فرودگاه رامون؛ همدستی تشکیلات خودگردان فلسطین و اسرائیل در برابر اردن

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، موافقت کابینه «محمد اشتیه»، نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین با پیشنهاد رژیم صهیونیستی به منظور سفر فلسطینیان از فرودگاه «رامون» به خارج از فلسطین، با واکنش منفی مقامات اردنی همراه شده است تا مناسبات تل‌آویو و امّان بار دیگر در مسیری پرسنگلاخ قرار گیرد.

مروری بر فراز و فرودهای روابط اردن و رژیم صهیونیستی

به‌رغم امضای توافق صلح «وادی عربه» میان «ملک حسین» پادشاه اردن و «اسحاق رابین» نخست وزیر رژیم صهیونیستی در اکتبر 1994 روابط طرفین در طول نزدیک به 3 دهه گذشته همواره با بحران و تنش عجین بوده است. تداوم اختلافات ارضی تل‌آویو و امّان در مناطق مرزی، منازعه بر سر نحوه بهره‌برداری منابع انرژی به ویژه آب، افشای ابعاد تلاش موساد به منظور ترور «خالد مشعل» از رهبران جنبش مقاومت اسلامی حماس در خاک اردن، انتفاضه دوم فلسطینیان در سال 2000، شکست مذاکرات صلح میان فلسطینیان و اسرائیل با وساطت‌های پیدا و پنهان مقامات اردنی، روند بازداشت، حبس و ترور فرماندهان و رهبران مقاومت اسلامی از جمله موضوعاتی بوده است که همواره موجب پیچیدگی روابط طرفین بوده است.

با این حال مناسبات ملک عبدالله دوم و اسرائیل در طول سالهای 2017 تا 2021 به وخامت کشیده شد. در سال 2017 میلادی شهادت شهروندان اردنی به دست محافظین سفارت رژیم صهیونیستی در امّان و استقبال گرم بنیامین نتانیاهو نخست وزیر وقت اسرائیل از محافظ مزبور خشم اردنی ها را برانگیخت تا روابط دیپلماتیک طرفین با خروج سفیر اسرائیل از خاک اردن به حالت تعلیق درآید. به رغم خشم اجتماعی فراگیر شهروندان اردنی نسبت به این رخداد، روابط دیپلماتیک اردن و اسرائیل تنها 9 ماه بعد با معرفی سفیر جدید رژیم صهیونیستی بار دیگر احیا شد تا مطالبه عمومی اردنی ها را نسبت به اهمال دستگاه دیپلماسی کشورشان در حفظ و دفاع از عزت و کرامت ملی برانگیزد.

در ادامه بازداشت «هبه اللبدی» و «عبدالرحمن مرعی» دو شهروند اردنی توسط رژیم صهیونیستی در واپسین ماه های سال 2019 بدون هیچ دلیل موجهی به بحرانی دیگر در پرونده قطور روابط متشنج اردن و اسرائیل مبدل شد. در واکنش به این اقدام، وزارت خارجه اردن در 30 اکتبر 2019 با احضار «امیر وایسبورد» سفیر رژیم صهیونیستی به وی اخطار داد در صورت امتناع تل آویو از آزادی این دو شهروند اردنی، «غسان المجالی»، سفیر خود را از سرزمین‌های اشغالی فراخواهد خواند. بی اعتنایی اسرائیل به خواسته مقامات اردنی با بازگشت المجالی به اردن همراه شد.

اردن در ادامه به منظور نشان دادن جدیت خود به طرف اسرائیلی در همان روز بازگشت سفیر خود از اسرائیل، از دستگیری یک صهیونیست که قصد ورود غیرمجاز به خاک اردن را داشت، خبر داد. فرد مزبور پس از بازجویی در اختیار دادگاه امنیت ملی اردن قرار گرفت تا برای نخستین بار در تاریخ یک ساکن سرزمین‌های اشغالی در دادگاه امنیت ملی اردن محاکمه شود، امری که با حمایت و استقبال مردم اردن و جریان‌های حامی فلسطینی نیز همراه شد.

اسرائیل سرانجام در نوامبر همان سال با عقب‌نشینی آشکار از مواضع خود با آزادی دو شهروند اردنی موافقت کرد تا پس از این دستاورد عزتمندانه دیپلماتیک، سفیر اردن بار دیگر به سرزمین‌های اشغالی بازگردد.

