تحلیلگر ترکیه‌ای: آنکارا در دنیا منزوی شده است
تحلیلگر مشهور ترکیه معتقد است که دیپلماسی و سیاست خارجی ضعیف دولت اردوغان موجب انزوای ترکیه در منطقه و جهان شده است و یکی از پیامدهای بدیهی این وضعیت، قدرت‌نمایی آتن در برابر آنکارا است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها اقتصاد ترکیه بحرانی است و درست در این شرایط، کشور اروپایی یونان، با زبان زور و تهدید با ترکیه حرف می‌زند و جالب اینجاست که آمریکا و اتحادیه اروپا نیز در این ماجرا، بی‌طرف نیستند و از سیاست‌های آتن جانبداری می‌کنند.
روزنامه‌ها و پایگاه‌های خبری تحت‌امر حزب حاکم ترکیه مداوماً تصاویری از دیدارهای پراگ را منتشر می‌کنند که در آنها اردوغان یا دست خود را بر شانه امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه گذاشته است و او را نصیحت می‌کند و یا در دیدار با دیگر مقامات کشورها، خود را در قامت سیاستمداری نشان می‌دهد که گویی فقط نماینده ترکیه نیست و قرار است بخش مهمی از مشکلات منطقه و جهان را حل کند،
حال آن که واقعیت چیز دیگری است و بسیاری از تحلیلگران ترکیه معتقدند که اتفاقاً ترکیه در یک انزوای سیاسی جدی به‌سر می‌برد و نشانه‌های آشکاری از تنهایی و ترس در دستگاه دیپلماسی ترکیه مشاهده می‌شود.
طاها آک یول تحلیلگر مشهور ترکیه معتقد است که دیپلماسی و سیاست خارجی ضعیف دولت اردوغان، موجب انزوای ترکیه در منطقه و جهان شده است و یکی از پیامدهای بدیهی این وضعیت، قدرت‌نمایی آتن در برابر آنکارا است. او با ارائه یک تحلیل تاریخی اجمالی، نشان داده است که ضعف در سیاست خارج ترکیه به‌چه‌شکلی بر تهدیدات پیرامونی این کشور اثر می‌گذارد.
زمانی برای انزوای ترکیه
او می‌گوید: برای آن‌که انزوای سیاسی ترکیه را به‌شکل روشنی درک کنیم، باید پیش از هر چیز، به وضعیت روابط ما و متفقین و دوستانمان بپردازیم. تصویر تحولات روز به ما نشان می‌دهد که آمریکا، به‌عنوان متحد مهم ترکیه در پیمان نظامی ناتو، سازمان تروریستی YPG و دیگر نهادهای اقماری پ.ک.ک. را در سوریه با کاروان‌های حامل چندین کامیون سلاح و مهمات تجهیز می‌کند.
علاوه بر این، آمریکا در اژه، پایگاه‌ها و ساختمان‌های نظامی یونان را تجهیز می‌کند، چند قدم آن‌سوتر و در جزیره قبرس، تحریم تسلیحاتی بخش روم‌نشین قبرس را لغو کرده است تا با خیال راحت سلاح و مهمات بخرند و ترک‌های قبرس را تحت فشار قرار دهند، اما فقط به این اقدامات بسنده نمی‌کند و درست در روزهایی که مقامات آتن، با زبان زور و تهدید با آنکارا صحبت می‌کنند، یگان‌های ویژه ارتش ایالات متحده، آموزش ارتش یونان را نیز به‌عهده می‌گیرند.
در شرایط دشواری که دولت ترکیه به‌خاطر ماجراجویی ساده و خرید سامانه موشکی اس‌ـ400 روسی، از خرید جنگنده F-35 آمریکایی محروم شده است، مقامات آتن، آشکارا اعلام کرده‌اند که برای خرید این جنگنده پیشرفته با آمریکا وارد مذاکره شده‌اند!
آن‌چه به‌اختصار ذکر شد، تنها بخشی از نشانه‌ها و شواهدی بود که نشان می‌دهد روابط ترکیه و آمریکا تا چه‌اندازه تیره و تار شده است، اما فقط آمریکا نیست! روابط ما با اتحادیه اروپا نیز در شرایط بد و نامطلوبی است.
ازآن‌جایی که ما تصمیمات و احکام روشن و قاطعانه دادگاه حقوق بشر اروپا را نادیده گرفتیم و حاضر نشدیم عثمان کاوالا را از زندان آزاد کنیم، شرایط به‌ضرر ترکیه رقم خورده است و کمیته وزیران شورای اروپا یک «رویه نقض» را علیه ترکیه آغاز کرده است که بعید نیست در آینده، اصل نامزدی ترکیه برای عضویت در اتحادیه را به‌طور کامل به چالش بکشد. همه این اتفاقات در حالی روی داده است که بحران اقتصادی ترکیه را فرا گرفته است و شواهد روشنی وجود دارد که نشان می‌دهد با روندی بی‌سابقه از تورم و بحران روبه‌رو هستیم.
