نقش «تقوای سیاسی» در گفتمان انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری تسنیم،‌ دهمین جلسه از نهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «گفتمان انقلاب اسلامی» به‌همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دانشگاه طلوع مهر قم به‌صورت حضوری و مجازی برگزار شد.

حجت الاسلام محسن مهاجرنیا در این نشست با اشاره به اینکه مهم‌ترین موضوعی که انقلاب اسلامی قبل از هر چیزی دنبالش بود، مقوله «تقوا» است، گفت: معمولاً تقوا را منفی معنا می‌کنند؛ می‌گویند یعنی اجتناب کردن، دوری کردن، پرهیز کردن، اما معنای مثبت هم دارد، تقوا یعنی مراقبت از نفس، رفتار، کردار و اعمال؛ انسان حرامی مرتکب نشود، واجبی را ترک نکند و از خط و خطوط قرمز عبور نکند.

وی سپس گفت: معمولاً انسان‌‌‌ها و جوامع چهار نوع رابطه دارند، انقلاب اسلامی هم روی همین چهار نوع رابطه برنامه‌ریزی کرد؛ اول رابطۀ افراد با خودشان است، یعنی مسائل درونی انسان، رابطه نفسانی و رابطه اخلاقی. معمولاً متصدی این رابطه حوزه اخلاقیّات و تهذیب نفس است.

استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: یک رابطه‌‌ای انسان‌‌‌ها دارند بین خودشان با دیگران، با جامعه، با افراد دیگر، با جوامع دیگر، با دولت‌های دیگر، با گروه‌های دیگر، یعنی نوع رابطه اجتماعی و تعاملاتی که افراد و جوامع با همدیگر دارند، این هم یک رابطه‌‌ای بسیار مهم است. بخش عظیمی از نیازها، رفتارها و تعاملات انسان‌‌‌ها در این حوزه شکل می‌گیرد و یکی از مأموریت‌های انقلاب این بود که نوع روابط اجتماعی سالم و بر اساس دین را تنظیم کند.

وی افزود: یک رابطه‌‌ای انسان‌‌‌ها دارند بین خودشان با طبیعت، با محیط پیرامونی، این محیط پیرامونی ممکن است محیط زیست باشد یا محیط انسانی، بالاخره هر کسی در محیطی واقع می‌شود، در شرایطی واقع می‌شود که یک نوع رابطه‌‌ای بین خودش با آن محیط برقرار می‌شود و یک رابطه دیگری که انسان‌‌‌ها دارند؛ بین خودشان و خداست و این رابطه بسیار مهم است و بحث «تقوا» در حوزه این رابطه است.

استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه سپس گفت: این رابطه جزء ویژگی‌های انقلاب اسلامی است زیرا انقلاب آمد تا رابطه انسان‌‌‌ها را با خدا تنظیم، ترمیم و اصلاح کند و انسان‌‌‌ها را در مسیر هدایت، تکامل، سعادت، رشد و کمال قرار دهد.

وی خاطرنشان کرد: هیچ انقلابی در دنیا نیامده است که رابطه انسان‌‌‌ها را با خدا تنظیم کند. بسیاری از انقلاب‌‌‌ها دقیقاً عکس این عمل کردند، اصلاً مأموریت انقلاب اکتبر روسیه، قطع ارتباط انسان‌‌‌ها با خدا بود، یا انقلاب کبیر فرانسه و انقلاب‌هایی که در دنیای غرب اتفاق افتاد، همه رویکرد ضد دینی داشتند و امروزه در عمل دیده می‌شود که تلاش آنها این است که انسان‌‌‌ها را از معنویت، از خداباوری، از توحید و از اعتقادات دور کنند.

استاد مهاجرنیا در ادامه گفت: مأموریت اصلی انقلاب اسلامی آشتی میان زمین و آسمان و آشتی میان انسان‌‌‌ها با خدا بود. انقلاب خدا را به صحنه زندگی آورد و با انسان‌‌‌ها آشتی داد، این در حقیقت جزء انحصارات و بِرند انقلاب اسلامی بود این رابطه، محور اساسی انقلاب ما بود، ما باید این بِرند را تقویت و برجسته می‌کردیم که نکردیم.

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر افزود: تقوا در انقلاب اسلامی می‌گوید؛ ای انسان‌‌‌ها اگر رابطه خود و خدا را تقویت کنید و در این مسیر قرار گیرید «إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقَانًا» معرفت برایتان ایجاد می‌شود، فهم و شعور و آگاهی ایجاد می‌شود «مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجا» خدا راه را باز می‌کند، بنابراین اگر یک‌وقت‌هایی راه بسته می‌شود این نشان می‌دهد که شرط «مَنْ یَتَّقِ اللَّه» حاصل نشده است.

