تنش حزب حاکم ترکیه و مخالفین بر سر طریقت‌ها

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، چند روزی است که در بسیاری از روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی ترکیه، در مورد یک طریقت عرفانی، غوغای بزرگی برپا شده است. اخبار و حواشی مربوط به طریقت مشهور «اسماعیل آقا»، همه رسانه ها را در بر گرفته و دیروز و امروز، این موضوع در صدر عکس و تیتر روزنامه های ترکیه قرار گرفته است.

ماجرا از این قرار است که رئیس یک مرکز دینی و عرفانی مرتبط با طریقت «اسماعیل آقا» که ارتباط نزدیکی با رئیس جمهور ترکیه دارد، کودک خردسال خود را به عقد یکی از فعالان دینی درآورده و حواشی بسیاری در این مورد به وجود آمده است. طرفداران حقوق کودکان، معتقدند که این قبیل اقدامات غیرقانونی در مراکز طریقتی نزدیک به حزب عدالت و توسعه بیداد می کند و باید با آنها برخورد شود.

پروفسور مصطفی شنتوپ رئیس پارلمان ترکیه و از معتمدین اردوغان، نوعمان کورتولموش معاون اصلی اردوغان در حزب عدالت و توسعه و چند تن از مقامات مهم حزب حرکت ملی (شریک اردوغان در ائتلاف جمهور) از نخستین سیاستمدارانی بودند که به عقد دختر 6 ساله مزبور اعتراض کرده و آن را محکوم کردند.

خانم دریا یانک وزیر امور خانواده در کابینه اردوغان نیز پیگیر ماجرا شده و اعلام کرد که این وزارتخانه به عنوان طرف حقوقی ماجرا، شاکی شده و از وزارت دادگستری، طلب توضیح کرده است. اما از دیگر سو، نهادهای سلفی از رویه و مشی طریقت ها دفاع کرده و مواضع مخالفین را جنجال چهره های ضد دین قلمداد می کنند.

رسانه های طرفدار حزب عدالت و توسعه معتقدند که حاشیه سازی چند روز اخیر در مورد یکی از مشهورترین طریقت های عرفانی ترکیه، دو هدف عمده دارد، نخست تضعیف جایگاه دین، دوم لطمه زدن به اردوغان و تیم او.

روزنامه جمهوریت، به عنوان مهمترین و قدیمی ترین تریبون سکولارها و کمالیست ها، موضوع ازدواج فرزند طریقت اسماعلی آقایی را بهانه کرده و کل فعالیت های حفظ قرآن و آموزش قرآن را به چالش کشیده و ادعا کرده که تنها راه نجات جمهوریت ترکیه، پناه بردن به لائیسم است.

سوگیری آشکار روزنامه جمهوریت، موید این واقعیت است که یک موج سیاسی - اجتماعی و رسانه ای جدید از سوی سکولارها و کمالیست ها علیه جریان اسلامی شکل گرفته و فعلاً بهترین بهانه آنان برای حمله به ترویج و آموزش اسلام، گیر دادن به برخی مشکلات نهادهای طریقتی و جماعت های دینی نزدیک به حزب حاکم است.

چهار دلیل مهم برای نزاع بر سر طریقت ها

 طرح موضوعات مرتبط با فعالیت طریقت ها در رسانه ها و محال سیاسی ترکیه، از چهار جهت، اهمیت سیاسی و اجتماعی فراوانی دارد:

نخست، طریقت اسماعیل آقا به عنوان قدرتمندترین طریقت دینی عرفانی ترکیه، از نفوذ سیاسی و اجتماعی فراوانی در 81 استان ترکیه برخوردار است و با برخورداری از میلیاردها لیره سرمایه و صدها مرکز آموزشی و فرهنگی، به نهاد اجتماعی و آموزشی مهمی تبدیل شده است.

دوم؛ طریقت اسماعیل آقا، همواره ارتباط مستحکمی با حزب عدالت و توسعه داشته و اردوغان شخصاً در مراسم تشییع و تدفین شیخ محمود افندی رئیس این طریقت شرکت کرد. در نتیجه لطمه زدن به اسماعیل آقایی ها، به طور غیرمستقیم، لطمه زدن به جایگاه اجتماعی حزب حاکم نیز هست.

سوم، کمالیست ها و سکولارها شب و روز به دنبال بهانه می گردند تا هر جوری شده به طریقت ها و نهادهای دینی و عرفانی حمله ور شده و همه آنان را با یک چوب برانند و کل فعالیت های دینی را به عنوان ارتجاع و عقب ماندگی قلمداد کنند. این در حالی است که بسیاری از طریقت های دینی و عرفانی در ترکیه، با آن که از بیت المال و بودجه دولتی کمک نمی گیرند، اما سالانه به میلیون ها شهروند کمک رسانی کرده و در احسان و امر خیر، پیشقدم هستند و میزان خطاها و انحرافاتی که در طریقت ها روی می دهد، با توجه به جمعیت چند میلیونی این جامعه دینی، بسیار ناچیز و انگشت شمار است. با این وجود، همین رویدادهای انگشت شمار نیز، فرصت های طلایی و خاصی به دست مخالفین سکولار می دهند.

