جای خالی کاریکاتور در دیوارنگاره‌های شهر
مسعود شجاعی طباطبایی می‌گوید: مسئولان بدانند کاریکاتور یک زبان قابل فهم و بین‌المللی است و چون از چاشنی طنز هم برخوردار است یک زبان ویژه و خاص به حساب می‌آید.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دیوارنگاری و نقاشی دیواری جزو هنرهایی با قدمت و پیشینه بسیار طولانی است و غارنگاره‌های «لاسکو» در جنوب‌غربی فرانسه که به دوران پارینه‌سنگی برمی‌گردد یا غارنگاره‌های «میرملاس» در استان لرستان؛ می‌تواند تا حدود زیادی کهن بودن این هنر را اثبات کند. از آن دوران تا امروز هنرمندان بسیاری در این زمینه پا به عرصه گذاشته و توانسته‌اند آثار جذاب و قابل‌توجهی را به‌یادگار بگذارند؛ به‌طوری که آوازه طرح‌ها و آثارشان در جهان پیچیده است، از این نظر نیز هنرمندان بسیاری را می‌توان نام برد و شاید شهره‌ترین آنها «بنکسی»، هنرمند گرافیتی انگلیسی باشد که موفق شده است با آثار متفاوت و جذابش نظر بسیاری را در جهان به‌سمت آثار و دیوارنگاره‌های خود جلب کند، ازاین‌رو می‌توان دیوارنگاری را یک اتفاق ویژه تلقی کرد که هم می‌تواند نگاه زیباشناسانه به آن داشت و هم می‌توان پیام مورد نظر را به بهترین شکل با این روش منتقل کرد؛ چون دارای زبان بین‌المللی نیز هست.
مسعود شجاعی طباطبایی، گرافیست و کاریکاتوریستی است که توانسته است از خود دیوارنگاره‌های بسیاری را به‌یادگار بگذارد که مهم‌ترین دیوارنگاری او مربوط به سال‌های جنگ می‌شود. دیوارهای هلیکوپترسازی که با آثار طنز کاریکاتوری او با موضوع جنگ مزین شده بود و هرکس از فرودگاه مهرآباد وارد تهران می‌شد لاجرم با این آثار برخورد می‌کرد.
شجاعی درباره این آثار که در دهه 60 ثبت شده است می‌گوید: «حدود سال 60، من در پایگاه مقداد فعالیت می‌کردم. در آن‌جا به این نتیجه رسیدیم که برای اتفاقات آن زمان یعنی درگیری منافقان و جنگ، کاریکاتور و نقاشی زبان خوبی است. عنصر طنز مردم و مخاطبان بسیاری را مجذوب خودش می‌کند. طرح‌های اولیه حدود 2 سال طول کشید و 22 نقاشی دیواری را روی دیوار هلیکوپترسازی که در خروجی فرودگاه مهرآباد بود نقاشی کردم و بسیار مورد توجه قرار گرفت. این نقاشی‌ها تا زمان پذیرش قطعنامه 598 روی دیوار فرودگاه بود.»
این گرافیست از بازتاب رسانه‌ای آثار این‌طور می‌گوید: «این آثار بازتاب بسیار خوبی داشت و از این جهت که هر خبرنگار و هر فرد خارجی وارد ایران می‌شد توفیق اجباری داشت تا این دیوارها را ببیند به‌سرعت در نشریات بزرگ دنیا نیز مانند تایم و فیگارو بازخورد پیدا کرد به‌طوری که فیگارو 8 صفحه را به این طرح‌ها اختصاص داد.»
او ادامه می‌دهد: «به‌طورکلی نقاشی دیواری به‌دلیل آنکه دائم در معرض دید مردم است، مخاطبان وسیعی دارد و بسیاری از کشورهای دنیا از این ویژگی برای کشیدن چهره‌های منحصر به فرد استفاده می‌کنند. کشور کوبا از جمله این کشورهاست که چهره چه‌گوارا را به‌روی دیوارهای بسیار بسیار بزرگ و به‌روی ساختمان‌های بلندمرتبه کار می‌کنند. در مکزیک نیز بعد از انقلاب بزرگ‌شان که توسط زاپاتا انجام گرفت نقاشی دیواری‌های بزرگی به ثبت رسید که هنوز هم به آنها می‌بالند و به‌روی آنها کارهای تحقیقی و پژوهشی بسیاری انجام داده‌اند. در ایران نیز اتفاق خوبی که می‌افتد توجه جدی به قهرمانانش است و بهترین قهرمانان ما نیز شهدا هستند که در چند سال اخیر انصافاً کارهای بسیار مؤثری صورت گرفته است و برای معرفی قهرمانان دفاع مقدس، کارهای فاخری را شاهد بوده‌ایم.»
