توسعه کشت گیاهان دارویی؛ درمانی مناسب برای مقابله با بیابان‌زایی/ باغ پسته سدی مقاوم اطراف شهرهای کویری
کاهش منابع آبی و افزایش شدت بیابان‌زایی در سراسر ایران بخصوص شهرهای کویری باعث شده تا راهکاری به نام توسعه کشت گیاهان دارویی بیش از گذشته مدنظر قرار گیرد و استان خراسان رضوی در این زمینه فعال شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گناباد، آمارها نشان می‌دهند که طی سال‌های اخیر شاهد کاهش میزان بارندگی در سطح خراسان رضوی بوده‌ایم تا جایی که شهرستان گناباد 18 سال دوره خشکسالی را به خود دیده است.
تحقیقات آماری انجام شده تاکنون نشان می‌دهند که 96 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. از طرفی خشکسالی‌هایی که طی چند سال اخیر در ایران روی داده است، کشاورزان را بر آن داشته با کشت محصولات جایگزین علاوه بر حفظ تنوع محصولات، صرفه‌جویی قابل توجهی نیز در مصرف آب داشته باشند. در میان کشت‌های متنوعی که درسطح کشور انجام می‌شود، کشت محصولاتی مانند زعفران، گل محمدی، کلزا و پسته به دلیل کم آب بر بودن، بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بر اساس گزارش‌های آماری، ایران با متوسط بارندگی سالیانه 250 میلی متر از مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود که در مقایسه با متوسط جهانی 800 میلی‌متری کمتر از یک سوم است و تبخیر در کشور نیز دو هزار و 100 میلی‌متر و در مقایسه با 700 میلی‌متر متوسط جهانی، سه برابر است.
کاهش میزان بارندگی‌ها و از سویی حجمی کردن برداشت از چاه‌های کشاورزی سبب شده تا برنامه‌ریزی‌ها برای الگوی کشت در سطح استان تغییر کند و به سمت گیاهانی برویم که آب کمتری مصرف می‌کنند.
براساس استعداد هر شهرستان باید الگوی کاشت گیاهان کم آب بر نیز تعریف شود که به عنوان مثال در شهرستان فیض آباد و مه ولات افزایش سطح زیر کشت پسته و یا در گناباد افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی مانند زیرسیاه و سماق را شاهد هستیم با روند نزولات جوی و از سویی کاهش سفره‌های زیرزمینی آب باید برنامه‌ریزی‌ها تغییر و مدیریت جهاد کشاورزی فعال تر عمل کند.
این درحالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد توسعه کشت‌گیاهان دارویی علاوه بر ایجاد ارزش افزوده می‌تواند یکی از راهکارهای مفید برای مقابله با موضوع بیابان‌زایی بخصوص در مناطق کویری کشورمان باشد و استان خراسان رضوی یکی از مناطق مهم در این زمینه است.
تغییر الگوی کشت نیازی غیرقابل انکار
نوید پارسایی، کارشناس کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهارداشت: تغییر الگوی کشت و استفاده از گیاهان کم آب موضوعی است که طی سال‌های اخیر به‌صورت جدی باید دنبال شود ولی از این نکته غافل نشویم که این گیاهان باید برای کشاورز نیز صرفه اقتصادی داشته باشد .
وی ادامه داد: یکی دیگر از راهکارهایی که در این شرایط باید مورد استفاده قرار گیرد تغییر شیوه آبیاری از غرقابی به سیستم‌های نوین و تحت فشار است که در باغات گل محمدی و پسته می‌توان از آن استفاده کرد.
این کشاورز ادامه داد: به عنوان مثال محصول کنجد را می‌توان در ابتدای سال کاشت و با 2 یا سه دوره آب محصول را در سه ماهه ابتدای سال برداشت کرد.
محسن عراقی زاده، مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی نیز در تحلیل شرایط آب و هوایی فصل بهار 1401 استان اظهار داشت : مقدار بارندگی بهار 1401 خراسان رضوی 51 میلی متر بوده که این میزان در مدت مشابه سال گذشته 36 و در دوره آماری 68 میلی متر ثبت شده و میزان بارش استان در فصل بهار نسبت به مدت مشابه دوره آماری بلندمدت 17 میلی متر کاهش داشته است.
