گزارش تسنیم از قرق‌شکنی آیین سنتی دامداران مازندران/ از ظرفیت مراتع برای معیشت دامداران استفاده می‌شود
گروه استانها- قرق‌شکنی آیین سنتی دامداران مازندران امروزه به شکل جشنوارهای در مراتع این شهرستان برگزار می‌شود، جشنواره‌هایی که باید فرصتی برای شنیده شدن صدای دامداران باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سوادکوه، آیین‌های سنتی همچون شناسنامه ریشه‌دار گذشتگان محسوب می‌شوند، فرهنگ غنی که آداب زندگی نسل‌های دیرین را روایت می‌کنند، روایتی از قانون حاکم بر زندگی‌های ساده و سنتی، زندگی‌هایی که اقتصادشان بر مبنای کشاورزی و دامداری بود و سپری می‌شد، مشاغل سنتی که هرکدام آیین‌های خاص خود را در زمان بهره‌مندی از مواهب داشتند و به شکرانه آن جشن‌هایی همچون "جشن خرمن" موقع برداشت محصول و "جشن قرق‌شکنی" موقع بازگشت دام به مراتع سرسبز در دورهمی به میزبانی طبیعت، برگزار می‌کردند.
آیین سنتی "قُرُق‌شکنی" که در قانون زندگی دامداران گذشته رواج داشت از 15 خرداد تا 15 مهر مراتع غنی از رویش، سفره پهن چرای دام در مازندران می‌شد، دام‌هایی که کوچ زیبایشان توجه را به خود جلب می‌کند و نویدبخش جریان حیات زندگی دامداری سنتی است، حیاتی که اگر چه امروز با سختی‌هایی همراه شده است.
یک دهه‌ای می‌شود که در سوادکوه این آیین به شیوه جشنوارهای همراه با حفظ اصالت در مراتع این شهرستان برگزار می‌شود و هر ساله یک مرتع میزبان این جشن است این بار نیز شاهد برگزاری دوازدهمین دوره جشنواره " قرق شکنی مرتع و کوچ عشایر" در حوزه عباس‌آباد وِرِسک شهرستان سوادکوه و در مرتع " تَنگوسَر" بودیم.
لازمه اجرای برنامه در مراتع تهیه سند طرح مرتع‌داری است
اسماعیل مختارپور معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران در این مراسم با بیان اینکه مراتع اکوسیستمی است که کوچکترین دخالت نابه‌جا در آن منجر به خسارت در سایر بخش‌ها خواهد شد، اظهار داشت: برای حفظ خاک و آب کشور باید گام‌های خوبی برداریم، مرتع یک اکوسیستم پر اهمیت است که در حفظ خاک، تلطیف هوا نقش داشته و منابع لبنی و پروتئینی کشور را تامین می‌کند.
وی افزود: استان مازندران از مواهب خوبی نسبت به سایر نقاط کشور، برخوردار است از سطح مراتع استان 67 درصد مراتع مرغوب 30درصد درجه دوم و 3 درصد مراتع ضعیف هستند.
مختارپور درصد مراتع ییلاقی با قشلاقی را متناسب ندانسته و عنوان کرد: 77 درصد مراتع ییلاقی و 30 درصد مراتع قشلاقی هستند که این تناسب ندارد و مشکلاتی را ایجاد می‌کند در 10 سال آینده مراتع ما آسیب‌پذیر خواهند بود و باید تناسب را ایجاد کنیم.
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران توجه به معیشت دامدار با استفاده از ظرفیت مراتع را مهم برشمرد و تصریح کرد: گیاهان دارویی و گونه‌های در مرتع، بدون دستکاری خاک می‌تواند به معیشت دامدار کمک کند تا تعداد دام خود را کاهش دهد و شرایط مراتع بهتر گردد.
مختارپور تهیه طرح مرتع‌داری را لازم برشمرد و افزود: تقریبا ممیزی و تهیه طرح مرتع‌داری به اتمام رسانده‌ایم، تهیه طرح بسیار اهمیت دارد چراکه تمام برنامه‌هایی که در مراتع اتفاق خواهد افتاد بر اساس سند تهیه طرح است و غیر آن نمی‌توان برنامه‌ای در مراتع انجام داد.
بهره‌مندی از فرزندان عشایر برای کمک به معیشت این قشر
حجت‌الله شعبانی رئیس اداره امور عشایری جهاد استان مازندران نیز با بیان اینکه عشایر بیشترین خدمات را ارائه اما کمترین خدمات را دریافت می‌کنند، تصریح کرد: یک و نیم درصد جمعیت جامعه را عشایر تشکیل می‌دهند اما 25 درصد تولید دامی، 35درصد صنایع دستی و 40 درصد فرش صادراتی را برعهده دارند درصورتی که کمترین خدمات را به آنها دادیم.
وی افزود: اداره امور عشایر استان نوپا و امکانات و بودجه محدود دارد از این رو طبق مصوبات، سایر دستگاه‌ها را برای ارائه خدمات پای کار می‌آوریم در سوادکوه نیز براساس بودجه و تفاهم با عشایر 9 پروژه آبرسانی را اقدام کردیم .