جمع‌بندی آثار و پیامدهای وضعیتی که ذکر آن رفت، نشان‌دهنده این است که ترکیه منزوی شده است و سیاست خارجی ما حال و روز بدی دارد. جالب اینجاست که مقامات کشورمان، برای توصیف این وضعیت، منطق عجیبی دارند، مثلاً رئیس جمهور اردوغان، این وضعیت انزوا را چنین تبیین کرده است: «ما نه بخشی از جهان شرق هستیم و نه غرب». (21 سپتامبر 2022)، اما در طرف مقابل، کیریاکس میچوتاکیس نخست وزیر یونان می‌گوید: «ما هم‌اکنون، متحدان قوی داریم، ما در شرایطی هستیم که حتی اعراب هم متحد یونانیان شده‌اند.» (31 مه 2022)
یک داستان کلاسیک، ضعف ترکیه و قدرت‌نمایی آتن
وقتی که رویدادهای تاریخی چند دهه گذشته را یادآوری می‌کنیم، می‌بینیم که ما با سیکل عجیبی از تکرار یک روند روبه‌رو هستیم،
همیشه همین‌طور بوده است، در آن مقاطعی که ترکیه منزوی می‌شود، یونانی‌ها ادبیات تهدیدگرانه به‌کار می‌برند و در مقام متجاوز، ترکیه را تهدید می‌کنند. با آن‌که در عمل، جنگی روی نمی‌دهد، اما فضا به‌گونه‌ای مدیریت می‌شود که به شمار متحدین یونان افزوده می‌شود و تقویت اتحادهای یونان، دو نتیجه به‌دنبال می‌آورد؛ 1 ـ قرار گرفتن ترکیه در موقعیت ضعف. 2 ـ بالاگرفتن ادعاهای تاریخی یونان در دریای اژه و مدیترانه شرقی در مورد جزایر و خط مرز دریایی و فلات قاره.
بگذارید چند مثال تاریخی بیاوریم که این سیکل تکرار را به‌درستی روشن کند؛ به‌خاطر بیاوریم زمانی را که آندریاس پاپاندرئو در اکتبر 1981 با پرچم پان‌هلنیسم در یونان به قدرت رسید. او به‌شکل هوشمندانه از شرایط روز استفاده کرد و درست در شرایطی که با کودتای 12 سپتامبر 1980 ترکیه، آبرو و اعتبار ما زیر سؤال قرار گرفته بود، سیاست تهاجمی را آغاز کرد.
فهیر آرما اوغلو، مورخ سیاسی فقید، در کتاب خود که در سال 1991 منتشر شد، به نکات مهمی اشاره کرده که گویی تحولات امروز ما را پیش‌بینی کرده است.
او گفته است: «پاپاندرئو، نخست وزیر یونان در دشمنی با ترک‌ها و معرفی ترکیه به‌عنوان تهدید، چند هدف و مقصود سیاسی مهم را دنبال می‌کند؛ 1 ـ تضعیف موقعیت ترکیه داخل ناتو. 2 ـ تضعیف روابط ترکیه با ایالات متحده. 3 ـ لطمه زدن به روابط ترکیه با جامعه اروپا، از طریق معرفی ترکیه به‌عنوان یک قدرت خطرناک و متجاوز. یونان با دنبال کردن این اهداف مهم، کاری می‌کند که همواره روابط ما در یک شرایط بحرانی و معلق قرار بگیرد.»
استاد مرحوم ما همچنین به این نکته مهم اشاره کرده است که تورگوت اوزال نخست وزیر وقت ترکیه، بدل فن یونان را زد و با برجسته‌سازی مفاهیم «صلح» و «گفتگو» در برابر سیاست یونان ایستادگی کرد و توانست برای تقویت روابط ترکیه با آمریکا و اتحادیه اروپا، گام‌های بلندی بردارد.
اوزال سیاست‌های ناتو و اروپا را به‌عنوان «محور» اصلی دنبال می‌کرد و فرصتی برای یونان باقی نمی‌گذاشت، به همین دلیل بود که در دوران او، نسبت 7 به 10 در حمایت آمریکا از ترکیه و یونان برقرار بود و اگرچه کفه ترازو به‌نفع یونان سنگینی می‌کرد، اما در هر حال، آمریکا نسبت به ترکیه نیز بی‌اعتنایی نمی‌کرد و نسبت معقولی در روابط ما برقرار بود.
