شهرنشینی و نسبت آن با دین / در تعالیم اسلامی ظرفیت‌های ایجاد شهر هوشمند وجود دارد
شهر هوشمند اسلامی دیگر چه صیغه‌ای است؟ مگر می‌شود از تعالیم اسلامی در جهتی سود برد که شهری هوشمند و منطبق بر آموزه‌های دینی بسازیم؟ پاسخ حجت‌الاسلام محمد معرفت به این پرسش مثبت است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شهرنشینی یک پدیده پایان ناپذیر است. امروزه، 54 درصد از مردم در سراسر جهان در شهرها زندگی می‌کنند، پیش‌بینی می‌شود این نسبت تا سال 2050 به 66 درصد برسد. با رشد کلی جمعیت، شهرنشینی 2.5 میلیارد نفر دیگر را در سه دهه آینده به شهرها اضافه خواهد کرد. پایداری زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی برای همگام شدن با این گسترش سریع که از منابع شهرهای ما مالیات می‌گیرد، ضروری است.
اما آیا می‌شود در کنار «شهر هوشمند» از مفهوم دیگری به نام «شهر هوشمند اسلامی» هم نام برد؟! آیا اساسا در دل آموزه‌های اسلامی چنین ظرفیت‌هایی نیز وجود دارد که بتوان با فعال کردن و بازخوانی و بازاندیشی هدفمند آن‌ها ، نیازهای روزآمد و تکنیکال جهان مدرن را تأمین کرد؟!
اگرچه پاسخ همه اندیشمندان و صاحب‌نظران به این پرسش‌ها یکسان نیست و نمی‌شود از رای واحد آن‌ها در این زمینه سخن گفت اما به نظر می‌رسد با اجماع بر سر حداقل‌های مورد اتفاق، بتوان به دستاوردها‌ی عام‌شمول‌تری نیز دست یافت.
برگزاری هشتمین وبینار علمی گروه معارف اسلامی با همکاری معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال با موضوع «شهر هوشمند اسلامی» را نیز می‌توان کوششی به همین منظور تلقی کرد.
در این همایش که با حضور حجت الاسلام محمد معرفت و محمد رضایی نریمیسا برگزار شد، مختصات و بایسته‌های شهر هوشمند از منظر شریعت اسلام مورد بازخوانی قرار گرفت.
حجت الاسلام محمد معرفت، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در ابتدای این وبینار گفت: با گسترش شهرنشینی و روند رو به رشدِ جمعیت شهری، شهرها با چالش‌هایی رو‌به‌رو می‌شوند که حل آن‌ها با روش‌های سنتی، چندان امکان‌پذیر نیست. در این مرحله تکنولوژی، فناوری اطلاعات و اینترنت اشیا به کمک شهرها می‌آیند تا روند زندگی را برای ساکنان شهر با کمترین چالش همراه کنند. در واقع شهرِ هوشمند، شهری است که در آن مردم برای زندگی شهری از تلفن‌های هوشمند، اتومبیل‌ها و خانه‌های هوشمند استفاده می‌کنند و مدیران شهری برای تصمیم‌گیریِ بهتر درباره شهر، از فناوری اطلاعات و تکنولوژی روز کمک می‌گیرند.
وی افزود: هدف از ایجاد شهر هوشمند، ادغام فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و دستگاه‌های فیریکی مختلفِ متصل به شبکه اینترنت اشیا (IOT) برای بهینه‌سازی فرایندهای شهری و خدمات‌دهی بهینه و ارتباط با شهروندان است. فناوری اسمارت سیتی (شهر هوشمند) به مسؤولانِ یک شهر اجازه می‌دهد به صورت مستقیم با جامعه و زیرساخت‌های شهری تعامل برقرار کرده و به نیازهای شهر و شهروندان پاسخ‌های فوری دهند.
مهندس پایه ارشد سازمان نظام مهندسی همچنین یادآور شد: در تعالیم اسلامی ظرفیت‌های ایجاد شهر هوشمند وجود دارد؛ برای نمونه، می‌توان به تأکیدات اسلام به رعایت اخلاق و مراعات حقوق سایر موجودات و پرهیز از اسراف اشاره کرد؛ چراکه یکی از اهداف در شهر هوشمند ایجاد امنیت و آرامش و صرفه‌جویی در وقت، انرژی و هزینه است.