در گام بعدی سریال مناقشات سیاسی اردن و اسرائیل، در مارس 2021 و در اوج تلاش‌های نتانیاهو به منظور بهره‌برداری تبلیغاتی از توافق معامله قرن با کشورهای عربی خلیج فارس، پادشاهی اردن با عبور هواپیمای نخست‌وزیر اسرائیل از فراز خاک این کشور به مقصد ابوظبی مخالفت کرد. در آن زمان ادعا شد این واکنش اردن در اعتراض به امتناع چند روز قبل مقامات اسرائیلی از تامین تمهیدات امنیتی لازم به منظور دیدار «پرنس حسین»، ولیعهد اردن از مسجد الاقصی صورت پذیرفته است. ادعایی که بعدها توسط مقامات تل‌آویو تکذیب شد. با این حال مصاحبه «ایمن صفدی» وزیر خارجه اردن با شبکه سی.ان.ان و تایید مخالفت امّان با عبور هواپیمای نتانیاهو از فراز خاک اردن به دلیل کارشکنی تل‌آویو بر سر راه سفر ولیعهد این کشور به بیت‌المقدس، بار دیگر از حجم اختلاف نظر در مناسبات طرفین پرده برداشت.

فرودگاه رامون؛ سازوکار رژیم صهیونیستی برای جدایی فلسطینیان از اردن

از سال 2019 احداث فرودگاه رامون در فاصله 11 کیلومتری شمال شهر ایلات و در مجاورت مرزهای سرزمین‌های اشغالی و اردن به بحرانی عمیق در روابط سیاسی امّان و تل آویو مبدل شده است.

در آغاز سال 2019 اردن در واکنش به تاسیس این فرودگاه به مجامع بین‌المللی اعتراض کرد. امان معتقد بود که موقعیت جغرافیایی این فرودگاه ناقض معیارهای بین‌المللی است چرا که این فرودگاه تنها 730 متر از فرودگاه ملک حسین در بندر عقبه فاصله دارد که می‌تواند سلامت پرواز هواپیماها از این فرودگاه را در زمان پرواز و فرود به مخاطره بیفکند.

با این حال انتشار خبر تغییر کاربری فرودگاه رامون به منظور سفر فلسطینیان از این فرودگاه به اقصی نقاط جهان خشم مقامات اردنی را برانگیخت، چرا که تا پیش از این اردن به واسطه گذرگاه «کرامه» و فوردگاه «ملکه علیا» تنها مسیر سفر فلسطینیان به سایر کشورها محسوب می‌شد و در صورت استفاده فلسطینیان از رامون به عنوان مسیر جایگزین علاوه بر کاهش وابستگی آنها به اردن عملا گامی جدید در شناسایی رژیم اشغالگر توسط فلسطینیان رقم می‌خورد.

به رغم مخالفت اولیه تشکیلات خودگردان با استفاده فلسطینیان از فرودگاه رامون، در 22 سپتامبر نخستین گروه از کاروان 24 نفره فلسطینیان توسط شرکت‌های هواپیمایی اسرائیلی از این فرودگاه رهسپار قبرس شدند تا مشخص شود تل‌آویو بر پیشبرد جدیدترین پروژه خود با هدف عادی‌سازی هر چه بیشتر روابط فلسطینیان با اسرائیل اصرار دارد.

سرانجام روز چهارشنبه هفته گذشته «محمد اشتیه» نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان ضمن موافقت با سفر فلسطینیان از فرودگاه رامون به خارج در ادامه برای کاستن از حساسیت مقامات اردنی افزود که نه رامون و نه هیچ فرودگاه دیگری از عمق روابط ما با اردن نمی‌کاهد. با این حال حتی این مواضع اشتیه نیز نتوانست از نارضایتی مسئولان اردنی بکاهد.

از نگاه بسیاری از کارشناسان، بحران فرودگاه رامون ممکن است به چالشی جدید برای تقابل امان و تل‌آویو مبدل شود. اردن در مقام مواجهه با این وضعیت تنها یک گزینه در اختیار دارد و آن تسهیل فرایند تردد فلسطینیان از گذرگاه مرزی کرامه و کاهش هزینه‌های سفر از خاک این کشور برای فلسطینیان به ویژه در شرایطی است که در سال‌های اخیر بر حجم سفرهای فلسطینیان به جهان خارج افزوده شده است.

