آداب و رسوم کرمانی‌ها در ماه محرم| از تعزیه‌خوانی تا علم گردانی
مردم کرمان از گذشته‌های دور دلبستگی بسیار عمیقی نسبت به خاندان عصمت و طهارت(ع)، به ویژه امام حسین(ع) داشته و مراسم خاصی را در محرم برگزار می‌کردند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمان، چیزی در حدود 1400 سال از واقعه کربلا و غم جانسوز و عظیم شهادت امام حسین(ع) و یاران باوفای ایشان می‌گذرد و پس از گذشت سالیان سال از این واقعه عظیم، داغ این غم بزرگ همچنان زنده است و در تمام این سال‌ها مصیبت‌های جانسوز وارد شده به اهل‌بیت(ع) سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده است.
مردم استان کرمان همچون دیگر شیعیان جهان از مدت‌ها پیش از آغاز ماه محرم به استقبال ماه عزای اهل‌بیت(ع) می‌روند و با فرا رسیدن ماه محرم با آداب و رسومی خاص یاد و خاطره سرور و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) و یاران باوفایش را زنده می‌دارند؛ سر در مغازه‌ها و خانه‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌ها، تکایا و مساجد و گوشه گوشه شهرها و روستاها پارچه‌ها و بیرق‌های سیاه برافراشته می‌شود.
علم عزای ماه محرم در دیار کریمان برافراشته می‌شود و صدای طبل و شیپور عزا از گوشه و کنار به گوش می‌رسد و مردم مومن و محب اهل‌بیت(ع) کرمان با راه‌اندازی مجالس و آیین‌های عزاداری ارادت خود را به خاندان نبوت(ص) نشان می‌دهند.
مردمان عاشق اهل‌بیت پیامبر(ص) در هر منطقه از استان کرمان با رسوم و شیوه‌های متفاوت و کهن در عزای شهدای دشت کربلا عزاداری می‌کنند و در کنار آن به پخش نذورات و اطعام حسینی می‌پردازند؛ از طبخ آبگوشت معروف به آبگوشت امام حسینی تا برگزاری مجالس تعزیه، علم‌گردانی، جوش‌زنی، سنگ‌زنی، و چهل منبرون.
محمدعلی گلاب‌زاده پژوهشگر و مدیر مرکز کرمانشناسی با بیان اینکه مردم کرمان از گذشته‌های دور باورهای بسیار عمیقی نسبت به مسائل مذهبی داشته و به دلیل دلبستگی آنها به خاندان عصمت و طهارت(ع)، به ویژه امام حسین(ع) و شهدای کربلا مراسم خاصی را در محرم برگزار می‌کردند.
وی با اشاره به پوشیدن لباس مشکی، سیاه پوش کردن شهر، برگزاری محافل و مجالس روضه و عزای اباعبدالله الحسین(ع)، علم گردانی و راه‌اندازی دسته‌های عزاداری و غیره گفت: پخت آبگوشت یکی از رسم‌های مردم کرمان به ویژه در دهه اول، در طول ماه محرم است؛ آبگوشتی که با آداب خاص و ویژه‌ای طبخ می‌شود.
مدیر مرکز کرمانشناسی با اشاره به اینکه در کرمان مجالسی با قدمت 100 ساله داریم، مجالسی چون منزل خوشرو که برگزاری آن به زمان رضاخان می‌رسد، ادامه داد: دیوان خانه امام آدینه، واقع در بازار میدان قلعه که بیش از 100 سال قدمت دارد یا منزل مرحوم سردار که سردار نصرت آن را ساخته است از دیگر مجالس با سابقه طولانی در کرمان است.
وی با بیان اینکه دسته جات عزاداری و سینه‌زنی در کرمان نیز سابقه دیرینه دارد و برخی از هیئت‌های این تکایا مثل تکیه گلباز خان و یا تکیه میدان قلعه بیش از 100 سال قدمت دارند، ادامه داد: راه‌اندازی هیئت‌ها در دهه اول محرم رونق بیشتری دارد تا جایی که در روزها تاسوعا و عاشورا چندین هیئت را می‌توان در میدان شهدای شهر کرمان برای ورود به حسینیه مشتاقیه یا در بازار بزرگ کرمان برای ورود به صفه عزاخانه مشاهده کرد.
گلاب‌زاده با اشاره به اینکه تعزیه‌خوانی نیز از دیرباز در شهر کرمان رونق داشته و این روزها هم وجود دارد اما برگزاری آن در شهرها و روستاهای اطراف کرمان رونق بیشتری دارد، گفت: اینجا حتی برای برپایی خیمه عزای حسینی(ع) یکدیگر را با خبر می‌کنند.
چهل منبرون
روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی حال و هوای خاصی در اکثر شهرها و روستاهای استان کرمان حاکم است. در این ایام عزاداری مردم به اوج خود می‌رسد، زن و مرد، پیر و جوان، کودک و خردسال خود را ملزم به شرکت در آیین‌ها می‌دانند. برگزاری مراسم چهل منبرون در شب‌های تاسوعا و عاشورای حسینی یکی از مراسم و سنت‌های شاخص مردم کرمان در ماه محرم است. مردم کرمان در شام غریبان در چهل تکیه و منبر به یاد شهدای عاشورا شمع روشن می‌کنند. در این مراسم ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت(ع) با در دست داشتن شمع با پای برهنه به چهل مجلس عزاداری تکیه، حسینیه یا مسجد می‌آیند و در هر یک از این مکان‌ها شمعی روشن می‌کنند.
