بازی دوگانه حریری با انتخابات لبنان و بن‌بستی که عربستان گرفتار آن شده است/ چرا ریاض به تهدید سعد متوسل شد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در فاصله تقریبا یک هفته مانده به زمان برگزاری انتخابات پارلمانی لبنان و درحالی که مرحله اول این انتخابات و رای‌گیری از لبنانی‌های مقیم خارج آغاز شده، فضای انتخاباتی این کشور به گونه‌ای پیش می‌رود که به نظر می‌رسد بازیگران خارجی نسبت به احزاب داخلی، انگیزه بیشتری دارند.

سرمایه‌گذاری عربستان برای تاثیرگذاری بر فضای پارلمانی لبنان

آمریکا و عربستان سعودی که از زمان شکست مهره‌های خود در انتخابات 2018 در صدد راه‌اندازی کمپینی برای تاثیرگذاری بر فضای پارلمانی لبنان بودند، بعد از اعتراضات اکتبر 2019 در این کشور و با رخنه به اعتراضات و تحریف آنها سرمایه‌گذاری بزرگی برای انتخابات 2022 انجام دادند. البته ریاض و واشنگتن در این بین سعی داشتند لبنان را به انتخابات زودهنگام بکشانند که موفق نشدند.

اما یکی از جنجالی‌ترین معضلاتی که لبنان به ویژه طی 5 سال اخیر با آن درگیر بوده به اختلافات میان «سعد حریری» نخست‌وزیر اسبق لبنان و عربستان سعودی به ویژه بعد از روی کار آمدن «محمد بن سلمان» به عنوان ولیعهد در این کشور برمی‌گردد.

بعد از ماجرای گروگان‌گیری سعد حریری در ریاض در سال 2017 و استعفای او از منصب نخست‌وزیری لبنان از خاک عربستان، زندگی سیاسی حریری و نیز روند سیاسی کل لبنان دچار چالش‌ها و خلاءهایی شد که نتیجه آن را به وضوح در بن‌بست سیاسی چند ساله این کشور و پیامدهایی که هنوز هم ادامه دارد، می‌توان مشاهده کرد.

عمده علت خشم سعودی‌ها از سعد حریری در دوره نخست‌وزیری وی، به ناتوانی حریری در اجرای خواسته‌های عربستان مقابل حزب‌الله برمی‌گردد و اینکه او نتوانست علیرغم ترسیم سناریوهای متعددی که حتی به قیمت معیشت لبنانی‌ها تمام شد، اقدامی برای حذف حزب‌الله از عرصه سیاسی لبنان و به دنبال آن خلع سلاح مقاومت (که خواسته اصلی محور آمریکایی-سعودی-صهیونیستی است) انجام دهد.

تلاش سعودی‌ها برای پر کردن جای خالی حریری در انتخابات لبنان

در هر صورت بارزترین نتیجه این اختلافات زمانی مشخص شد که سعد حریری در تلاش برای کسب دوباره جایگاه نخست‌وزیری لبنان ناکام مانده و بدتر از آن حتی از زندگی سیاسی خود نیز دست کشید. آنگونه که شاخص‌ها نشان می‌دهد و محافل نزدیک به شخص حریری و نیز عربستان اعتراف می‌کنند، سعد حریری از ترس عربستان یا برای جلب نظر این کشور فعالیت‌های سیاسی خود را تعلیق کرده و تا زمانی که محمد بن سلمان نخواهد، بازگشت سعد حریری به حیات سیاسی ممکن و میسر نخواهد بود.

در همین راستا، حریری اوایل ژانویه سال جاری میلادی با اعلام تعلیق فعالیت‌های سیاسی خود ضمن تحریم انتخابات پارلمانی لبنان و تاکید بر اینکه جریان المستقبل به عنوان اصلی‌ترین جریان مولفه اهل سنت و نیز ائتلاف 14 مارس در انتخابات مشارکت نخواهند کرد، مردم لبنان و به ویژه سنی‌ها را نیز به تحریم این انتخابات فراخواند.

بنابراین ساختار لیست‌های انتخاباتی لبنان به گونه‌ای شکل گرفت که تیم حریری و جریان المستقبل در آن حضور نداشته باشند. در این بین «فواد سنیوره» نخست‌وزیر اسبق لبنان با راه‌اندازی کمپینی که بودجه مالی آن توسط عربستان تامین می‌شود، سعی دارد جای خالی سعد حریری را در میان مولفه اهل سنت بگیرد. از طرف دیگر «سمیر جعجع» رئیس حزب‌ نیروهای لبنانی که فعالیت‌های انتخاباتی خود را صرفا محدود به انجام تبلیغات علیه حزب‌الله کرده اصلی ترین مهره ریاض برای اجرای پروژه‌های سعودی‌ها در لبنان محسوب می‌شود. همچنین تلاش‌های زیادی از جانب عربستان برای متحد کردن حزب سوسیالیست ترقی‌خواه به ریاست ولید جنبلاط با کمپین سمیر جعجع صورت گرفته است.