علاوه بر این، اوزال روابط را به‌گونه‌ای تنظیم کرده بود که مقامات آمریکا، حرفی از نسل‌کشی ارامنه نمی‌زدند و ترکیه در آمریکا و اروپا دوستان قوی و همچنین مخالفانی داشت، ولی اکنون در شرایطی هستیم که عملاً دوستی برای ترکیه باقی نمانده است و در انزوا قرار گرفته‌ایم،
به همین دلیل است که میچوتاکیس نخست وزیر یونان، سیاست بحران پاپاندرو را دنبال می‌کند و از وضعیت «نه شرقی نه غربی» ترکیه بهره می‌برد. روابط ما با آمریکا، چنان به سردی گراییده است که درست در همان روزهایی که مقامات کاخ ریاست‌جمهوری بش‌تپه ترکیه، منتظر تماس تلفنی کاخ سفید هستند، نمایندگان کنگره آمریکا سرپا ایستاده‌اند و میچوتاکیس در کنگره آمریکا مورد تشویق قرار می‌گیرد و در سخنرانی خود، درست مانند پاپاندرئو، ترکیه را به‌عنوان یک کشور متجاوز نشان می‌دهد.
مشخص است که نخست وزیر یونان، پس از سخنرانی علیه ترکیه در کنگره آمریکا به نتایجی دست یافته و دست‌خالی به کشورش بازنگشته است. نسبت «7 به 10» در حمایت مالی و نظامی آمریکا برای ترکیه و یونان قبلاً هم به‌نفع یونانی‌ها بود، اما حالا متحول شده است.
(آمریکا هر سال مبالغی را به‌عنوان هدیه و کمک نظامی در اختیار ترکیه و یونان می‌گذاشت، اما به‌خاطر مداخله ترکیه در قبرس، همواره 10 درصد از این مبلغ را همچون جریمه کسر می‌کرد و مجموع کسورات یونان، حتی کمتر از 7 درصد بود.)، اما حالا به جایی رسیدیم که نیکوس دندیاس وزیر امور خارجه یونان اعلام کرد که تراز 7 به 10 متحول شده و اکنون به سطح 10 در برابر صفر رسیده است! یعنی آمریکا، 10 درصد از کمک‌های خود به ترکیه را کم می‌کند اما حتی یک دلار از کمک‌های مالی آمریکا به یونان، کسر نخواهد شد.
یک شب ناگهان...
در برابر حملات شدید دیپلماتیک یونان، رئیس جمهور اردوغان با لفاظی‌هایی مانند «ممکن است یک نیمه‌شب، ناگهانی بیاییم و شبیخون بزنیم»، یونان را تهدید می‌کند و قدرت نظامی را یادآوری می‌کند، اما طرف یونانی این لحن را به‌عنوان «تجاوز ترکیه» و حتی «نئوعثمانی» تبلیغ می‌کند. (دندیاس، 8 سپتامبر 2022)، آیا این فقط یونانی‌ها هستند که اردوغان و ترکیه را به «نئوعثمانی» متهم می‌کنند؟ خیر، وقتی که بی‌دلیل با مصر درگیر شدیم و روابط آنکارا ـ قاهره را تباه کردیم، اعراب نیز همین عبارت را تکرار کردند، به همین خاطر است که میچوتاکیس، فرصت را غنیمت می‌شمرد و در دفاع از [پیمان] لوزان سخنرانی می‌کند تا نشان دهد یونان چقدر صلح‌طلب و «ضد تجدیدنظرطلب» (طرفدار تغییرناپذیری مرزها) است و اردوغان را به گفت‌وگو فرا می‌خواند، هدف او این است که ترکیه را به‌عنوان کشوری متجاوز و «تجدیدنظرطلب» معرفی کند.
بسیار بدیهی است که سخنان اردوغان مصرف داخلی دارد و می‌خواهد با لحن آتشین و حماسی، خود را داخل ترکیه همچون یک رهبر قدرتمند نشان دهد، غافل از این‌که این سخنان، بازتاب خارجی نیز دارد و حاصلی جز خصومت و دشمنی ندارد، به همین دلیل است که مورخ برجسته ترکیه استاد شکری هانی اوغلو هشدار داد که «ترکیه باید تا حد امکان از دادن هر پیامی که تداعی و تصویر عثمانی نو ارائه دهد، خودداری کند.»، باید از خود بپرسیم که چرا دوستان سنتی خود را در غرب از دست دادیم، چرا اعراب کنار یونان هستند؟ راه‌حل این است که ترکیه دیپلماسی را در «محور غرب» اما در جغرافیای بسیار وسیع‌تر انجام دهد.
انتهای پیام/+