وی افزود: به طور کلی نیمه شمالی و مرکزی استان خراسان رضوی بیشترین میزان بارش را در بهار 1401 داشته، این در حالی است که جنوب غربی استان کمترین بارش را داشته است. بیشترین بارش فصل بهار در استان خراسان رضوی مربوط به درگز با 125 میلی متر و کمترین میزان آن نیز مربوط به ایستگاه هواشناسی بجستان با 7.8 میلی متر بوده است. بارندگی بهار 1401 استان خراسان رضوی نسبت به دوره آماری بلند مدت در تمامی شهرستان‌های استان جز خوشاب، درگز و فیروزه کاهش داشته است.
وی خاطرنشان کرد: در فصل بهار 1401، اکثر بخش‌های استان تحت تأثیر وضعیت خشکسالی خفیف تا ترسالی متوسط قرار داشته‌اند. به طور کلی نواحی مرکزی و شمالی استان تحت تاثیر وضعیت نرمال تا ترسالی متوسط و فقط بخشی از نواحی جنوب و جنوب غرب استان از جمله شهرستان‌های رشتخوار، مه ولات، بجستان و داورزن تحت تاثیر خشکسالی خفیف بوده‌اند.
توسعه باغ‌های پسته راهی برای مقابله با بیان‌زایی
غلامحسین ساربان،معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم درباره استفاده از مناطق کویری و کشت محصولات مناسب اظهارداشت: با توجه به محدودیت‌های منابع آبی در مناطق کویری احیای این مناطق در قالب طرح‌های بیابان‌زدایی توسط اداره‌کل منابع طبیعی انجام می‌شود.
وی ادامه داد: در حوزه کشاورزی با توجه به مقاومت گیاه پسته به شوری و کم‌آبی توسعه کشت این گیاه در حواشی مناطق کویری استان مورد توجه قرار گرفته‌است و در بعضی از نقاط به متقاضیان احداث باغ پسته خدمات کارشناسی و فنی و نهاده‌های کشاورزی مساعدت لازم انجام شده‌است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در خصوص برنامه‌های توسعه ای در حوزه کشاورزی در مناطق کم آب نیز عنوان کرد: توسعه کشت گیاهان دارویی ، ترویج مزارع آرمانی زعفران با هدف کاشت در زمان مناسب و استفاده از پیاز درشت و استاندارد تراکم مناسب به‌منظور افزایش تولید در واحد سطح و کاهش هزینه‌های تولید و افزایش بهره‌وری در مصرف آب، تغییر ارقام نامطلوب از طریق سرشاخه کاری باغات، اجرای طرح فراز در باغات انگور، اجرای طرح پوشش‌دار کردن باغات، اجرای آبیاری زیر سطحی کم‌فشار در باغات از برنامه‌هایی بوده که در سطح استان اجرایی شده است.
ساربان افزود: در سال 1400 مبلغ 210 میلیارد ریال تسهیلات کم‌بهره برای توسعه کشاورزی، توسعه کشت گیاهان دارویی کم‌آب طلب و دارای بازده اقتصادی و بهره‌وری بالا پرداخت‌شده و همچنین تسهیلات یارانه نقدی و اسناد خزانه تخصیص داده شده‌است، ضمن این‌که کارگاه‌های آموزشی کشت گیاهان دارویی در سطح شهرستان‌ها برگزار می‌گردد و گیاهان اقتصادی و کم‌آب طلب مانند انغوزه، باریجه و زیره سیاه از اولویت‌ها هستند.
وی با اشاره به کاهش منابع آب و توصیه به کشت‌های گلخانه‌ای خاطرنشان کرد: صدور پروانه واحدهای کوچک‌مقیاس، ارائه تسهیلات برای احداث گلخانه، برگزاری میز خدمت گلخانه به‌صورت هفته‌ای، برگزاری جلسه ستاد توسعه گلخانه‌های استان به‌صورت هفتگی، پیگیری رفع موانع توسعه گلخانه‌ها و ساده‌سازی دریافت مجوز گلخانه‌ها از اقداماتی بوده که در سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی انجام شده است.
انتهای پیام/282/ی