شعبانی استفاده از فرزندان عشایر در جهت گردشگری عشایری به جهت کمک به معیشت این قشر را از برنامه‌ها برشمرد و اظهار داشت: در بحث گردشگری عشایری با استفاده از فرزندان این قشر می‌توان با کمک معیشت فشار اقتصادی آنان را کاهش داد.
وی افزود: در تلاش هستیم تا بتوانیم جشنواره عشایری در حوزه ورزش را در سوادکوه به عنوان اولین شهرستان اجرا کنیم.
شعبانی با بیان اینکه عشایر درون کوچ استان مورد تایید قرار نگرفتند، اظهار داشت: کمیته‌ای جهت این موضوع در شهرستان‌ها تشکیل شد تا پروانه چرای دام ارزیابی شود، بیش از 200 عشایر پروانه چرای دام نداشتند و بیش از 4هزار عشایر نیز در سامانه ثبت نام کردند.
نبود امنیت شغلی برای دامداران
خناری‌نژاد دبیر صنف مرتع‌داران سوادکوه با اشاره به تاریخ تشکیل انجمن صنفی مرتع‌داران در سوادکوه، خاطر نشان کرد: در سوادکوه 7 منطقه داریم که در 6 نقطه آن می‌توان قرق‌شکنی را برگزار کرد از سال 1390 نیز با تشکیل انجمن صنفی، مراسم قرق‌شکنی برگزار می‌شود.
وی با بیان اینکه دامداران امنیت شغلی ندارند، افزود: گرانی علوفه شغل ما را تحت تاثیر قرار داده از لحاظ اقتصادی صرفه کمی دارد، مقدار علوفه‌ای که در بازار توزیع می‌شود کفایت دامدار را نمی‌کند.
دبیر صنف مرتع‌داران سوادکوه با اشاره به سایر مشکل مرتع‌داران ، ادامه داد: تجاوز به حریم مراتع با سندسازی از مشکلات سال‌های اخیر است، همین مرتع فعلی 706 هکتارش حکم صادر شده دارد و در تلاش برای تغییر رای و گرفتن مرتع هستیم.
وی افزود:ویلا‌سازی‌ها به چشمه‌های ما آسیب می‌زند چراکه آب چشمه‌ای که برای مرتع و دام است از طریق لوله‌کشی انتقال می‌یابد، دام‌های سرگردان نیز مشکل دیگه مراتع هستند که قبل ورود دامداران وارد مرتع می‌شوند.
مراتع خط مقدم مبارزه با فرسایش خاک هستند
علی امینی رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سوادکوه قرق‌شکنی را سنت آیینی سوادکوه برشمرد و گفت: قرق‌شکنی سنتی پسندیده و آیین سنتی سوادکوه است که از دیر باز قانونی بین دامداران وجود داشت که 15 خرداد قرق‌شکنی و ورود دام به مرتع را انجام می‌دادند.
امینی ارزش و اهمیت مراتع را بیشتر از جنگل دانسته و تصریح کرد: مراتع ما در بالادست در خط مقدم مبارزه با فرسایش خاک هستند، اگر مراتع بالادست خوب و سرسبز باشند در پایین دست سیل جاری نمی‌شود.
این مسئول افزود: در دهه اخیر فشار زیادی به مراتع ما وارد شده، روستائیان آب چشمه مراتع را منتقل می‌کنند، مرتعی که آب نداشته باشد، دامداری نمی‌توان داشت.
حمایت از دامداران برای حفظ امنیت غذایی الزامی است
حجت‌الاسلام سیدمهدی جعفری امام‌جمعه پل‌سفید نیز در این مراسم با بیان اینکه این مراسم‌ها نباید حالت نمایشی داشته باشد، تصریح کرد: نباید فقط به شکل سالی یک بار دورهم نشینی در طبیعت خلاصه شود بلکه مسئولین باید مشکلات را بنویسند و در سال آینده بگویند چند مشکل را حل کرده‌اند.
وی افزود: دوازدهمین دوره این جشنواره برگزار شد اگر در هر دوره دو مشکل حل می‌شد کلی از مشکلات الان نبود، اگرچه مسئولین در این مسیر هستند با این حال حل مشکل از وظایف آنان است.
جعفری با تاکید بر اینکه استفاده از طبیعت نباید منجر به نابودی آن شود، تصریح کرد: عده‌ای که از نقاط مختلف کشور برای بهره‌مندی از طبیعت وارد مراتع می‌شوند نباید به آب چشمه‌ها و خاک آسیب وارد کنند چراکه ضمن آسیب به مراتع، دامداران دچار زحمت خواهند شد.
امام‌جمعه پل‌سفید مدیریت برای امنیت شغلی دامداران را از الزامات دانسته و افزود: اگر نتوانیم از کشاورز و دامدار حمایت کنیم، امنیت غذایی به مشکل برمی‌خورد، مسئولین به جد پیگیر حل مشکل مرتع‌داران باشند.
تعرض به مراتع و نبود امنیت شغلی، مصائب این روزهای دامداران سنتی شده، دامدارانی که در چالش‌های تورم، گرانی و کمبود علوفه دست و پنجه نرم می‌کنند، برگزاری جشنواره قرق‌شکنی باید فرصتی برای شنیده شدن صدای دامداران باشد تا ضمن حفظ این آیین سنتی گام‌های موثری برای حفظ بقای حیات دامداری سنتی برداشته شود.
انتهای پیام/ح
