دور باطل نشست‌های پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس‌جمهوری؛ بیروت در آستانه بن‌بست سیاسی جدید
در سایه چالش‌ها و موانع داخلی و خارجی متعدد و در حالی که چشم‌انداز روشنی برای تشکیل دولت جدید لبنان دیده نمی‌شود، لبنانی‌ها در آستانه ورود به خلأ ریاست‌جمهوری نیز هستند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، درحالی که با گذشت بیش از 5 ماه از زمان آغاز مأموریت «نجیب میقاتی» نخست‌وزیر دولت موقت لبنان برای تشکیل کابینه جدید این کشور هیچ چشم‌اندازی برای رونمایی از دولت جدید دیده نمی‌شود، پرونده انتخاب رئیس‌جمهوری نیز در یک بن‌بست پیچیده قرار دارد؛ آن هم در شرایطی که «میشل عون» در تاریخ 31 اکتبر یعنی کمتر از یک هفته دیگر باید کاخ بعبدا (کاخ ریاست‌جمهوری) را ترک کند.
دور باطل نشست‌های پارلمانی برای انتخاب رئیس‌جمهور لبنان
پارلمان لبنان به‌ریاست نبیه بری از حدود یک ماه قبل برای برگزاری جلسه جهت رایزنی درباره انتخاب رئیس جمهور جدید فراخوان داده بود که اولین دور این نشست هفتم مهرماه برگزار شد اما هیچ نامزدی نتوانست دوسوم آراء را کسب کند. دومین جلسه قرار بود پنجشنبه دو هفته پیش (21 مهر) برگزار شود اما تنها 71 نماینده در پارلمان حاضر شدند و این جلسه به حدنصاب نرسید و عملاً برگزار نشد. جلسه بعدی پنجشنبه پیش (20 اکتبر، 28 مهر) با حضور 110 نماینده از 128 نماینده برگزار شد که باز هم نتیجه نداشت.
روز گذشته نیز پارلمان لبنان نشست دیگری به این منظور برگزار کرد که مجدداً ناکام ماند. در پی رأی‌گیری از نمایندگان پارلمان لبنان، نتیجه حاصل‌شده، 50 رأی سفید، 39 رأی برای میشل معوض و 10 رأی عصام خلیفه بود و روی 13 برگه نیز عبارت «لبنان جدید» نوشته شده بود. بعد از ناکامی دوباره پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور، جلسه بعدی به روز پنجشنبه ساعت 11 صبح موکول شد.
اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد که در سایه عدم اجماع احزاب و نمایندگان و نیروهای سیاسی، نشست‌های پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس جمهور کاملاً بی‌فایده بوده است و در یک دور باطل قرار دارد، به‌ویژه اینکه تاکنون هیچ‌گونه نامزد جدی برای ریاست‌جمهوری آینده معرفی نشده است و در جلسات متعددی که پارلمان به این منظور برگزار کرده است نامی از افرادی چون «سلیمان فرنجیه» رئیس جریان المرده یا «جبران باسیل» رئیس جریان آزاد ملی که پیشتر گفته می‌شد محتمل‌ترین گزینه‌ها برای نامزدی ریاست‌جمهوری لبنان هستند به میان نیامده است.
چرا انتخاب رئیس‌جمهور لبنان درجا می‌زند؟
البته درجا زدن روند سیاسی لبنان ـ چه در سطح تشکیل دولت و چه انتخاب رئیس جمهور ـ یک پدیده معمول در این کشور بوده است و تجربه لبنان در این زمینه نشان می‌دهد که پرونده انتخاب رئیس جمهور یا تشکیل کابینه می‌تواند حتی تا یک سال همچنان معلق باقی بماند، علت این امر بیش از هر چیز به ساختار سیاسی و معضل سهم‌خواهی و تسویه حساب‌های سیاسی در لبنان برمی‌گردد؛ زیرا هیچ یک از طرف‌های اصلی مربوطه در این کشور حاضر به امتیازدهی به طرف مقابل نیستند و منافع شخصی را به مصالح ملی ترجیح می‌دهند.