بازی دوگانه سعد حریری در انتخابات لبنان

اما به نظر می‌رسد که با وجود کناره‌گیری سعد حریری از روند سیاسی لبنان، هنوز هم او موثرترین بازیگر ائتلاف 14 مارس در انتخابات پارلمانی است. منابع آگاه در این زمینه گزارش دادند که در حال حاضر سعد حریری قصد دارد از سلاح تحریم انتخابات برای تجدید بیعت با طرفداران خود که همچنان وی را رهبر سنی‌های لبنان می‌دانند، استفاده کند.

برخی گمانه‌زنی‌هایی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه سعد حریری تصمیم گرفته فضای انتخابات لبنان را در روزهای پایانی متحول و یا متشنج کند؛ چرا که با وجود تلاش‌های سایر رهبران سنی لبنان و در راس آنها فواد سنیوره، اما تغییر قابل توجهی در رویکرد مولفه اهل سنت برای مشارکت در انتخابات دیده نمی‌شود.

به همین دلیل برخی معتقدند که ممکن است سعد حریری قصد داشته باشد با فراخوان به تحریم انتخابات لبنان به نوعی توجه عربستان را جلب کرده و نشان دهد که در صورت حذف وی (سعد حریری) از صحنه سیاسی لبنان، سنی‌های این کشور که ریاض امید زیادی به آنها بسته نیز به تدریج از صحنه حذف خواهند شد و عرصه برای حزب‌الله و متحدانش بازتر می‌شود.

بر همین اساس به نظر نمی‌رسد که سعد حریری واقعا از روند انتخابات پارلمانی لبنان کناره‌گیری کرده باشد، بنابراین با انجام یک بازی دوگانه، از دور بر انتخابات نظارت داشته و تا لحظه آخر در صدد تاثیرگذاری بر آن است.

هدف عربستان از تهدید سعد حریری در انتخابات لبنان

همین مسئله واکنش عربستان سعودی را نیز برانگیخته و موجب شده تا پیام‌های هشدارآمیزی برای سعد حریری بفرستد. هفته گذشته در جریان خطبه نماز عید سعید فطر شیخ «عبداللطیف دریان» مفتی اهل سنت لبنان از سنی‌های این کشور خواست تا مشارکتی گسترده در انتخابات به عمل بیاورند؛ درحالی که او پیشتر اعلام کرده بود دارالفتوی لبنان در جریان انتخابات بی‌طرف است و از هیچ حزب و گروه خاصی حمایت نمی‌کند.

بعدا مشخص شد که «ولید البخاری» سفیر عربستان در بیروت از شیخ دریان خواسته بود تا این فراخوان را برای مولفه اهل سنت صادر کند. این فراخوان عبداللطیف دریان هم زمان با هجمه برخی شخصیت‌های نزدیک به عربستان علیه سعد حریری بود. از طرف دیگر کمپین سنیوره علیرغم هزینه‌های انتخاباتی فراوان که بودجه آن توسط عربستان سعودی تامین شده، پیشرفتی در جلب نظر و حمایت مردمی نداشته است. حتی کسانی که در این کمپین فعالیت می‌کنند با هدف دستیابی به سود مالی در آنجا حضور دارند و در واقع هدفشان پیروی از خواسته عربستان نیست.

منابع در عین حال گزارش دادند که روحیه مولفه اهل سنت لبنان در آستانه انتخابات پارلمانی و درخواست‌های مستمر برای تحریم یا عدم تحریم این انتخابات روز به روز تغییر می‌کند و فراخوان شیخ عبداللطیف دریان برای مشارکت مردمی در انتخابات به ویژه سنی‌های لبنان در نوع خود اولین نیست و درخواست‌های مکرر در این زمینه انجام شده است.

در انتخابات سال 2018 حدود 49 درصد از سنی‌های لبنان در انتخابات مشارکت کردند و 27 نماینده در پارلمان داشتند که 15 تن از آنها متعلق به فراکسیون جریان المستقبل بود. در حالی که این جریان انتخابات کنونی را تحریم کرده و همین مسئله تاثیر زیادی بر سطح نمایندگی‌ سنی‌ها در پارلمان آینده خواهد داشت.