در همین راستا «انیس قاسم» کارشناس حقوق بین‌الملل معتقد است که به مصلحت فلسطینیان نیست که با عمل از اقتصاد اسرائیل حمایت به عمل آورند، به ویژه که در این میان برخی از فلسطینیان صرفا به دلیل منافع شخصی و مادی از این طرح حمایت می‌کنند.

استفاده فلسطینیان از فرودگاه رامون در عمل می‌تواند تاثیرات منفی عمیقی بر ساختار اقتصاد سیاسی اردن وارد سازد؛ چرا که با شکل‌گیری مسیری جدید، ارزان‌تر و به ظاهر کم‌دردسرتر برای سفر فلسطینیان به خارج، از تمایل آنها برای تردد از گذرگاه کرامه و خاک اردن کاسته خواهد شد.

در سوی دیگر تهدیدات امنیتی پیش روی فرودگاه ملک حسین اردن، دومین اثر منفی کاربری فرودگاه رامون برای فلسطینیان است. در واقع با گسترش استفاده فلسطینیان از فرودگاه رامون بر حجم ترافیک این فرودگاه افزوده خواهد شد، امری که بنابر ادعای مقامات اردنی می‌تواند چشم‌انداز امنیت هواپیماها در هنگام پرواز و فرود در فرودگاه ملک حسین را نیز با چالشی جدی مواجه سازد. این امر در حقیقت در تعارض با معیارهای تعیین‌شده توسط سازمان بین‌المللی هواپیمایی غیرنظامی (ایکائو) است. به گفته «مامون ابونوار» کارشناس امنیت پرواز، احتمال سانحه هوایی در مسیر حرکت دو باند فرودگاه رامون و عقبه چالشی حقیقی است که حتی در شرایط بد جوّی خطر وقوع آن افزایش می‌یابد.

چالش نهایی استفاده از فرودگاه رامون توسط فلسطینیان اعتراف ضمنی آنها به اشغالگری رژیم صهیونیستی و حاکمیت این رژیم بر سرزمین‌های اشغالی است؛ امری که در حقیقت تمامی تلاش‌ها و مجاهدت‌های مقاومت فلسطین در طول دهه‌های متمادی را از بین می‌برد.

ملک عبدالله که از روند تحولات روزهای اخیر بسیار ناراضی به نظر می‌رسد دستور داده است تا این مسئله سیاسی با اتکا به ابعاد فنی آن در مجامع بین‌المللی پیگیری شود. در همین راستا دیپلمات‌های اردنی مکلف شده‌اند تا با ارسال اسناد اعتراض خود به مجامع و نهادهای بین‌المللی همگان را نسبت به خطرات فرودگاه رامون آگاه سازند.

اردن روز چهارشنبه هفته گذشته مدعی شد که با فشارهای این کشور کلیه پروازهای خارجی فرودگاه رامون به حالت تعلیق درآمده است. «وجیه عویس» وزیر حمل و نقل اردن افزود: در پی اعتراض دولت اردن، پروازهای خارجی فرودگاه رامون رژیم صهیونیستی لغو شده است. با این حال روشن است که اسرائیل در عمل مطمئن است که اردن نمی‌تواند هیچ تهدیدی را بر سر راه استفاده اسرائیل از این فرودگاه قرار دهد.

اصرار اسرائیل به منظور استفاده فلسطینیان از این فرودگاه در کنار مزایای اقتصادی آن، گامی دیگر در جهت زدودن ایده تشکیل دولت مستقل فلسطینی و گام‌نهادن فلسطینیان در مسیر عادی‌سازی کامل روابط با رژیم صهیونیستی قلمداد می‌شود. در این بین اردن نیز به عنوان یک دولت عربی و اسلامی که همواره کوشیده است تا خود را داعیه دار فلسطین بنامد، یکی دیگر از ابزارهای کارآمد قدرت سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی خویش را به رژیم اشغالگر واگذار می‌کند.

انتهای پیام/