ورود ایران به باشگاه کشورهای سازنده "تلسکوپهای کلاس ۴متری" با ساخت رصدخانه ملی ایران
"رصدخانه ملی ایران" یکی از طرح‌های ملی در حوزه نجوم است؛ ساخت تلسکوپ این رصدخانه پیچیدگی‌های فنی و مهندسی بسیار زیادی دارد که با وجود تنگناهای تحریم و بعد از ۲۰ سال حاصل شده و حالا ایران به باشگاه کشورهای سازنده "تلسکوپهای کلاس ۴متری" وارد شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، "رصدخانه ملی ایران" یکی از طرح‌های ملی کشور در حوزه نجوم است که از دستاوردهای بزرگ و شاخص علمی کشور به حساب می‌آید. ساخت این طرح کلان ملی از سال 1379 آغاز شد و نخستین ردیف بودجه این طرح در ابتدای سال 1384 در قانون بودجه و از نوع پژوهشی و مطالعاتی درنظر گرفته شد.
با وجود تنگناهای تحریم، تلسکوپ این رصدخانه به‌طور کامل از صفر تا صد توسط متخصصان داخلی طراحی و ساخته شده است و فقط آینه‌های این تلسکوپ (به‌دلیل نیاز به فناوری‌های انحصاری در ساخت) که آن هم بعداً با توان متخصصان ایرانی در داخل کشور لایه‌نشانی و به آینه تبدیل شد، از خارج از کشور تهیه شده است.
در واقع قطعه سرامیکی تلسکوپ که برای تبدیل شدن به آینه مورد استفاده قرار گرفته است به‌دلیل اینکه نیاز به فناوری‌های انحصاری داشته از کشور آلمان خریداری شده است که کار صیقل دادن این قطعه نیز به‌مدت 4 سال در کشور فنلاند انجام شده است.
نمایی از شبیه‌سازی آینه اصلی به‌روی سیستم اپتیک فعال
آینه اصلی تلسکوپ در حال ورود به محوطه پژوهشگاه دانش‌های بنیادی
نخستین ردیف بودجه این طرح در ابتدای سال 1384 و در قانون بودجه از نوع پژوهشی و مطالعاتی در نظر گرفته شده بود و در این سال‌ها طرح مطالعاتی مکان‌یابی رصدخانه ملی نیز در دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در جریان بود.
در سال 1384 با تغییر دولت، این پروژه عملاً به حالت تعلیق درآمد که پس از آن پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برای اجرای طرح ملی رصدخانه ملی، پیش‌قدم شد.
گروه مهندسان ایرانی برای پیداکردن محل مناسب ساخت تلسکوپ به مکان‌های دورافتاده و صعب‌العبور رفته‌اند؛ فعالیت‌های مکان‌یابی از سال 1380 آغاز شد
طراحی مفهومی رصدخانه شامل بخش‌های اُپتیک، مکانیک، کنترل و امکانات زیرساختی از سال 1389 تا 1391 انجام گرفت و در طراحی مفهومی 70 سند تهیه شد که این اسناد برای بررسی در اختیار داوران بین‌المللی که شامل منجمان حرفه‌ای بودند، قرار گرفت. جلسات داوری این اسناد نیز در مرکز بین‌المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP) ایتالیا برگزار شد و در نهایت با رفع ایرادها، طراحی مفهومی تلسکوپ 3.4متری رصدخانه ملی مورد تأیید قرار گرفت.
بعد از اتمام طراحی مفهومی در سال 1392، اجرای فاز طراحی جزئی این پروژه آغاز شد که تا سال 1396 ادامه یافت، در نهایت نیز در همان سال این طراحی مورد قضاوت و تأیید داوران بین‌المللی قرار گرفت.
در سال 1395 و زمانی که طرح برای فعالیت‌های عمرانی آماده می‌شد با یک آینده‌نگری تلاش شد ضمن ایجاد تغییراتی در ساختمان‌های جانبی تلسکوپ، استفاده بهینه‌تری از توپوگرافی قله گرگش شود به‌طوری که هم‌اکنون علاوه بر تلسکوپ موجود (INO340) امکان نصب تلسکوپهای دیگر نیز در این ارتفاع وجود دارد، بدین ترتیب عملاً و به‌طور همزمان اجرای دو طرح زیربنایی علم نجوم یعنی "طرح رصدخانه ملی ایران" و "طرح ساخت تلسکوپ INO340" آغاز شد.
ساخت بخش ثابت محفظه
هرچند قله گرگش در ابتدا یک قلّه غیرقابل دسترس بود اما برای رسیدن به ارتفاع 3600متری قله، 11 کیلومتر جاده کوهستانی از ارتفاع 2400 تا 3600 متری قله ساخته شد همچنین در زمان ساخت جاده رصدخانه به قله گرگش، مسائل زیست‌محیطی بسیاری لحاظ شد به‌طوری که تیم عملیاتی همواره تلاش کرده‌اند که خللی در زیست جانوران بومی این منطقه ایجاد نشود.
گنبد و تلسکوپ زیر نور کهکشان راه شیری
تلسکوپ 3.4متری رصدخانه ملی ایران با قدرت رهگیری حدود یک به‌روی 36هزارم درجه ساخته شده است؛ در حالی که در کشور ما هیچ وسیله رهگیری با این دقت وجود ندارد که در عین حال 100 تن وزن و 11 متر ارتفاع هم داشته باشد؛ ضمن آنکه باید در هوای آزاد و در مقابل بادهای با سرعت بیش از 40 کیلومتر بر ساعت نیز قرار گیرد.
انتهای پیام/+