چهارم این که اخبار مربوط به فعالیت این گروه ها و رویکرد آنها نسبت به مسائل مرتبط با زنان و خانواده، مورد علاقه گزارشگران پارلمان اتحادیه اروپا در مورد ترکیه است. این مسائل، تبدیل به مطالب انتقادی بسیاری در حوزه های اجتماعی و حقوقی شده و مذاکرات تکمیل روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را به بن بست می کشاند.

مواضع دو تحلیل گر مهم طرفدار اردوغان

احمد هاکان سردبیر روزنامه حریت و سردبیر مهمترین گفتگوی سیاسی در شبکه تلویزیونی سی.ان.ان ترک، در ستون تحلیلی خود، به این اشاره کرده که حواشی چند روز اخیر، شایعه و برساخته مخالفین نیستند و توانسته است با کسب مجوز از دادستان، از محتوای اصلی بازجویی اولیه اطلاع پیدا کند.

او معتقد است که این اتفاقات، گزک به دست سکولارها می دهد و اگر خود طریقت ها، برای برخورد با رویه های غلط پیشقدم نشوند، مخالفین به دنبال مصادره به مطلوب می روند و کل اسلامگرایان را زیر سوال می برند.

عبدالقادر سلوی تحلیل گر مشهور ترکیه نیز که رابطه شخصی و نزدیکی با رئیس جمهور دارد،  چنین دیدگاهی دارد: «یک فرصت طلایی برای دشمنان دین فراهم شده است تا به اسلام و مذهبی ها حمله کنند. در نتیجه خود طریقت ها و جماعات، باید پیگیر شوند. حتی اگر همه ساکت باشند، جوامع مذهبی باید به این موضوع رسیدگی کنند. هر چند همه سکوت کرده اند، اما بنیاد دینی حراء نور که مظنون ادعاهاست، باید برای روشن شدن این موضوع تلاش کند. از آنجایی که پرونده به قوه قضائیه کشیده شده است، دادستان ارشد باید در این باره شفاف سازی کند. برای ما که رویدادهای مرتبط با کودتای سال 1997 میلادی را به خاطر داریم، می دانیم که این مسائل حساس اجتماعی و خانوادگی، همیشه بهانه ای در دست سکولارها و کودتاگران بوده و هست. بنابراین، جای مسامحه نیست و باید برخورد شود».

برخورد تند مخالفین و دفاعیه سلفی ها و خلافتی ها

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، مرال آکشنر رهبر حزب خوب، علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی، احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده، پروین بولدان رهبر ه.د.پ، گلتکین اویسال رهبر حزب دموکرات و چندین سیاستمدار دیگر، حواشی مربوط به طریقت اسماعیل آقا و موسسه حراء نور را به شدت محکوم کرده و خواهان آن شدند که وزارت دادگستری و قوه قضائیه، در برخورد با متخلفین، مماشات نکنند.

آنان معتقدند که طریقت ها و جماعات دینی، با سوءاستفاده از روابط عمیقی که با دولت و حزب حاکم برقرار کرده اند، تمام قوانین و ارزش ها را زیر پا می گذارند. اما روزنامه ینی آکیت که به عنوان مهمترین تریبون جریان سلفی و مدافع بازگشت نظام خلافت شناخته می شود، با ادبیاتی بسیار تند با آنان مخالفت و ادعا کرده که طرح این موضوعات، مقدماتی برای انجام کودتا و تحمیل شکست سیاسی و اجتماعی بر حزب حاکم ترکیه است.

در پایان باید گفت، دوقطبی سیاسی – اجتماعی نمایان در جامعه امروز ترکیه در کنار چالش ها و نکات حساس مرتبط با فعالیت طریقت ها، کاری کرده که این نهادهای دینی مستقل از دولت، کانون حواشی سیاسی و اجتماعی فراوانی باشند. با این حال، با توجه به نفوذ طریقت ها در جامعه ترکیه و برخورداری آنها از امکانات موثر و مهم تبلیغاتی، اقتصادی و اجتماعی، حزب حاکم ترجیح می دهد ارتباط خود را با آنان حفظ کند.

حال باید دید، اگر در سال آتی میلادی، پیش بینی مخالفین درست از آب دربیاید و اردوغان و باغچلی را از صحنه قدرت کنار بزنند، سرنوشت طریقت ها و جماعات، تا چه اندازه دستخوش تحول قرار خواهد گرفت.

انتهای پیام/