لبنان از سال 1988 تاکنون یعنی در پایان دوره ریاست‌جمهوری «امین جمیل» 3 بار خلأ ریاست‌جمهوری را تجربه کرده است و لبنانی‌ها نگرانند که این اتفاق برای بار چهارم بعد از خروج میشل عون از کاخ بعبدا نیز تکرار شود. آخرین خلأ ریاست‌جمهوری لبنان به زمان قبل از انتخاب میشل عون برمی‌گردد؛ جایی که «میشل سلیمان» رئیس جمهور سابق این کشور که بعد از وقوع تحولات سیاسی پیچیده و شکل‌گیری دو جریان 14 و 8 مارس در لبنان روی کار آمده بود در 25 مه 2014 کاخ بعبدا را ترک کرد.
این طولانی‌ترین دوره خلأ ریاست‌جمهوری در لبنان بود که بیش از 2 سال طول کشید و در نهایت 31 اکتبر 2016 میشل عون به‌عنوان رئیس جمهور لبنان برای یک دوره شش‌ساله انتخاب شد.
طبق قانون اساسی لبنان نامزد موردنظر پست ریاست‌جمهوری باید از میان مسیحیان مارونی باشد اما انتخاب او توسط نمایندگان همه گروه‌ها و اقوام لبنانی صورت می‌گیرد. برای اینکه نامزد ریاست‌جمهوری بتواند در دور اول انتخابات پیروز شود، باید دوسوم رأی نمایندگان متشکل از 128 نماینده را به‌دست آورد و اگر این دوسوم به‌دست نیاید، کسب اکثریت مطلق یعنی 65 رأی کافی است. در ماده 49 قانون اساسی لبنان درباره رئیس‌جمهوری آمده است: رئیس جمهور رئیس کشور، سمبل وحدت ملت است و وظیفه پاسداری و احترام به قانون اساسی و حفظ استقلال و وحدت و حاکمیت ارضی را بر اساس قانون اساسی این کشور به‌عهده دارد. وی ریاست شورای‌عالی دفاع و فرماندهی عالی نیروهای مسلح را به‌عهده دارد. مدت ریاست‌جمهوری لبنان شش سال است و انتخاب مجدد یک رئیس جمهور در صورتی ممکن است که شش سال از پایان ریاست‌جمهوری‌اش بگذرد.
اما یکی از عواملی که انتخاب رئیس جمهور لبنان در مرحله کنونی را دشوارتر می‌کند، ترکیب پارلمان فعلی است. در انتخابات پارلمانی لبنان که ماه مه گذشته برگزار شد هیچ یک از احزاب و ائتلاف‌ها نتوانستند اکثریت را کسب کنند و همین وضعیت موجب پراکندگی آرایش نمایندگان پارلمان و عدم اجماع میان آنها می‌گردد.
عامل داخلی دیگری که پارلمان لبنان را در انتخاب رئیس جمهور ناکام گذاشته، نبود هیچ‌گونه نامزد جدی برای تصدی این منصب است. انتخاب مجدد یک فرد برای به‌عهده گرفتن پست ریاست‌جمهوری لبنان در صورتی ممکن است که 6 سال از دوره قبلی وی گذشته باشد، بنابراین انتخاب دوباره میشل عون منتفی می‌شود. درباره افرادی چون سلیمان فرنجیه و جبران باسیل که طبق نظرسنجی‌های صورت‌گرفته بیشترین شانس را برای تصدی پست ریاست‌جمهوری دارند نیز اقدام عملی برای اعلام نامزدی آنها مشاهده نشده است. در این بین «سمیر جعجع» رئیس حزب نیروهای لبنانی که سوابقی چون کشتار مردم لبنان و جاسوسی برای رژیم صهیونیستی را در کارنامه خود دارد نیز بعد از انتخابات پارلمانی چندین بار به‌شکل علنی و غیرعلنی تمایل خود را برای جانشینی میشل عون اعلام کرده است که البته لبنانی‌ها رسیدن جعجع به ریاست‌جمهوری لبنان را شبیه یک شوخی مضحک می‌دانند.
مداخلات خارجی و معضل انتخاب رئیس‌جمهور در لبنان
اما علاوه بر چالش‌های داخلی، یک سری موانع خارجی نیز در مسیر انتخاب رئیس جمهور در لبنان وجود دارد که سرنخ اصلی آن به مداخلات سفارتخانه‌های آمریکا و عربستان سعودی برمی‌گردد. آمریکا به‌همراه فرانسه و عربستان از ماه‌ها قبل به‌شکل جدی پیگیر پرونده سیاسی لبنان به‌ویژه در سطح انتخاب رئیس جمهور هستند، البته اختلاف نظراتی میان آنها به‌خصوص بین ریاض و پاریس وجود دارد؛ به این صورت که فرانسوی‌ها تأکید دارند پرونده انتخاب رئیس جمهور در لبنان را باید به‌شکل منطقی مورد بررسی قرار داد و نمی‌توان نقش مؤلفه پررنگی چون حزب‌الله را در این عرصه نادیده گرفت، اما سعودی‌ها از این موضع فرانسه خشمگین هستند و تأکید دارند رئیس جمهور آینده لبنان باید از اردوگاه مخالف حزب‌الله انتخاب شود.
