تحلیل گر ترکیه: آنکارا، قرارگاه ارتش آزاد را منحل کند

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اتفاقات چند روز اخیر در شمال سوریه و به آتش کشیدن پرچم ترکیه توسط مخالفین سوری، مقامات دولت اردوغان را در شوک و بهت فرو برد. چرا که در 9 سال گذشته، حمایت دولت اردوغان از معارضین سوری، میلیاردها دلار هزینه بر دست دولت و مردم ترکیه گذاشته و همواره چنین تصور می شد که بیش از یکصد هزار نفر معارض مسلح سوری و چند هزار کادر سیاسی آن، به طور کامل، تابع نظرات و خواسته های دولت اردوغان است.

اما همین که مولود چاووش اوغلو، از تلاش آنکارا برای ایجاد سازش و توافق بین معارضین سوری و دولت بشار اسد سخن به میان آورد، آنان به خیابان ها ریخته و پرچم ترکیه را آتش زدند. برای درک اهمیت این موضوع، یادداشت تحلیلی یکی از نویسندگان و تحلیلگران سیاسی مشهور ترکیه را منتتشر می کنیم که در متن یادداشت خود، پیشنهادی شگرف و جسورانه به اردوغان ارائه داده و در عین حال، معتقد است که عضویت ترکیه در شانگهای در گروی تغییر سیاست این کشور در پرونده سوریه است.

این نویسنده مهمت علی گوللر نام دارد و موضوع تغییر رویکرد سیاسی ترکیه نسبت به تحولات سوریه را از یک منظر تازه و ابتکاری تحلیل کرده است.

ترکیه باید قرارگاه ارتش آزاد سوریه را منحل کند

اردوغان در بازگشت از سوچی به خبرنگاران گفت که پوتین از او برای حضور در نشست سازمان همکاری شانگهای که قرار است در ماه سپتامبر در ازبکستان برگزار شود، دعوت به عمل آورده است.

می دانیم که ترکیه در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در ژوئن 2012 میلادی «وضعیت شریک گفتگو» را دریافت کرد. بنابراین، جا دارد بپرسیم: آیا دعوت پوتین از اردوغان، روند عضویت ترکیه را تسریع خواهد کرد؟

بیایید بررسی کنیم: برنامه سازمان همکاری شانگهای به منظور مبارزه با جدایی طلبی و افراط گرایی، شکل گرفته است. سازمان همکاری شانگهای در 26 آوریل 1996 به عنوان  شانگهای پنج  با مشارکت چین، روسیه، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان تاسیس شد.

هدف از تاسیس آن، جلوگیری از حرکت ایالات متحده آمریکا به سمت کشورهای آسیای مرکزی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جلوگیری از استفاده ایالات متحده از سازمان‌های جدایی‌طلب و افراطی در آسیای مرکزی بود.

در 15 جولای 2001، با مشارکت ازبکستان، این گروه به سازمان همکاری شانگهای تبدیل شد. سازمان همکاری شانگهای با پذیرش هند و پاکستان و در نهایت ایران به 9 عضو رسیده است. سازمان همکاری شانگهای شرکای گفتگو با اعضای ناظر نیز دارد.

اعضای ناظر عبارتند از: افغانستان، مغولستان و بلاروس. شرکای گفتگو نیز این کشورها هستند: ترکیه، سریلانکا، کامبوج، نپال، آذربایجان، ارمنستان، عربستان سعودی، مصر و قطر.

ترکیه در سال 2007 تمایل خود را برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای ابراز کرد. اردوغان در سفرش به روسیه در ژانویه 2007 این موضوع را با پوتین در میان نهاد و پوتین این درخواست را به نظربایف رئیس جمهور قزاقستان ابلاغ کرد. اما درخواست ترکیه پذیرفته نشد.

این در حالی است که ایران که همراه با ترکیه درخواست داده بود، به عضویت ناظر و سپس به عضویت کامل درآمد. زمانی که درخواست عضویت ترکیه پذیرفته نشد، آنکارا در سال 2011 از سازمان همکاری شانگهای درخواست کرد تا وضعیت شریک گفتگو را دریافت کند. این سازمان در ژوئن 2012 وضعیت ترکیه را به عنوان شریک گفتگو تایید کرد.

دلایل مختلفی می توان در مورد عدم پذیرش عضویت ترکیه مطرح کرد. انگار خود اردوغان نیز چندان جدی نبود و روش «اعلام درخواست عضویت به پوتین و انتقال پوتین به نظربایف» نمایش تلاش اردوغان برای چانه زنی با غرب بود.

حالا ترکیه دو مشکل مهم دارد:

1) ترکیه در تحلیل نهایی یکی از اعضای ناتو است که چین و روسیه را دشمن می بیند. بدون شک، برای پکن و مسکو، پذیرش ترکیه به عضویت ممکن است یک ملاحظه تاکتیکی به منظور ایجاد شکاف در ناتو در مرحله حساس جنگ قدرت جهانی باشد.

