امام خمینی(ره) و دوگانه‌ی تقدیر و انذار؛ منش امام در برخورد با عملکرد مسئولان چه بود؟

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، بیانات رهبر معظم انقلاب در سالگرد ارتحال امام خمینی در حرم مطهر،  حاوی نکات مهم و برجسته‌ای بود که بخش پایانی آن توصیه ایشان به فعالان انقلابی بود. یکی از توصیه‌های ایشان که بند پایانی بیانات را در بر می‌گرفت، نحوه عملکرد امام نسبت به مسئولان و تشکر و تذکر وی در ارتباط با عملکردها را در بر می‌گرفت.

رهبر معظم انقلاب در این رابطه فرمودند: "امام در یک مواردی، در خلوت یا جلوت به مجریان نهیب میزد؛ گاهی در علن، گاهی هم در جلسات خصوصی؛ امّا در مواردی هم صریحاً قدرشناسی میکرد. موارد متعدّدی داریم که امام با صراحت از مسئولین کشور ــ یا از یک نفر، یا از مجموعه‌ای از مسئولین ــ قدرشناسی کرده. توصیه‌ی من این است، امروز که دشمن در صدد تخریب مسئولان انقلابی است، وظیفه‌ی قدرشناسی وظیفه‌ی سنگینی است؛ باید از مسئولین قدرشناسی کرد."

نگاهی به سیره امام راحل، مؤید این سخن رهبری است؛ بنیانگذار انقلاب اسلامی در برخورد با مسئولان و آنچه در صحیفه مشهود است تذکرات و انتقادات و گاه هشدارها را صریحاً به مسئولان تذکر می‌دادند اما در مقابل، نسبت به عملکرد آنها قدردان بودند و زبان به تجلیل می‌گشودند. 

امام خمینی در دوران رهبری، دوگانه قدردانی و تذکر و اخظار به مسئولین را به خوبی به نمایش می‌گذاشتند؛ مسئله‌ای که به جز مواردی که در خلوت اتفاق می‌افتاد، صحنه‌های در جلوت آن در صحیفه موجود است. از جمله این موارد، تشکر و قدردانی ایشان از مدیران و فرماندهان دفاع مقدس است. 

دیدارهای مکرر امام با فرماندهان و رزمندگان و همچنین پیام‌هایی که بعد از پیروزی در عملیات‌های صادر می‌فرمودند، شاهد بر این مدعاست که برای نمون به چند مورد آن اشاره می‌شود:

- پیام ایشان به رزمندگان قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، بابت پیروزی رزمندگان در عملیات پاکسازی مناطق کردستان و آذربایجان غربی از عوامل ضد انقلاب در سال 61: "از قول من به کلیۀ رزمندگان اسلام بویژه رزمندگانی که در منطقۀ عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا ـ علیه‌السلام ـ با دشمنان اسلام مبارزه می‌کنند تبریک بگویید. اسلام و مسلمانان متعهد، به این پیروزی‌های چشمگیر شما چشم دوخته‌اند، و از یاد هیچ یک از ما نخواهید رفت."

- پیام امام خمینی به پرسنل یگان‌های پدافند هوایی و موافقت با تشویق آنها در سال 65 : "با تشکر از ایثار و فداکاریهای این عزیزان شجاع و با تأیید و تصویب جناب آقای رئیس جمهور موافقت می‌شود."

- پیام به فرماندهان سپاه و ارتش در پی پیروزی در عملیات فتح‌المبین در سال 61: "گروه‌هایی که از جهات مختلف در جبهه‌ها با آن حال جنگ و نزدیکی خطر، شما را کمک کرده و می‌کنند و در خدمت شما بوده و هستند باید تشکر کنم. خدایتان یار و مددکار و رحمت حق بر شهدای عزیزتان و خاندان محترمشان که با شجاعت و شهامت به شهادت فرزندان و نزدیکانشان افتخار می‌کنند... ."

- تجلیل از فرماندهان و رزمندگان در سخنرانی سال 63 در سالگرد عملیات خیبر: "اول این مطلب را به شما بگویم که وقتی شماها را می‌بینم خوشحال می‌شوم. شما چهره هایی هستید که آبرو به اسلام و کشور دادید. با اطمینان قلب حرکت کنید و مطمئن باشید که مرکز قدرت که خدای تعالی است نسبت به شما عنایت دارد... امروز شما در عبادت هستید، مراکز شما عبادت است و همان طور که اشخاص حول کعبه می‌گردند و عبادت می‌کنند، شما هم در سنگرهایتان عبادت می‌کنید... من هر شب به شما دعا می‌کنم."

- تجلیل از رزمندگان در تاریخ 4 مهر 59 در سخنرانی جماران: "از همۀ قوای مسلحه تقدیر می‌کنم به اینکه شماها مردانه و مثل سربازهای صدر اسلام الآن دارید عمل می‌کنید."

البته تقدیر و تشکر امام از فرماندهان تنها به مدیریت جنگ مربوط نمی‌شود؛ نسبت به سایر مسئولانی که عملکرد موثری داشته‌اند، زبان امام به تقدیر گشوده می‌شد.

-  تقدیر و دلجویی از رئیس قوه قضاییه و اعضای شورایعالی قضایی در سال 67: "

- تجلیل و تقدیر از جهادگران جهاد سازندگی در 1367/09/14: زحمات بی‌وقفۀ جهاد، این سنگر سازان بی‌‌سنگر، در دفاع مقدسمان از جمله مسائلی است که ترسیم آن در قالب الفاظ نمی‌گنجد. عشق جهاد در خدمت به اسلام و مردم چشم دل عشاق خدمت به دین و مردم را روشن نموده است.