جوش‌زنی
در روز تاسوعا و عاشورا در شهرستان‌های شمالی استان کرمان مراسم عزاداری به‌صورت جوش‌زنی برگزار می‌شود که در این مراسم افراد حلقه‌وار کنار هم ایستاده سینه‌زنان یک دست خود را به کمر شخص کنار خود می‌گذارند همراه با نوحه‌خوانی با دست دیگر بر سینه می‌زنند و همزمان یک قدم جلو گذاشته و دوباره به جای خود بر می‌گردند.
علم گردانی
علم گردانی و عاشوری دادن از دیگر سنت‌های مردم کرمان است در این آیین افراد معتمد محلی علم‌هایی را که از چوب و پارچه ساخته شده است، حمل می‌کنند و از این طریق نذورات مردم را جمع آوری می‌کنند.
پخت "عاشوری" از اول تا هفتم محرم برای اموات
در بیشتر شهرها و روستاهای استان کرمان مرسوم است از اول تا هفتم ماه محرم "عاشوری" را که یک نوع بلغور است و همچنین شله زرد را به یاد عزیزان از دست رفته خود طبخ کرده و در بین مردم و همسایه‌ها توزیع می‌کنند؛ انتخاب روز پخت و توزیع بلغور و شله زرد همگی به مدت زمان فوت رفتگان بستگی دارد.
سینه‌زنی
از دیگر رسوم کرمانی‌ها به خصوص در شهرستان کوهبنان تشکیل دسته‌های سینه‌زنی "یا عباسی" است که به صورت کفن پوش در روزهای تاسوعا و عاشورا با نوای "جانم فدای عباس (ع)" در میان عزاداران و سایر هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی حضور دارند. با پای برهنه راه رفتن در روز عاشورا به خاطر همدردی با اسیران کربلا نیز در سطح استان کرمان مرسوم است.
نوحه 12 امام
نوحه 12 امام از نوحه‌های خاصی است که بعد از اتمام عزاداری سینه‌زنی و زنجیرزنی هر روز جهت ختم مراسم با ریتم خاصی همراه با سینه‌زنی خوانده می‌شود.
این یک ویژگی است که هیئت‌های کرمانی داشتند و ما در جاهای دیگر کمتر نمونه‌اش را می‌توانیم ببینیم؛ در انتها سینه‌زنی با شعرهای عربی و یا فارسی نوحه‌ای می‌خواندند که به آن نوحه 12 امام (ع) می‌گفتند و در آن از 12 امام (ع) یاد می‌کنند.
سنگ‌زنی کوهبنانی‌ها
یکی دیگر از آیین‌های عزاداری در استان کرمان که پیشینه قدیمی دارد، سنت سنگ‌زنی روستای کهن شهرستان کوهبنان است. این آیین در همایش سراسری ثبت آیین‌های عاشورایی سال 1391 کشور، به عنوان یک مراسم آیینی عاشورایی به ثبت ملی در فهرست میراث معنوی کشور رسیده است.
آیین سنگ‌زنی، حکایت سوگواری و عزاداری قوم بنی اسد است که پس از واقعه روز عاشورا وقتی به کربلا می‌رسند و با پیکرهای بی‌سر و پاره پاره امام حسین(ع) و یارانش مواجه می‌شوند، به نشانه عزاداری سنگ‌هایی را بر می‌دارند و به سر و صورت خود می‌زنند.
آیین سنگ‌زنی در روستای کهن با نوحه‌سرایی سوزناک و با رسم قدیمی همراه است، مردم هم‌نوا با دسته سنگ‌زنی، مرثیه‌سرایی کرده و اشک ماتم می‌ریزند.
پرسه امام
در روزهای یازدهم تا سیزدهم محرم مراسم "پرسه امام" اجرا می‌شود و گروهی به نام بنی‌اسد که صورت خود را پوشانده‌اند، مراسم خاک‌سپاری شهدای کربلا را به صورت نمادین برگزار می‌کنند.
مراسم زرتشتیان برای سوگواری امام حسین(ع)
زرتشتیان کرمان احترام خاصی برای برگزاری سوگواری امام حسین (ع) قائل هستند و مراسم ویژه‌ای هم برگزار می‌کنند. زنان و مردان با پوشیدن لباس سفید در آتشکده برای امام حسین(ع) و یاران او به سوگواری و عزاداری می‌پردازند.
زرتشتیان امام حسین(ع) را داماد ایرانی‌ها می‌دانند و به همین دلیل به امام سوم شیعیان افتخار می‌کنند. در روز عاشورا زرتشتیان با پختن غذای قیمه مانند هموطنان کرمانی نذری می‌دهند.
زرتشتیان با خواندن دعا و طلب ادامه راه آزادگان دنیا مراسم خود را برگزار می‌کنند، زرتشتیان کرمان امام حسین(ع) را سرور آزادگان جهان می‌دانند.
انتهای پیام/511/ح