از آنجایی که آرای سنی‌های لبنان می‌تواند سرنوشت نامزدهای انتخاباتی در حوزه‌های مختلف به ویژه بیروت را تحت تاثیر قرار بدهد و به احتمال زیاد فهرست‌های تحت حمایت فواد سنیوره نیز نمی‌توانند به نتیجه مورد نظر خود در انتخابات برسند، موقعیت مولفه اهل سنت در پارلمان آینده به خطر می‌افتد.

محافل نزدیک به سنیوره که با کار دستگاه‌های انتخاباتی لبنان آشنا هستند گزارش می‌دهند که طبق نظرسنجی‌های صورت گرفته به نظر می‌رسد آرای سنی‌ها در انتخابات از 8 هزار تا 10 هزار رای فراتر نخواهد رفت. حتی افرادی که اکنون در کمپین‌های انتخاباتی سنی‌ها کار می‌کنند با انگیزه پول در این زمینه فعال هستند و خودشان را موظف به رای دادن نمی‌دانند.

از طرف دیگر منابع آگاه گزارش دادند که این فضای انتخاباتی سنی‌های لبنان توسط شخصیت‌های نزدیک به عربستان، به سفیر سعودی در بیروت اطلاع داده شد. آنها به ولید البخاری گفتند که ممکن است سعد حریری یک روز قبل انتخابات دست به انجام یک سخنرانی عمومی زده و از طرفدارانش بخواهد که انتخابات را تحریم کنند.

به همین دلیل سفارت عربستان تصمیم به مداخله علنی در انتخابات لبنان گرفته و بعد از اینکه متوجه شد با مهره‌هایی همچون سنیوره و سمیر جعجع و ... قادر به تاثیرگذاری بر موضع سنی‌ها برای شرکت در انتخابات نیست، به سعد حریری پیغام داده تا با عقب‌نشینی از مواضع قبلی خود طی صدور فراخوانی، سنی‌ها را به مشارکت در انتخابات تشویق کند.

هفته قبل و چند روز بعد از دیدار شخصیت‌های لبنانی با سفیر عربستان، البخاری سخنان خود را به شکل واضح تری تکرار و اعلام کرد احتمال دارد عربستان از امارات بخواهد به حریری اطلاع دهد تا قبل از انتخابات بیانیه‌ای مبنی بر لزوم مشارکت گسترده طرفدارانش در انتخابات منتشر کند. طی چند روز گذشته نیز سفیر عربستان از طریق دوستان خود پیام‌هایی برای سعد حریری ارسال کرده و به او دستور داده تا خواستار حضور گسترده سنی‌ها در انتخابات پارلمانی شود؛ اما حریری هنوز پاسخی به این درخواست نداده است.

چشم‌انداز روابط سعد حریری و عربستان

در نتیجه این امر سناریوهایی برای آینده مناسبات سعد حریری و عربستان سعودی و همچنین اهداف ریاض در کوتاه مدت مطرح می‌شود. پرواضح است که سعودی‌ها دیگر امیدی به کارآیی سعد حریری برای اجرای خواسته‌های عربستان در لبنان ندارند و به همین دلیل نمی‌توان گفت که ریاض ممکن است تسلیم فشارهای حریری شده و به حمایت مجدد از او تن دهد. از طرف دیگر حریری نیز قدرت باج‌خواهی از عربستان را ندارد و احتمال اینکه مجبور به اطاعت از خواسته‌های این کشور گردد، زیاد است.

در هرصورت نکته مسلم آن است که عربستان به این نتیجه رسیده که در مرحله کنونی و دست کم برای انتخابات پارلمانی لبنان تنها طرفی که می‌تواند تا حدودی وزنه مهره‌های سعودی در پارلمان لبنان را سنگین کند، سعد حریری و جریان المستقبل است و روندی که اکنون حریری در پیش گرفته و فضای فعلی انتخابات کاملا به نفع حزب‌الله و متحدان آن است.

بنابراین پیش‌بینی می‌شود که چند روز باقی‌مانده تا انتخابات لبنان عمده تلاش عربستان معطوف به تحت فشار قرار دادن سعد حریری جهت تغییر موضع خود باشد. البته احتمال اینکه تلاش‌های ریاض در این زمینه نتیجه عکس بدهد نیز وجود دارد. به ویژه اینکه طرفداران سعد حریری به شکل خاص و سنی‌های لبنان به طور کلی، تهدیدات و فشارهای عربستان را عامل اصلی کناره‌گیری وی از دنیای سیاست می‌دانند و چند روز بعد از اینکه سفیر عربستان به حریری هشدار داد تا سنی‌ها را برای حضور پای صندوق‌های رای فرابخواند، طرفداران حریری عکس‌های نامزدهای سنی در بیروت را پاره کردند.

انتهای پیام/