بازیگردان اصلی برنامه‌های مداخله‌جویانه ریاض در لبنان، «ولید البخاری» سفیر عربستان است که با همکاری سمیر جعجع سعی در محاصره پرونده سیاسی لبنان دارد. این مسئول سعودی که به‌خلاف منصب خود به‌عنوان سفیر، همواره رفتاری غیردیپلماتیک و غیرحرفه‌ای در لبنان داشته است و اغلب بدون اطلاع برای مدتی نامعلوم از این کشور خارج می‌شود و دوباره با انگیزه‌های خاص خود برمی‌گردد، با آگاهی از وزنه سنگین سیاسی مقاومت در لبنان تلاش دارد احزاب و نیروهای پراکنده جریان 14 مارس و مهره‌های فعلی و سابق عربستان به‌ویژه مؤلفه اهل‌سنت را در یک اردوگاه علیه حزب‌الله بسیج کند.
جولان ولید البخاری در مناطق مختلف لبنان و دیدار با شخصیت‌های اهل‌تسنن، برگزاری نشست‌های متعدد با جنبش‌های جوانان، تبلیغ چشم‌انداز 2030 «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی، دیدار با انجمن‌های اجتماعی و دانشگاهی و... و دادن وعده کمک‌های مالی به آنها، تلاش برای متحد کردن 14مارسی‌ها و... در چارچوب همین تلاش‌های عربستان برای نفوذ در پرونده ریاست‌جمهوری لبنان است.
البته با توجه به کمرنگ شدن چشمگیر جایگاه عربستان میان سنی‌های لبنان به‌ویژه طرفداران «سعد حریری» نخست‌وزیر اسبق این کشور که معتقدند ریاض و محمد بن سلمان عامل پایان زندگی سیاسی حریری هستند، تا اینجای کار سفیر عربستان توفیقی در تحقق اهداف سیاسی خود در لبنان نداشته است؛ همانند سناریویی که در انتخابات پارلمانی این کشور برای سعودی‌ها اتفاق افتاد، اما در هر صورت این مداخلات و فشارهایی که سفارتخانه‌های عربستان و آمریکا و فرانسه و دیگر طرف‌های غربی به نمایندگان پارلمان لبنان وارد می‌کنند روند انتخاب رئیس جمهور را در این کشور کند و پیچیده کرده است.
لبنان در آستانه خلأ ریاست‌جمهوری است؟
«نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان روز گذشته بعد از ناکامی دوباره در انتخاب رئیس جمهور، با اشاره به اینکه برگزاری نشست‌های متعدد به این منظور بیهوده بوده است و نتیجه‌ای ندارد اعلام کرد که تصمیم گرفته است به‌جای دور باطل رأی‌گیری‌ها نیروهای سیاسی را برای انجام گفتگوی ملی و اجماع بر سر انتخاب نامزدی جدی دعوت کند.
با وجود این، به‌نظر نمی‌رسد که نمایندگان و احزاب لبنانی در 6 روز باقی‌مانده تا پایان دوره ریاست‌جمهوری میشل عون و حتی دست‌کم یک ماه بعد از آن نیز بتوانند رئیس جمهور جدید این کشور را معرفی کنند، بنابراین شاید بتوان گفت که لبنان اکنون در آستانه ورود به چهارمین خلأ ریاست‌جمهوری در تاریخ خود قرار دارد که با توجه به عدم وجود یک دولت رسمی، پیامدهای منفی این خلأ نسبت به ادوار گذشته بیشتر خواهد بود.
در هر صورت طرف‌های مربوطه در لبنان وظیفه دارند با به‌عهده گرفتن مسئولیت ملی خود و توجه به مصالح کشور و مردم هرچه سریعتر به‌دور از مداخلات خارجی سازوکاری برای خروج از بحران سیاسی پیدا کنند تا مقدمه‌ای برای حل معضلات اقتصادی و معیشتی و... باشد.
انتهای پیام/+