ترکیه در برابر بحران آب

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه به طور جدی با خشکسالی و بحران آب روبرو شده است. شاید شنیدن چنین خبر کوتاهی، برای خیلی ها عجیب باشد. چرا که ترکیه در چند سال گذشته، با سدسازی های بی رویه و سیاست های انحصاری، به مهمترین عامل خشکسالی و کمبود آب عراق و سوریه تبدیل شده است. اما حالا خود ترکیه نیز مشکل آب دارد.

شواهد نشان می دهد که ترکیه نیز یکی از کشورهایی است که به خاطر مشکلات جهانی مهمی همچون گرم شدن کره زمین و کاهش میزان بارندگی، در شرایط سخت قرار گرفته است. اما مشکل، فقط مربوط به تغییرات اقلیمی و طبیعت نیست و پای خطاها و مشکلات مهم در سیاست گذاری کلان آب در این کشور در میان است.

خطر در انتظار انرژی، غذا و آب آشامیدنی

بر اساس تقسیمات و تفاوت ماموریت سدهای ترکیه، وضعیت ظرفیت خالی مانده و میزان اثرگذاری بر حوزه های مختلف، به شرح زیر است:

در 145 سد برای مصارف انرژی برق آبی، ضریب پر شدن 33.8 درصد است.

در 298 سد دارای مصارف آبیاری، میزان پر شدن سدها  در حد 25.3 درصد است.

در 106 سد دارای ماموریت تامین آب آشامیدنی، میزان پر شدن در حدود 28.1 درصد است.

میزان آب 422 انبار برای مصارف آب شرب، آبیاری و انرژی (بدون احتساب دریاچه ها) 32.2 درصد به ثبت رسیده است.

 ترکیه در برابر کاهش 46 درصدی بارندگی

پاییز خشک گذشته، میزان بارندگی در ترکیه نومیدکننده بود و نگرانی های فراوانی برای کارشناسان و کشاورزان به وجود آورد. آمارها نشان می دهند بارندگی در ترکیه 46 درصد کاهش یافت و بخشی از سدها خشک شدند.

بر اساس داده های اداره کل مدیریت آب (DSI) وزارت کشاورزی و جنگلداری، میانگین بارش در سراسر ترکیه در 1 تا 18 نوامبر نسبت به میانگین بلندمدت 46.3 درصد کاهش یافته است. کاهش بارندگی باعث کاهش سطح آب سدها شد. در حالی که سطح آب سدها در استانبول، بورسا و ازمیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته، تنها سدهای آنکارا بودند که به مقدار ناچیزی افزایش یافتند.

تازه ترین آمارهای مربوط به سدهای ترکیه، نشان می دهد که در دو کلانشهر استانبول و بورسا، اوضاع بسیار نگران کننده است. میزان پرشدگی ظرفیت سد در استانبول که در سال گذشته 42 درصد بود، امسال به 36 درصد کاهش یافت. در حالی که ضریب پر شدن سد در بورسا در 18 نوامبر سال گذشته 22.3 درصد بود، در مدت مشابه سال جاری 20.9 اندازه گیری شد. پاییز امسال هم شرایط بدتر شد و حالا مشخص شده که استانبول تنها 4 ماه و بورسا نیز فقط 2 ماه آب دارند.

یعنی اگر در ماه های آتی بارندگی به حدقابل توجهی نرسد، این دو استان، با بحران روبرو می شوند و نکته مهم این است که استانبول و بورسا، مجموعاً بیست میلیون نفر، یعنی یک چهارم جمعیت ترکیه را در خود جای داده اند.

بحران در وان

دریاچه وان ترکیه نیز رفته رفته در مسیر خشک شدن قرار گرفته است. پروفسور عدنان الکان مشاور رئیس دانشگاه بتلیس و رئیس گروه جغرافیا گفته است:«افزایش دما، یک پدیده بسیار جدی و خطرناک است. سال های اخیر بالغ بر 61 میلیون متر مکعب آب در دریاچه وان بخار شده است. علاوه بر این، ما با مشکل حفاری های غیرقانونی در فعالیت های کشاورزی روبرو هستیم.

الکان گفت که به دلیل حفاری های کشاورزی، خشکسالی و گرم شدن هوا، با بحران بزرگ آب مواجه هستند.

حوضه دریاچه وان یکی از مکان هایی است که اثرات گرمایش جهانی به شدت در آن دیده می شود. وان، از نظر داده های بارندگی در سال های اخیر کاهش زیادی داشته است. زمانی که دوره های قبل را با دوره ها مقایسه می کنیم، تقریباً 60 درصد کاهش بارندگی مشاهده می شود.

