"خانه کمال‌الدین طباطبایی" عمارت موروثی زیبا و به جای مانده از دوران قاجار
"خانه کمال‌الدین طباطبایی" یکی از خانه‌های مجلل تاریخی شهر بروجرد و متعلق به دوران قاجار است که به همت شهرداری و اداره میراث فرهنگی شهرستان بروجرد، به موزه مردم‌شناسی بروجرد تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ خانه حاج آقا کمال‌الدین نبوی طباطبایی یکی از خانه‌های مجلل تاریخی شهر بروجرد است که توسط سازمان وقت میراث فرهنگی در سال 1384 خریداری شده و در حال حاضر تبدیل به موزه اسناد مشروطه شده است.
کهن‌ترین بافت تاریخی بخش غربی کشور در شهر بروجرد قرار دارد. در بخش کهن شهر بروجرد حدود 50 خانه قدیمی وجود دارد که بیشتر آنها در مجله سوفیان که از قدیمی‌ترین محله‌های این شهر است، واقع شدهاند. در این محله مجموعه خانه‌هایی وجود دارد که به نام مجموعه طباطبایی‌ها شناخته می‌شود و علاوه بر خانه‌های تاریخی، شامل چندین مقبره و مکان عمومی هم می‌شود و بیشتر آنها در دوره صفویه و قاجاریه ساخته شدهاند. خانه کمال‌الدین طباطبایی که بخشی از این مجموعه است، قدمتی در حدود 180 سال دارد و در دوره قاجاریه ساخته شده است.
بنا بر اظهارات ورثه مرحوم حاج آقا کمال این خانه ارزشمند توسط حاج میرزا ابوتراب یکی از نوادگان حضرت آیت‌الله سید محمد طباطبایی (جد بزرگ سادات طباطبایی بروجرد مدفون در بوستان صامتیه) برای فرزند مرحوم حاج اسحق (آقا کمال) خریداری شد. این خانه قدیمی با دارا بودن یک حیاط نسبتاً بزرگ (در مقایسه با وسعت و بنا) از شرایط ویژه‌ای برخوردار است و شامل یک حیاط بزرگ که با نمای آجری و کاشی پیرامون مزین گردیده و سه طبقه ساختمان است.
این خانه متعلق به حاج آقا کمال‌الدین نبوی طباطبایی از روحانیون و از خانواده سادات طباطبایی بروجرد بوده است، شامل سه طبقه ساختمان، حیاط اندرونی و دارای ورودی حیاط است که تمامی طبقات به صورت قرینه و با استفاده از عناصر پنج دری، ارسی و درب و پنجره های ساده از یکدیگر متمایز می‌شوند.
ورودی این بنای تاریخی که دارای یک در چوبی بزرگ و سردر آجری زیبایی است که پس از عبور از یک دالان طولانی که در انتهای آن نیز دری ساده به نام هرزه‌پوش وجود داشت به حیاط اصلی منتهی می‌شود. درون‌گرایی و احترام به حریم خانواده از خصوصیات منحصر‌به‌فرد معماری اصیل ایرانی است که این بنا نیز یکی از نمونه‌های بارز این موضوع است. برای دسترسی به فضای داخلی بنا با عبور از دالانی به حیاط دلگشای آن می‌رسیم. گرداگرد حیاط به جز نمای بخش اصلی به فرم طاق‌نما همراه با تزئینات متنوع آجرکاری و کاشی معقلی شکل گرفته است.
این بنا مشتمل بر یک ورودی با سردری بزرگ و درب چوبی دولنگه است. خانه دارای ورودی به شکل یک دالان طولانی است که ورودی اصطبل اسب‌ها در همین قسمت است. دالان ورودی به حیاطی بزرگ منتهی می‌شود که در ضلع شمالی آن بنای اصلی در دو طبقه وجود دارد. ضلع جنوبی ساختمان فضاهای انبار، مطبخ و حمام است. ضلع غربی مجرای آب و یک بهارخواب دارد و ضلع شرقی بنا دیواری بلند با نمای طاقی است.
در انتهای ضلع جنوب حیاط درست در زیر زمین یک یخچال قدیمی با پوشش طاق ضربی چهار بخشی با پلکهای تیز وجود دارد که سابقاً اهالی اصلی خانه در فصل زمستان لایه‌های متعدد یخ را از حوض جدا کرده و از طریق یک سوراخ درون آن می‌ریختند و به تدریج در فصل‌های گرم سال از آن استفاده می‌کردند بدون اینکه لایه‌های یخ در فصل گرم به کلی ذوب شود.
در داخل اتاق‌ها و فضاهای نشیمن، سقف گچی و سقف قاب‌کاری شده (سقف کاذب) وجود دارد. نقاشی‌های متعددی در درون اتاق‌ها و بخش‌های دیگر دیده می‌شود که در کنار یکی از نقاشی‌های روی شومینه، تاریخ شوال 1304 (قمری) درج شده و نام نقاش نیز نعمت‌الله نقاش که از نقاشان چیره‌دست بروجرد بوده است و این اثر را طی سه سال پدید آورده است، نگاشته شده است.
زیباترین بخش این عمارت 500 مترمربعی، شاه‌نشین طبقه اول است. این شاه‌نشین دارای بخش اندرونی و بیرونی است که این بخش‌ها با ارسی‌های سه لنگه از هم تفکیک شدهاند. در قسمت جلویی شاه‌نشین یک پنج دری با شیشه‌های رنگی وجود دارد که قسمت بالای به شکل خورشید طراحی شده است. زمانی که این عمارت به عنوان خانه استفاده می‌شد، طبقه وسط محل سکونت اصلی اعضای خانواده بوده است و طبقه بالا بیشتر در فصل تابستان مورد استفاده قرار می‌گرفت و به تابستان‌نشین معروف بوده است.
به همت شهرداری و اداره میراث فرهنگی شهرستان بروجرد، موزه مردم‌شناسی بروجرد در خانه حاج آقا کمال‌الدین نبوی تشکیل شده است. آثار متعددی شامل هنرهای دستی، نقاشی و تصاویر تاریخی در این موزه نگهداری می‌شود که عمدتاً مربوط به دوره قاجار هستند.
خانه حاج آقا کمال‌الدین نبوی طباطبایی که با شماره 3766 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در خیابان صفا، کوچه هلال احمر، کوچه آقا احمدی واقع شده و بازدید آن برای عموم آزاد است.
انتهای پیام/