وی ادامه داد: یکی از انواع اسراف، اسراف اقتصادی است. این نوع از اسراف مصادیق گوناگونی را شامل می‌شود: برای مثال، امروزه جلوگیری از اسرافِ انرژی از اهمیت بسزایی برخوردار است. از طرف دیگر، در طراحی شهرها نور به عنوان نشانه‌ای از تمکّن اقتصادی و به منزلة ایمنی و امنیت بیشتر است اما در بسیاری از مواقع، افزون بر اسراف، باعث آلودگی نوری و تغییر روند حیاتِ وحش خواهد شد؛ در این‌صورت، چاره کار، نورپردازی به مقدار نیاز است؛ برای نمونه، با یک طراحی هوشمند، حجم روشنایی در بزرگراه‌ها یا پیاده‌روها در اوقاتی از شب که خالی از تردد هستند کاهش می‌یابد و با ورود خودرو یا رهگذر به هر محدوده، حجم روشنایی در همان محدوده افزایش یابد.
بنابراین، دقت در آموزه‌های اسلامی همچون توجه به علم‌آموزی و دانش، و توجه به اخلاق خصوصا اخلاق حرفه‌ای و مهندسی، و توجه به حق‌الناس و مراعات حقوق سایر موجودات خصوصا رعایت فقه محیط زیست، و توجه به سایر آموزه‌ها همچون پرهیز از اسراف و تبذیر، و از همه مهم‌تر توجه به فرهنگ اصیل اسلامی که برگرفته از قرآن کریم و روایت معصومان علیهم‌السلام است، شهرهای ما را به سمت هوشمند شدن رهنمون خواهد ساخت.
در بخش دوم این وبینار، محمد رضایی نریمیسا، استاد گروه مدیریت سوانح طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال گفت: شهر هوشمند چارچوبی است که عمدتاً از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات برای توسعه، استقرار و ترویج شیوه‌های توسعه پایدار برای رسیدگی به چالش‌های رو به رشد شهرنشینی تشکیل شده است.
وی افزود: جوامع می‌توانند توزیع انرژی را بهبود بخشند؛ جمع‌آوری زباله را ساده کنند؛ ازدحام ترافیک را کاهش دهند و کیفیت هوا را با کمک اینترنت اشیا بهبود بخشند؛ برای مثال، چراغ‌های راهنمایی متصل داده‌ها را از حسگرها و اتومبیل‌هایی دریافت می‌کنند که آهنگ و زمان‌بندی نور را برای پاسخ به ترافیک هم‌زمان تنظیم می‌کنند و ازدحام جاده را کاهش می‌دهند. خودروهای متصل می‌توانند با پارکومترها و اسکله‌های شارژ وسایل نقلیه الکتریکی ارتباط برقرار کنند و رانندگان را به نزدیک‌ترین نقطه در دسترس هدایت کنند.
سطل‌های زباله هوشمند به‌طور خودکار داده‌ها را به شرکت‌های مدیریت زباله ارسال می‌کنند و در صورت نیاز در مقابل یک برنامه از پیش برنامه‌ریزی‌شده، زمان‌بندی تحویل را برنامه‌ریزی می‌کنند. تلفن هوشمند شهروندان به گواهینامه رانندگی تلفن همراه و کارت شناسایی آن‌ها با اعتبار دیجیتال تبدیل می‌شود که دسترسی به شهر و خدمات دولت محلی را سرعت می‌بخشد و آسان می‌کند. این فناوری‌های شهر هوشمند با هم، زیرساخت‌ها، تحرک، خدمات عمومی و خدمات شهری را بهینه می‌کنند.
چرا به شهرهای هوشمند اسلامی نیاز داریم؟
مفهوم شهر هوشمند بر ساختار، سامانه و هویت آبادی‌هایی دلالت دارد که فناوری ارتباطات از دور به آن‌ها حیات می‌بخشد. در این مجمع‌های زیستی ارتباطات و فعالیت‌های متداول حقیقی و واقعی عمدتاً مجازی می‌شوند. نتیجتاً فرم‌ها و فضاها نیز قالب‌های هندسی، ادراکی و مفهومی جدید پیدا می‌کنند.
شهر هوشمند در پی تحقق سه موضوع حکمروایی شهری خوب یعنی از مردم، برای مردم و با مردم است و از همین جاست که اهمیت ورود اندیشه و نگرش اسلامی برای برپایی و استقرار چنین ایده‌ای اهمیت می‌یابد.
به همین دلیل است که پیوند میان برنامه‌ریزان و طراحان شهری با فقها و اساتید آشنا با تعالیم و اندیشه اسلامی ضرورتی قطعی و راهگشا می‌نماید که خوشبختانه در سال‌های اخیر طرف توجه بیشتری قرار گرفته است.
انتهای پیام/