استاد مهاجرنیا سپس گفت: در آیۀ دیگر می‌فرماید «وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ یُسْرًا» اگر کسانی تقوا را پیشه کنند؛ یعنی ابزار ارتباطی با خدا را در دست بگیرند، راه ساده و آسان می‌شود و سختی‌هایش از بین می‌رود.

وی با اشاره به آیه «وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجا ِوَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ» گفت: این آیه می‌فرماید؛ اگر کسانی تقوا پیشه کنند و در مسیر واقع بشوند خداوند راه باز می‌کند «یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ» یعنی مشکلات و موانع برطرف می‌شود. اگر با ابزار و با سازوکار «تقوا» این ارتباط را مراقبت کنیم، خداوند مسیر رزق را فراهم می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: در آیه معروف فرمود؛ «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَکَاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ» اگر اهالی شهرها و روستاها، یعنی جامعه، یعنی مؤمنان و بالاتر از همه اینها یعنی انقلابیون، کسانی که پای این انقلاب ایستاده‌اند، تقوا داشته باشند، برکات آسمان و زمین را بر آنان مى‌گشاییم، بنابراین اگر می‌بینید برکت کم و قطع می‌شود، این نشان می‌دهد شرط «تقوا» حاصل نشده است.

وی اضافه کرد: یکی دیگر از از وعده‌هایی که خداوند داده است و برای انقلاب هم صدق می‌کند این است که تقوای همه‌جانبه، تقوای سیاسی، تقوای فردی، تقوای اجتماعی و... باید رعایت بشود «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ» یعنی ای کسانی که ایمان آوردید، یا در انقلاب اسلامی؛ ای کسانی که پای این انقلاب ایستادید و با ایمانتان باعث پیروزی این انقلاب شدید «قُولُوا قَوْلًا سَدِیدًا»، محکم، برهانی، استدلالی و منطقی سخن بگویید که دیگران از شما بپذیرند، طوری استدلال کنید و از این انقلاب دفاع کنید که مخاطبین شما بفهمند این انقلاب به‌صورت جدی در مسیر حق و عدالت قرار دارد.

وی سپس به آیه «الَّذینَ آمَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ، لَهُمُ الْبُشْرَى فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا» اشاره کرد و گفت: کسانی که تقوا پیشه کردند، کسانی که مراقب رابطه بین خودشان و خدا هستند، اینها «لَهُمُ الْبُشْرَى» خداوند بشارت داده است که مسیر را باز کند و توسعه و رونق برایشان ایجاد کند، مشکلاتشان را رفع کند و به آنها نصرت بدهد، این وعده الهی است.

استاد مهاجرنیا با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی مبنایش بر تقوا بوده است، گفت: آیه دیگر می‌فرماید؛ «إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَایَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ» اگر شما پای کار بایستید، کید دشمنان، نقشه‌های دشمن هرگز نمی‌تواند علیه شما کارآمد شود، ولی چون شما مراقبت نمی‌کنید و تقوا را رعایت نمی‌کنید، مشکلات برای شما ایجاد می‌شود.

استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: اگر کسی در جمهوری اسلامی مسئول است، کسی که در صف و خط مقدم ایستاده و جزء نخبگان جامعه است، مسئولیت تقوایی‌اش بیشتر از دیگران است، چون قرآن می‌فرماید برتری و نخبگی شما به تقواست. کسانی که در مسیر انقلاب اسلامی بخواهند نقش بیشتری ایفا کنند باید تقوایشان هم بیشتر باشد، هرچه مسئولیت سنگین‌تر باشد، تقوا باید بیشتر باشد.

وی بیان داشت: در قانون اساسی سخت‌ترین شرایط تقوا را برای ولی فقیه در نظر گرفته‌اند، آنجا هفت شرط برای ولی فقیه آمده است یکی از شرایطش تقواست، تقوا و عدالت، آن هم گفتند چقدر تقوا؟ در حدّ رهبری امّت اسلام، یعنی خواستند سخت بگیرند، تنها جایی که بحث امّت در قانون اساسی آمده همین‌جا است.

استاد مهاجرنیا افزود: رهبری باید تقوا داشته باشد، بقیه مسئولین هم همین طور از رئیس جمهور تا بقیه مسئولین، شایسته‌سالاری که در دین می‌گویند؛ شایسته‌سالاری در همه چیز است، در تخصص، در تعهد، در تقوا، در عدالت و...، این شرایط لازمۀ انقلابی بودن است.