- تجلیل از شخصیت آیت‌الله خامنه‌ای در مقام امامت جمعه تهران: "جناب عالى را یکى از بازوهاى تواناى جمهورى اسلامى مى‌‏دانم و شما را چون برادرى که آشناى به مسائل فقهى و متعهد به آن هستید و از مبانى فقهى مربوط به ولایت مطلقه فقیه جدا جانبدارى مى‌‏کنید مى‌‏دانم و در بین دوستان و متعهدان به اسلام و مبانى اسلامى از جمله افراد نادرى هستید که چون خورشید روشنى مى‌‏دهید."

روی دیگر مدیریت امام نسبت به مسئولان، تذکر و اخطار بابت عملکردشان است؛ این تذکرات عمدتاً در چند محور صورت می‌گرفت: در رابطه با حقوق مردم و وضع معیشت آنها، در ارتباط با اصول انقلاب، در ارتباط با نحوه عملکرد مسئولان و سوم مسئله تمامیت ارضی و برهم زدن نظم جامعه.

از جمله مواردی که امام خمینی بابت حقوق مردم به مسئولین تذکر می‌دهند، مسئله اهمیت ساده‌زیستی مسئولان به‌ویژه طبقه روحانیت است. ایشان در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری در تاریخ 1364/04/25 بر این نکته تأکید دارند: "از اهم مسائلی که باید تذکر بدهم، مسئله‌ای است که به همۀ روحانیت و دست‌اندرکاران کشور مربوط می‌شود، و همیشه نگران آن هستم که مبادا این مردمی که همه چیزشان را فدا کردند و به اسلام خدمت نموده و به ما منّت گذاشتند، به واسطۀ اعمال ما از ما نگران بشوند، زیرا آن چیزی که مردم از ما توقع داشته و دارند و به واسطۀ آن دنبال ما و شما آمده‌اند و اسلام را ترویج نموده و جمهوری اسلامی‌را بپا کردند و طاغوت را از میان بردند، کیفیت زندگی اهل علم است. اگر خدای نخواسته، مردم ببینند که آقایان وضع خودشان را تغییر داده‌اند، عمارت درست کرده‌اند و رفت و آمدهایشان مناسب شأن روحانیت نیست، و آن چیزی را که نسبت به روحانیت در دلشان بوده است از دست بدهند، از دست دادن آن همان و از بین رفتن اسلام و جمهوری اسلامی همان."

یک مورد از هشدارهای قاطع امام خمینی به مسئولان، به ماجرای غائله پاوه برمی‌گردد. شهر پاوه در محاصره گروهک‌های تجزیه‌طلب قرار داشت و مرداد سال 58 تجزیه‌طلبان کرد تلاش کردند این شهر را به محاصره در بیاورند. با تنگ شدن اوضاع بر نیروهای سپاه و ژاندارمری، امام خمینی در پیامی به نیروهای مسلح و دولت موقت فرمان آزادسازی پاوه و ختم غائله را صادر کردند: "من به عنوان ریاست کل قوا به رئیس ستاد ارتش دستور می‌دهم که فوراً با تجهیز کامل عازم منطقه شوند؛ و به تمام پادگان‌های ارتش و ژاندارمری دستور می‌دهم که ـ بی‌انتظارِ دستور دیگر و بدون فوت وقت ـ با تمام تجهیزات به سوی پاوه حرکت کنند؛ و به دولت دستور می‌دهم وسایل حرکت پاسداران را فوراً فراهم کنند. تا دستور ثانوی، من مسئول این کشتار وحشیانه را قوای انتظامی می‌دانم. و در صورتی که تخلف از این دستور نمایند، با آنان عمل انقلابی می‌کنم."

برهم زدن نظم جامعه و آرامش ذهنی مردم از دیگر مواردی بود که امام خمینی نسبت به آن به مسئولان تذکر و هشدار می‌دادند؛ برای مثال در ماجرای استعفای میرحسین موسوی از نخست وزیری، امام در تاریخ  1367/06/15 در نامه‌ای با این اقدام وی مخالفت کرده و نوشت: " نامۀ استعفای شما باعث تعجب شد. حق این بود که اگر تصمیم بدین کار داشتید، لااقل من و یا مسئولین رده بالای نظام را در جریان می‌گذاشتید. در زمانی که مردم حزب‌‌اللّه‌ برای یاری اسلام فرزندان خود را به قربانگاه می‌برند چه وقت گله و استعفا است... ."

از دیگر انتقاداتی که در صحیفه مشهود است، نقد به عملکرد مدیران صدا و سیما در پوشش اخبار است؛ امام خمینی سال 64 به عدم پوشش برنامه‌های مردم در رادیو و تلویزیون انتقاد کرده و می‌گوید: "من نظری به دیگران ندارم، راجع به خودم می‌گویم از این وضع رادیو ـ تلویزیون خوشم نمی‌آید. واقع آن است که آن قدر که پابرهنه‌ها به رادیو ـ تلویزیون حق دارند، ما نداریم. این یک واقعیت است و تعارف نیست."

یکی از فرازهای زندگی امام در ارتباط با برخورد با مسئولان، در ماجرای عزل آیت‌الله منتظری از قائم مقامی رهبری بود. بعد از حمایت مرحوم منتظری از باند مهدی هاشمی و همچنین اظهارات وی علیه دفاع مقدس و حمایت از منافقین، امام خمینی در نامه 6 فروردین سال 68 در نامه شدید اللحنی وی را از قائم مقامی رهبری عزل کردند. نامه‌ای که با درخواست و اصرار مسئولان وقت منتشر نشد تا اینکه سال 76 و بعد از سخنرانی فتنه‌انگیز منتظری در 13 رجب آن سال از سوی موسسه تنظیم و نشر آثار امام منتشر شد. 

انتهای پیام/