کشاورزی در حوالی وان یعنی در نواحی غربی سواحل اخلاط، آدلسواز و تاتوان بسیار افزایش یافته است. از آنجایی که این نیاز آبی بیشتر از طریق حفاری تامین می شود، متاسفانه در حال حاضر آب های زیرزمینی کم شده و سطح آب دریاچه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

وقتی آب های زیرزمینی برداشته می شود، آب دریاچه نیز به آنجا هدایت می شود. بنابر این یکی از عوامل مهم در تغییر تراز دریاچه افزایش فعالیت های حفاری در منطقه است. در مقایسه با سال های گذشته، افزایش حفاری تا 10 برابر اتفاق افتاده است. بدون تعارف، می توان گفت که ما با یک بحران بزرگ آبی روبرو هستیم.

الکان در ادامه به گسترده شدن بحران در شرق ترکیه اشاره کرده و گفته است: «ما نه تنها در خود دریاچه وان، بلکه در حوضه دریاچه وان نیز منابع آبی دیگری داریم. دریاچه هایی مانند آرین و نازیک وجود دارد که متاسفانه دارند از بین می روند. اگر این روند به همین منوال پیش برود، با خطر از دست دادن دریاچه های کوچک خود و بخش مهمی از دریاچه وان مواجه می شویم و با خطر انقراض حیات اکولوژیکی و فعالیت های طبیعی گونه های زنده روبرو می شویم. برای جلوگیری از این امر، باید آب را به درستی مدیریت کنیم. ما باید به فعالیت های حفاری توجه کنیم و خطر حفر چاه ها را جدی بگیریم».

با رسیدن خشکسالی به سطح هشدار دهنده در دریاچه وان، حیات وحش نیز در خطر انقراض قرار گرفته است.

کارشناسان با بیان اینکه تالاب ها به دلیل اثر اقلیم، افزایش جمعیت بهره بردار و فشار کشاورزی خشک شده اند، می گویند: اگر تالاب ها از بین بروند، بسیاری از گونه هایی که می خواهیم در حیات وحش ببینیم مجبور به مهاجرت به مکان های دیگر می شوند، زیرا زنجیره غذایی قطع می شود. در نتیجه تنوع زیستی در اینجا کاهش خواهد یافت. 

دریاچه وان که بزرگترین دریاچه سودایی جهان با وسعت 3 هزار و 712 کیلومتر مربع است، بسیاری از مناطقی که قبلاً زیر آب دریاچه بودند، آشکار شده اند. مثلاً قلعه ارچیش متعلق به دوره اورارتو که در سال 1841 با طلوع دریاچه تا حدی زیر آب رفت و سپس غرق شد، 8 سال پیش دوباره پدیدار شد. بسیاری از نیزارها که محل اسکان پرندگان وحشی است، تحت تأثیر قرار گرفته و به مناطق خشک تبدیل شد.

تغییرات اقلیمی، تهدید امنیت غذایی ترکیه

وان در شرق ترکیه و در مجاورت مرز ایران است. اما هزار و سیصد کیلومتر آن سوتر و در استان دریایی ادیرنه نیز وضع به مراتب بدتر است.

کارشناسان می گویند: «در ادیرنه، خاک کشاورزی چنان خشک شده که در برخی مناطق، گویی با پدیده عجیبی به نام سنگ شدن خاک ها روبرو هستیم. این می تواند تهدیدی جدی برای کشاورزی منطقه باشد».

در ترکیه میزان بارندگی در ماه سپتامبر سال جاری، نسبت به ماه مشابه سال قبل 34 درصد کاهش داشته است. میزان بارندگی که 29.4 کیلوگرم بر متر مربع بوده، در ماه بعد به 19.3 کیلوگرم رسیده است.

بیشترین کاهش بارندگی در جنوب شرقی آناتولی با 87 درصد و در منطقه دریای اژه با 82 درصد ثبت شده است. منطقه دریای اژه کمترین بارندگی ماه سپتامبر را در 18 سال گذشته داشته است. انتظار می رود این کاهش بارندگی بی سابقه، تولیدات کشاورزی را کاهش دهد. کارشناسان هشدار می دهند که تورم مواد غذایی در ماه های آینده، به خاطر مشکل آب، بیش از پیش افزایش خواهد یافت.

هشدار در مورد گران شدن مواد غذایی در ترکیه به خاطر کم آبی، خبری تلخ اما در عین حال خنده دار است. چرا که همین حالا هم، میوه، سبزیجات، غلات، نان و لبنیات در ترکیه به شدت گران است و مدتهاست بخش مهمی از خانوارهای ترکیه، میوه و صیفی جات را نه به صورت کیلویی، بلکه به شکل عددی خریداری می کنند.

انتهای پیام/