وی سپس گفت: اگر در انقلاب اسلامی مسئولی اختلاس کند، مسئولی خیانت کند، مسئولی شایستۀ کاری نباشد و انسانی به‌خاطر کارهای این مسئول با انقلاب زاویه پیداکند، نتیجه این می‌شود که بی‌تقوایی یک مسئول، یک انقلابی، باعث می‌شود نه‌تنها خودش، بلکه رابطه مردم را با خدا مشکل‌دار کند، به همین دلیل انقلابیون و خواص مسئولیت‌شان سنگین‌تر است.

وی ادامه داد: انقلاب اسلامی به ما یاد داده است که ایمان به غیب و ایمان به خداوند را در سرّ و در علن، باید رعایت و تقویت کنیم، اما متأسفانه برخی در ظاهر و در جامعه و بین مردم به آن تظاهر می‌کنند، اما در باطن سر از اختلاس در می‌آورند، اینها کسانی هستند که به گفتمان انقلاب اسلامی آسیب می‌زنند.

وی با اشاره به آیه‌‌ای از قرآن کریم، گفت: متّقی کسی است که ایمان دارد اعتقاد دارد و انقلاب اسلامی آمده است این را تقویت کند. انقلاب همۀ حرفش این نیست که "اقتصاد را تقویت کنم، سیاست را در دنیا برجسته کنم"، بله آن کار هم باید بکند، همه اقتصاد و سیاست این نیست، بلکه پایه اقتصاد و پایه سیاست «تقوای الهی» است.

وی در ادامه به آیه «هُدیً لِلْمُتَّقینَ؛ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ» اشاره کرد و گفت: متقین کسانی هستند که در سخت‌ترین شرایط به خدا توکل می‌کنند. تعبیر زیبایی که مقام معظم رهبری معمولاً در شرایط سخت و در بحران‌‌‌ها دارند و همیشه می‌فرمایند «نصرت الهی را فراموش نکنید»، به خدا توکل کنید، این یعنی تقوا، این آموزه انقلاب اسلامی است.

وی متذکر شد: در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری از اصطلاحی با عنوان طهارت و طهارت اقتصادی یاد کرده‌اند و شرط مسئولیت و کارگزاری در نظام اسلامی را «طهارت اقتصادی» می‌دانند این مضمون در قرآن با تعبیر«الْمُطَّهِّرِینَ»، «الطَّیِّبُینَ»، «الطَّیِّبَاتِ» و «حَیَاةً طَیِّبَةً»آمده است. در آیات مربوط به قیامت هم با عبارت «سَلَامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ» آمده است؛ یعنی سلام بر شما مؤمنان که پاک وارد بهشت شدید. این پاکی از ویژگی‌های «تقوای سیاسی» است که یکی از دال‌های شناور و مفاهیم کلیدی انقلاب اسلامی است.

استاد مهاجرنیا بیان داشت: اگر ما در مسیر باشیم، اگر رابطه بین خودمان و خدا، بین جامعه و خدا، بین مسئولان و خدا، بین انقلابیون و خدا را درست کنیم، حقیقت انقلاب اسلامی محقق می‌شود و آن اسلام نابی که امام راحل مدعی‌اش بود، تحقق پیدا می‌کند که فرمود «قالوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ استَقاموا» اینها انسان‌هایی بودند که پای کار ایستادند و تا آخر ادامه دادند.

وی افزود: تقوا مهم‌ترین سازوکاری است که انقلاب اسلامی به ما یاد داده و ترمیم‌کننده، اصلاح‌کننده و شتاب‌دهنده همه حقیقت دین و اسلام ناب و انقلاب اسلامی است، ان‌شاءالله که همه ما بتوانیم در این مسیر قبل از اینکه به دیگران توصیه کنیم، خودمان اهل تقوا باشیم، خودمان رابطه خودمان با خدا را درست کنیم، با خدا رفیق شویم و آشتی کنیم. همان‌طور که امام راحل فرمودند اگر تک تک انسانها اصلاح شوند، جامعه هم اصلاح می‌شود.

وی در پایان با اشاره به آیه «یا بَنِی‌آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً یُوارِی سَوْآتِکُمْ وَ رِیشاً وَ لِباسُ التَّقْوى‌ ذلِکَ خَیْرٌ»، گفت: انسان‌‌‌ها برای اینکه پوشیده شوند، لباس می‌خواهند. روح انسان، معنویت انسان، حقیقت انسان و هویت انسان هم یک لباس می‌خواهد که قرآن اسمش را «تقوا» گذاشته است. ان‌شاءالله ما بتوانیم به این تقوا که لباس زاد و راحله و توشه همه ماست، عمل کنیم، زیرا حفظ و گسترش انقلاب اسلامی و دفع دشمنان و رفع مشکلات انقلاب اسلامی، با «تقوا» محقق می‌شود.

انتهای‌ پیام/+