نگاهی به دستاورد جمهوری خودخوانده قره‌باغ در ۳۱ سال استقلال
در نتیجه جنگ دوم قره‌باغ، جمهوری خودمختار قره‌باغ کوهستانی از یک نهاد سیاسی که از طریق کشاورزی و گردشگری خودکفا بود، به منطقه‌ای کوچکتر و بی‌امید تبدیل شده که فقط از طریق یارانه‌ها موجودیت خود را حفظ می‌کند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانه‌های جمهوری آذربایجان، تجمع مخالفان دولت پاشینیان در ارمنستان به مناسبت سالگرد استقلال منطقه خودمختار قره‌باغ کوهستانی در روز جمعه در ایروان پایتخت این کشور هم‌زمان با توافق سران جمهوری آذربایجان-ارمنستان برای تهیه متن توافقنامه صلح در بروکسل برگزار شد.
«ایشخان ساغاتلیان» یکی از رهبران اپوزیسیون و نماینده پارلمان ارمنستان، از نیکول پاشینیان نخست‌وزیر به دلیل عدم دفاع از منافع ارمنستان و ارامنه قره‌باغ در بروکسل انتقاد کرد و در صفحه توییتر خود نوشت: با این تجمع به دنیا، دشمنان و متحدان خود در دولت ارمنستان نشان خواهیم داد که مردم ارمنستان از آرتساخ (نام ارمنی قره‌باغ) خارج نشده‌اند.
در بیانیه دفتر نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان تحت عنوان «پیام تبریک به مناسبت سی و یکمین سالگرد جمهوری آرتساخ»، با اشاره به تاریخ استقلال، تنها به مأموریت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا در مورد «وضعیت قره‌باغ کوهستانی» بسنده شده است.
نه تنها تقاضا برای«وضعیت قره‌باغ»، بلکه حتی استفاده از عبارت «قره‌باغ کوهستانی» باکو را خشمگین می‌کند. «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان اغلب تأکید می‌کند که هیچ بحثی در مورد دادن«وضعیت به قره‌باغ کوهستانی» وجود ندارد و به طور کلی، قره‌باغ کوهستانی به عنوان یک واحد سرزمینی منسوخ شد و تمام سرزمین‌های آن (به جز منطقه شوشا) در این منطقه گنجانده شد و منطقه اقتصادی قره‌باغ به تازگی ایجاد شده است.
پس از جنگ دوم قره‌باغ، رهبری ارمنستان موضوع «وضعیت قره‌باغ کوهستانی» را به عنوان یکی از شروط اصلی برای آغاز مذاکرات صلح بین دو کشور در نظر گرفت، اما اخیراً مشاهده شده که این شرط تغییر کرده است.
نیکول پاشینیان در همان پیام تبریک نه به «آینده مستقل قره‌باغ»، بلکه به مسائل حقوق و امنیت ارمنی‌های قومی ساکن در آنجا اشاره و خاطرنشان کرد که اگر این مسائل حل نشود، همه اظهارات در مورد عدم وجود قره‌باغ کوهستانی به عنوان یک واحد ارضی و حل‌وفصل مسئله قره‌باغ اهمیتی ندارد.
مقامات آذربایجان به ارامنه قره‌باغ قول حفاظت از حقوق و امنیت خود را می‌دهند، اما برای این کار، ارامنه قره‌باغ که در حال حاضر پاسپورت ارمنی دارند باید تابعیت آذربایجان را بپذیرند.
نیکول پاشینیان نیز پذیرفته است که قره‌باغ در هیچ وضعیتی خارج از خاک آذربایجان به رسمیت شناخته نخواهد شد.
وی در یکی از آخرین نطق‌های خود در مجلس اعتراف کرد که جامعه بین‌المللی تمامیت ارضی آذربایجان را به رسمیت می‌شناسد و از ارمنستان می‌خواهد که در مورد وضعیت قره‌باغ کوتاه بیاید، در غیر این صورت جامعه جهانی نمی‌تواند هیچ کمکی به ارمنستان کند.
