تمامی مراحل قانونی و بررسی کارشناسانه به جهت صدور مجوز در خصوص عرصه و حریم را طی کرده است.

مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان همچنین مدعی است که تعیین حریم به این معنا نیست که در محدوده حریم یک اثر هیچ اتفاق و سازه‌ای قابل وقوع و احداث نیست بلکه پیش‌بینی امکان احداث جاده یا حتی لوله‌کشی نیز در مواردی می‌شود؛ اما قطعاً هرگونه ساخت و ساز منوط به نظر کارشناسی و باستان‌شناسی است.

موسوی تصریح کرد: زمانی احداث یک سازه باعث نگرانی است که هیچ‌گونه مراحل فنی و تخصصی را طی نکرده باشد؛ این پروژه تمامی مراحل محلی منطقه‌ای استان را با نهایت دقت و وسواس طی کرده و از جمیع جهات در خصوص آن بررسی‌های لازم صورت گرفته است.

مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان با بیان این مطلب که قطعاً ما در مواردی که یک اثر حتی با ایجاد یک پروژه قانونی در معرض تهدید قرار دارد باز هم دلهره و نگرانی داریم، اظهار کرد: خوشبختانه این پروژه تمامی طراحی‌های لازم برای کسب مؤلفه‌های لازم و ضوابط مهم از نظر میراث فرهنگی را طی کرده است.

این مقام مسئول با تأکید بر اینکه در زمان اجرای پروژه نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی و باستان شناس ناظر و منتخب اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان در محل اجرای پروژه حاضر خواهند بود، افزود: اگر شرایط اضطراری وجود نداشت اجازه همین میزان مداخله منطبق بر ضوابط هم داده نمی‌شد.

قصه پرتکرار تخریب بر تن ارگان عیلامی

لازم به ذکر است که بنابر اظهارات اسماعیل یغمایی ورود به حریم این اثر برای نخستین بار اتفاق نمی‌افتد و پیش‌تر نیز مسبوق به سابقه بوده است؛ نهادهایی از جمله سازمان‌های آب و برق خوزستان، جهاد سازندگی، وزارت نفت و حتی شهرداری با اجرای پروژه‌هایی موجب ایجاد تهدید برای این اثر تاریخی شدند.

 نخستین عملیات تخریبی در این محوطه به اوایل دهه 60 برمی‌گردد؛ زمانی که سازمان وقت آب و برق خوزستان  طی عملیات ساخت و ساز سد مارون، با آرامگاهی با بافته‌های بسیار زرین و سیمین نظیر جام زرین، حلقه زرین قدرت پادشاه عیلامی کیدین خواران و ... برخورد می‌کند که در واقع ارسال گزارش این اتفاق به مرکز باستان شناسی تهران، باعث می‌شود که این مرکز اسماعیل یغمایی را به جهت انجام تجسس و کاوش‌های مورد نظر رهسپار این منطقه کند.

این باستان‌شناس با حفاری‌های علمی در آرامگاهی که پیشتر کارشناسان دفتر تاریخی به جمع‌آوری اشیاء پرداخته بودند، بافته‌های بسیاری را کشف می‌کند و بعد از آن می‌کوشد تاحفاظت‌های لازم را از این مجموعه به عمل آورد.

این محوطه باستانی که پیشتر نیز به ثبت آثار ملی رسیده بود، با کشف آثار ارزشمند معماری آرامگاهی باید طبق قوانین و ضوابط میراث فرهنگی مورد حفاظت و نگاهداشت قرار می‌گرفت و هرگونه تجاوز به عرصه و حریم آن نیز تحت پیگرد قانونی قرار می‌گرفت.

اما برخلاف تمامی قوانین موجود سازمان آب و برق خوزستان و جهاد سازندگی به بهانه استخراج شن از سد مارون در اقدامی ناعادلانه دست به تخریب تپه‌های باستانی موجود در آن محوطه زدند، در حالیکه که مهندسان ساخت سد شهادت می‌دادند در دو سویه کناره‌های مارون انباشتی از شن‌ریزه بوده که اصلاً نیازی به تخریب محوطه‌های باستانی و استخراج شن از آن نبوده است.

بعد از افتتاح سد مارون اما قصه تخریب و دست‌درازی سایر ارگان‌های دولتی بدون هیچ‌گونه هراسی همچنان ادامه یافت که از مصادیق آن کاشت درخت و نهال توسط شهرداری آن منطقه به بهانه ساخت پارک، دپو کردن لوله‌های نفت توسط وزارت نفت و ...بود.

 نمونه اخیر و رقت‌انگیز  تجاوز به عرصه و حریم این اثر نیز اقدام برخی مجموعه‌های خوزستان است که می‌تواند تهدیدی برای شهر ارگان ساسانی ـ اسلامی با رد کردن لوله آب از وسط آن باشد.

بدون تردید وقتی سخن از نابودی و تجاوز به شهر 6500 ساله ارگان عیلامی به میان می‌آید، هر انسان فرهنگ‌دوستی که کمترین علاقه و عرقی به ایران زمین دارد نگران می‌شود؛ چراکه در صورت بروز خسارت و نابودی آن، نه امکان جبران وجود دارد و نه هیچ جایگزینی برای آن  متصور  است.

خطر نابودی این اثر در واقع مساوی با نابودی طومارهای عظیمی از میراث و تاریخ و فرهنگ نه تنها ایران که بلکه بشریت است که در صورت تحقق آن برای همیشه بیرون از دسترس ما خواهد بود و آن زمان هیچ سوگواری و اندوهی در خور این همه عظمت و سابقه تمدنی نخواهد بود.

انتهای پیام/