دیوارنگاری یکی از مهم‌ترین اتفاقات در تمام شهرهاست
شجاعی طباطبایی با اشاره به هنرمندان بزرگ نقاشی دیوار همچون عباس گنجی از آثار برجسته‌ای یاد می‌کند که توسط این هنرمندان به‌روی دیوارهای شهر به ثبت رسیده است و می‌گوید: «آثاری از هنرمندان برجسته به‌روی دیوار ثبت‌شده مانند نقاشی بسیار فاخری که از استاد دکتر محمدعلی رجبی توسط عباس گنجی حوالی میدان فردوسی به ثبت رسیده است. در زمان حاضر دو نقاش درجه‌یک دیواری قابل در تهران مشغول به فعالیت هستند به‌نام‌های عباس گنجی و محمدرضا قادری که در نوع خود بهترین‌اند. همیشه نقاشی‌های بزرگ و باکیفیت توسط این دو فرد انجام می‌شود. در مشهد نیز احمد منصوب، هنرمند بزرگی است که جزو بهترین‌ها در عرصه نقاشی دیواری به حساب می‌آید. کلاً نقاشی دیواری یکی از مهم‌ترین اتفاقات در تمام شهرهاست و غالباً در شهرهای بزرگ شهرداری‌ها هستند که به این اتفاق، توجه ویژه نشان می‌دهند و از چهره‌های بسیار سرشناسی برای این کارها استفاده می‌کنند تا اثر، اثری موفق و زیبا از کار درآید.»
این هنرمند گرافیست معتقد است در دیوارنگاری آنچه حائز اهمیت است این است که بدانیم از چنین پتانسیلی که دیوارنگاری دارد چطور استفاده شود تا هم کیفیت بصری آن حفظ شود و هم متناسب با هنر، فرهنگ، دین و... آن کشور باشد: «نقاشی دیواری زمانی می‌تواند مؤثر باشد و با مخاطب ارتباط برقرار کند که بتواند در آن روح جاری باشد. روح زمانی جاری خواهد شد که آن اثر با فرهنگ، تاریخ، مذهب و... کشور همخوانی داشته باشد، در این صورت است که می‌توان گفت یک نقاشی دیواری، نقاشی دیواری موفق است و توانسته است رسالت خود را به‌درستی اجرا کند.»
دیوارنگاری میدان ولی‌عصر(عج) توقع کیفی مخاطب را برآورده کرده است
شجاعی طباطبایی با اشاره به دیوارنگاری میدان ولی‌عصر(عج) آن را جزو دیوارنگاری‌های تأثیرگذار عنوان کرده است که در جانمایی آن نیز به‌درستی عمل شده است و می‌گوید: «دیوارنگاری میدان ولی‌عصر هرچند بیشتر می‌توان از آن به‌عنوان بیلبوردی در ابعاد غیرمعمول یاد کرد؛ اما به‌دلیل جانمایی مناسب و کیفیت ممتازی که آثار آن دارد نمره قابل‌قبولی دریافت می‌کند. سازمان اوج تا کنون کارهایی که به‌روی این دیوار انجام داده است کارهای خوب و با کیفیت ممتاز بوده و تا به امروز هر اتفاق مهمی که در کشور افتاده متناسب با آن اتفاق واکنش نشان داده و این خوب است». این هنرمند گرافیست بیان می‌کند آثار به‌ثبت‌رسیده به‌روی دیوار میدان ولی‌عصر توانسته است انتظار و توقع کیفی مخاطبان را برآورده سازد: «برخی از کارهایی که به‌روی دیوار میدان ولی‌عصر انجام گرفته شده عکاسی، برخی تصویرسازی و برخی نقاشی دیجیتالی هستند و کارهای گرافیکی به‌روی آن کم صورت گرفته شده است، با این حال در مجموع توانسته‌اند توقع مردم و سطح کیفی کار را بالا ببرند و برای تهران به‌عنوان پایتخت ایران اتفاق خوبی است.»
او با تأکید بر اینکه از چنین ظرفیت‌هایی می‌توان به‌شکل‌های متنوع بهره برد و یکی از آنها می‌تواند استفاده از ظرفیت کاریکاتور باشد، می‌گوید: «همان‌طور که در زمان جنگ از هنر طنز و کاریکاتور برای دیوارنگاری به‌خوبی استفاده شد همچنان هم می‌توان از این ظرفیت در دیوارنگاری استفاده کرد. مسئولان بدانند کاریکاتور یک زبان قابل فهم و بین‌المللی است و چون از چاشنی طنز هم برخوردار است یک زبان ویژه و خاص به حساب می‌آید، برای همین و امیدوارم روزی فضایی ویژه هم به کاریکاتور اختصاص داده شود.»
او ادامه می‌دهد: «حوزه هنری، سازمان اوج، سازمان زیباسازی و... در تلاش هستند فضاهایی را به این موضوع اختصاص دهند که امیدوارم هرچه سریع‌تر به سرانجام برسد. در هر صورت کاریکاتور این ظرفیت را دارد تا نسبت به اتفاقات سیاسی و اجتماعی روز واکنش نشان دهد. مطالبات جدی را می‌توان در قالب کاریکاتور مطرح کرد و سریع هم می‌تواند انتقال مفهوم کند، برای همین بد نیست از این پتانسیل به‌شکل مقبول‌تری استفاده شود.»
انتهای پیام/+