قبل از جنگ دوم قره‌باغ، نیکول پاشینیان که موضع ملی‌گرایانه‌تری در قبال مسئله قره‌باغ اتخاذ و اعلام کرد که قره‌باغ متعلق به ارمنستان است، در پیام‌های تبریک پس از جنگ، از واژه‌های «وضعیت» و «استقلال» استفاده نمی‌کند و به سادگی یادآوری می‌کند که ارامنه به زندگی در قره‌باغ ادامه می‌دهند و آن‌ها حق دارند در خانه‌های خود و در محیطی امن زندگی کنند که در آن از حقوقشان محافظت شود. در واقع پاشینیان این را«ماهیت مسئله قره‌باغ کوهستانی» می‌داند.
برای نزدیک به 30 سال، جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی، چندین منطقه و شهر جمهوری آذربایجان را تحت کنترل داشت، اما این جمهوری در حالی سالگرد استقلال خود را جشن می‌گیرد که آذربایجان در نتیجه جنگ دوم قره‌باغ، بیشتر مناطق تحت اشغال خود را آزاد کرده و پست کنترل خود را در چند کیلومتری خانکندی که ارمنی‌های محلی آن را استپاناکرت می‌نامند، ساخته است.
در حال حاضر مناطق ساکن ارامنه، خانکندی، خوجالی، آغدره، خوجاوند و بخشی از شوشا است که مسئولیت حفاظت از آن‌ها بر عهده صلح‌بان‌های روسی اعزامی به این منطقه است.
«کریل کریشف» کارشناس مرکز مسکو بنیاد بین‌المللی صلح کارنگی مستقر در آمریکا، دو ماه پس از پایان جنگ نوشت که در نتیجه جنگ دوم قره‌باغ، جمهوری خودمختار قره‌باغ کوهستانی از یک نهاد سیاسی که از طریق کشاورزی و گردشگری خودکفا بود، به منطقه‌ای کوچکتر و بی‌امید تبدیل شده که فقط از طریق یارانه‌ها موجودیت خود را حفظ می‌کند.
«کریل کریشف» تأکید کرد که جمهوری جدایی‌طلب قره‌باغ، 70 درصد از زمین‌های مناسب برای کشاورزی را از دست داده و اکنون تبدیل اقتصاد قره‌باغ از یک اقتصاد کشاورزی به یک اقتصاد صنعتی یک آرزوی دست نیافتنی است.
کریدور لاچین که از طریق آن خطوط گاز، برق و سایر خطوط تأسیساتی منطقه محل زندگی ارامنه قره‌باغ تأمین می‌شد، تحت کنترل آذربایجان قرار گرفته است.
هنوز مشخص نیست که آیا این خطوط انرژی به همان شکلی که هستند، یعنی با منبع ارمنستان باقی خواهند ماند یا در جاده جدید خانکندی به ارمنستان خطوط جدیدی ساخته خواهد شد؟ یا آذربایجان گاز، برق و سایر خدمات را برای ساکنان خانکندی و مناطق اطراف فراهم خواهد کرد؟
لازم به ذکر است که در سال 1991، ارمنی‌های ساکن در قلمرو استان خودمختار قره‌باغ کوهستانی که بخشی از اتحاد جماهیر شوروی آذربایجان بود، خود را مستقل اعلام کردند که باعث جنگ بین دو کشور همسایه آذربایجان و ارمنستان، مرگ بیش از 10 هزار نفر و آواره شدن صدها هزار نفر از خانه‌های خود شد که سال‌ها به عنوان آواره و پناهنده زندگی کرده‌اند.
در زمانی که از رهبران جمهوری آذربایجان و ارمنستان در بروکسل خواسته شد تا مردم خود را برای صلح آماده کنند و آن‌ها نیز با پیش‌نویس متن توافقنامه صلح موافقت کردند، «آراییک هاروتونیان» رئیس‌جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی اعلام کرد: با وجود شکست فاجعه‌بار نیروهای نظامی ارمنستان در جنگ 2020، آرتساخ باید به راه استقلال ادامه دهد.
نگاهی به واگذاری لاچین به جمهوری آذربایجان
انتهای پیام/
