خطبه غدیر (۴) | معیار کفر و شرک

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ روز 18 ذی‌الحجه، روز اعلان رسمی امامت و خلافت حضرت امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب علیه السلام از سوی حضرت پیامبر گرامی اسلامی صلّی اللّه علیه و آله و به‌امر خداوند است. وقتی درباره غدیر در جامعه سخن گفته می‌شود، معمولاً  به پیشینه آن نمی‌پردازند و صرفاً به بیان خطبه پیامبر در غدیر اکتفا می‌کنند. جالب است که بر اساس احادیث معصومین علیهم السلام و حتی برگه‌های تاریخ مربوط به صدر اسلام،‌ غدیر پیشینه‌ای وسیع به‌گستره رسالت نبوی دارد، اما طی مراسم حِجةالوداع، تذکرات خداوند نسبت به ابلاغ پیام غدیر جدی‌تر شد. حضرت امام محمد باقر علیه السلام طی روایتی به ماجراهای پیش از غدیر اشاره می‌کنند که در شماره‌های قبل به بخش‌هایی از آن پرداخته شد.

در ادامۀ پیشینه غدیر می‌خوانیم: «(خداوند خطاب به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود) على، بنده‌‏ام و وصى نبی‏‌ام و خلیفۀ پس از او و حجت بالغه من بر خلق من است. طاعت او مقرون به طاعت محمد پیامبرم است. طاعت او همراه طاعت محمد مقرون به طاعت من است. مَقْرُونٌ طَاعَتُهُ بِطَاعَةِ مُحَمَّدٍ نَبِیِّی وَ مَقْرُونٌ طَاعَتُهُ مَعَ طَاعَةِ مُحَمَّدٍ بِطَاعَتِی

هرکه او را اطاعت کند، مرا اطاعت کرده، هرکه او را عصیان کند، مرا عصیان کرده است. مَنْ أَطَاعَهُ فَقَدْ أَطَاعَنِی، وَ مَنْ عَصَاهُ فَقَدْ عَصَانِی

او را نشانۀ میان خود و خلقم قرار دادم. هر که او را بشناسد، مؤمن است و هر که او را انکار کند، کافر است و هر که در بیعت او دیگری را شریک کند، مشرک است و هر که با ولایت او مرا ملاقات کند، وارد بهشت می‏‌شود و هر که با دشمنی او مرا ملاقات کند، وارد آتش می‌‏شود؛‌ جَعَلْتُهُ عَلَماً بَیْنِی وَ بَیْنَ خَلْقِی مَنْ عَرَفَهُ کَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ أَنْکَرَهُ کَانَ کَافِراً وَ مَنْ أَشْرَکَ بَیْعَتَهُ کَانَ مُشْرِکاً وَ مَنْ لَقِیَنِی بِوَلَایَتِهِ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ مَنْ لَقِیَنِی بِعَدَاوَتِهِ دَخَلَ النَّارَ.

اى محمد، علىّ را نشانه منصوب کن و از آنان برایش بیعت بگیر و عهد و میثاق مرا که از ایشان گرفته‌‏ام، تجدید کن که من جانت را ستانده و نزد خود فرا مى‏‌خوانم.
پس رسول‏‌الله صلّى اللّه علیه و آله نسبت به قوم خود و اهل نفاق و جدایی نگران شد که مبادا از اسلام جدا شوند و به جاهلیت بازگردند؛ زیرا به دشمنی آنها آگاه بود و از دشمنی و کینه درونی آنان نسبت به على خبر داشت. فَأَقِمْ یَا مُحَمَّدُ عَلِیّاً عَلَماً وَ خُذْ عَلَیْهِمُ الْبَیْعَةَ وَ جَدِّدْ عَهْدِی وَ مِیثَاقِی لَهُمُ الَّذِی وَاثَقْتُهُمْ عَلَیْهِ فَإِنِّی قَابِضُکَ إِلَیَّ وَ مُسْتَقْدِمُکَ عَلَیَّ فَخَشِیَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ قَوْمِهِ وَ أَهْلِ النِّفَاقِ وَ الشِّقَاقِ أَنْ یَتَفَرَّقُوا وَ یَرْجِعُوا إِلَى الْجَاهِلِیَّةِ لِمَا عَرَفَ مِنْ عَدَاوَتِهِمْ وَ لِمَا یَنْطَوِی عَلَیْهِ أَنْفُسُهُمْ لِعَلِیٍّ مِنَ الْعَدَاوَةِ وَ الْبَغْضَاءِ.»

در این فراز از حدیث،‌ معیار کفر و شرک و معیار بهشتی شدن یا جهنمی شدن، نحوه رفتار در قبال امیرالمؤمنین علیه السلام معرفی شده است؛ از آن رو که خداوند مشیت کرد امام خلیفۀ او در عالم باشد تا توسط او و از مجرای او عوالم را اداره کند. این نوع برخورد خداوند را در ماجرای آدم علیه السلام و ابلیس مشاهده می‌کنیم، ابلیسی که هزاران سال خداوند را عبادت می‌کرد، در ماجرای امر به سجده بر آدم علیه السلام به‌عنوان خلیفۀ پروردگار تخلف و تکبر کرد و از درگاه او اخراج شد. جالب است که حضرت امام علی‌بن موسی الرضا علیه السلام درباره ارتباط واقعه غدیر با ماجرای آدم علیه السلام فرمود: «مثال مؤمنانی که ولایت امیر مؤمنان علیه السلام را در روز غدیر قبول کردند، مانند ملائکه‌ای است که بر آدم سجده کردند و مَثَل کسانی که ولایت ایشان را در روز غدیر نپذیرفتند، همانند ابلیس است و در این روز، آیه اکمال نازل شد؛ مَثَلُ الْمُؤْمِنِینَ فِی قَبوُلِهِمْ وَلَاءَ اَمِیرِالْمُؤْمِنینَ فِی یَوْمِ غَدِیرِ خُمّ کَمَثَلِ الْمَلَائِکَةِ فِی سُجُودِهِمْ لِآدَمَ وَ مَثَلُ مَنْ اَبَی وِلَایَة اَمِیرِالْمُؤْمِنینَ فِی یَوْم الْغَدِیرِ، مثل اِبْلِیس وَ فِی هَذَا الْیَوْمِ اُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآیَةِ: «اَلْیَوْم اَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینُکُمْ» (إقبال الأعمال (ط ـ القدیمة)، ج‏1، ص465)

فراز دیگری که در حدیث جلب توجه می‌کند، امر خداوند نسبت به تجدید عهد و میثاق نسبت به ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است، خداوند فرمود «وَ جَدِّدْ عَهْدِی وَ مِیثَاقِی»، این مسئله نشان می‌دهد غدیر پیشینه‌ای داشت و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله امر به تجدید این عهد و میثاق شدند.

انتهای پیام/+