2) رابطه آنکارا با گروه‌های مختلف اسلام‌گرای رادیکال زیر چتر ارتش آزاد سوریه، با اصول بنیادین سازمان همکاری شانگهای، یعنی هدف مبارزه با تروریسم جدایی‌طلب و افراطی در تضاد است. حمایت ترکیه از ارتش آزاد سوریه و گروه های حاضر در ادلب، در واقع به عنوان مانعی بین آنکارا و عضویت سازمان همکاری شانگهای عمل می کند. بنابراین، گشودن گره ادلب و عادی سازی روابط ترکیه با سوریه، کلید حل بسیاری از مشکلات و تسهیل باز شدن مسیر برای عضویت ترکیه در سازمان همکاری شانگهای است.

چرا ترکیه قرارگاه ارتش آزاد سوریه را منحل کند؟

سخنان مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در مورد دیدار با همتای سوری اش فیصل مقداد در بلگراد و تاکید بر تلاش آنکارا برای ایجاد سازش بین معارضین سوری و دولت اسد، باعث ایجاد گلایه و ناراحتی در ارتش آزاد سوریه شد.

یعنی همان ارتشی که ترکیه با هدف «سرنگونی دولت اسد» آن را تأسیس کرده و به کار گرفت. بلافاصله پس از اعلام این خبر، راهپیمایی هایی علیه ترکیه برگزار شد و پرچم ترکیه در چند شهر شمال سوریه از جمله عفرین، جرابلس و عزاز به آتش کشیده شد.

مصطفی سجاری، رئیس دفتر سیاسی ارتش ملی سوریه، در مورد چاووش اوغلو با لحنی گلایه آمیز گفت:«چاووش اوغلو بدون در نظر گرفتن احساسات و حساسیت های مردم ما بیانیه ای داد. او باید دقت و توجه بیشتری به کار می برد.»

همزمان با واکنش ها و اعتراضات ارتش آزاد سوریه به سخنان چاووش اوغلو، در آنکارا و استانبول نیز هزاران نفر از هواداران حزب عدالت و توسعه، به این سخنان وزیر امور خارجه کابینه اردوغان اعتراض و اعلام کردند که اگر قرار است اردوغان سراغ چنین سناریویی برود، چرا چند سال پیش این کار را نکرد. سال هاست که کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، همین حرف ها را می زند.

آنکارا باید با دمشق صلح کند

در واقع اظهارات چاووش اوغلو، چیزی نبود که طوفانی به پا کند. اساساً تلاش برای آشتی دادن معارضین سوری و دولت اسد، کار بسیار دشواری است و حتی می توان آن را تشبیه کرد به تلاش آمریکا برای آشتی دادن ترکیه و پ.ک.ک! اما بگذارید روشن بگویم، مساله اصلاً این نیست.

آنکارا باید به دنبال صلح با خود دمشق باشد و وقت و توان خود را صرف آن کند که به سمت عادی سازی روابط با دمشق برود. به هر حال، همه می دانند که  ارتش آزاد یک سازمان گسترده گروه‌های تروریستی است که در «سرزمین‌ خارجی ترکیه» برای سرنگونی دولت سوریه تأسیس شد. این خود ترکیه بود که این ارتش را تاسیس کرد و به میدان فرستاد و 10 سال تمام در برابر اسد جنگید. چیزی که باید اتفاق بیفتد این نیست که آنکارا تلاش کند اسد و ارتش آزاد را آشتی دهد، بلکه این است که حسن نیت خود را به دولت بشار اسد نشان داده و هر چه زودتر، قرارگاه ارتش آزاد را منحل کند.

به عبارتی روشن، اگر حمایت ترکیه از ارتش آزاد سوریه پایان پیدا کند، روند عادی سازی آنکارا و دمشق به راحتی آغاز خواهد شد.

نیاز استراتژیک نه تاکتیکی

باید از خودمان بپرسیم: ابتکار عمل اردوغان در دمشق چگونه ارزیابی می شود؟ بگذارید من برایتان بگویم: بر اساس تحلیل هایی که در روزنامه وطن چاپ دمشق منتشر شده، تمام اقدامات اردوغان، صرفاً در مسیر ایجاد منطقه امن و تلاش برای نفوذ در سوریه از راه ساخت خانه های کوچک بلوکی برای آوارگان است. این در حالی است که واقعاً، نیاز ترکیه به عادی سازی با سوریه یک نیاز «استراتژیک» است. بنابراین، بسیار مهم است که بتوانیم با تخریب قرارگاه ارتش آزاد، با موضعی روشن و صریح موضع گیری کنیم.

انتهای پیام/