نگاهی به آرایش سیاسی پارلمان لبنان و موانع داخلی در انتخاب رئیس جمهور

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حسن رستمی- درحالی که حدود 2 ماه از پایان دوره ریاست‌جمهوری «میشل عون» در لبنان گذشته، اما لبنانی‌ها هنوز قادر به توافق برای انتخاب رئیس جمهور جدید نیستند و روز پنجشنبه نمایندگان این کشور در پارلمان برای دهمین بار در انتخاب رئیس جمهور ناکام ماندند.

برای درک این موضوع که چرا لبنانی‌ها اساسا توانایی حل این بحران سیاسی را ندارند قبل از اینکه به عوامل و موانع خارجی اشاره شود بهتر است نگاهی به آرایش سیاسی این کشور در داخل پارلمان و همچنین فرآیند انتخاب رئیس جمهور بیندازیم.

طبق اصل 49 قانون اساسی لبنان، رئیس جمهور در اولین جلسه پارلمان با آرای دو سوم نمایندگان یعنی 86 نماینده از کل 128 نماینده انتخاب می‌شود و در جلسات بعدی انتخاب رئیس جمهور  به کسب اکثریت آرا نمایندگان (نصف به علاوه یک) نیاز دارد.

اما این همه ماجرا نیست و روند انتخاب رئیس جمهور تابع ماهیت پارلمان لبنان است که طبق توافقنامه طائف در سال 1989 کرسی‌های آن به طور مساوی میان فرقه‌های مسیحی و اسلامی تقسیم شده است.

در همین چارچوب «طلال عتریسی» استاد علوم سیاسی در دانشگاه بیروت در مصاحبه با عربی 21 اعلام کرد، قبل از توافق طائف، اکثریت پارلمان لبنان به نفع مسیحیان بود و از میان 99 نماینده پارلمان 45 نماینده برای مسیحیان و 44 نماینده برای مسلمانان بود و به این ترتیب مسیحیان اختیار بیشتری در روند انتخاب رئیس جمهور داشتند.

وی افزود، اما امروز وضعیت فرق می‌کند و تعداد نمایندگان از هر مولفه برابر است. بنابراین برای انتخاب رئیس جمهور یک توافق و اجماع میان همه نمایندگان نیاز است.

آرایش سیاسی در پارلمان لبنان

پارلمان لبنان متشکل از 128 نماینده است که میان جناح‌های مختلف پارلمانی و احزاب سیاسی توزیع شده است و هریک از مولفه‌های مسیحی و مسلمان 64 نماینده دارند که به این شکل است:

مسلمانان

-28 نماینده برای اهل سنت.

-28 نماینده برای شیعیان.

-8 نماینده برای دروزی‌ها.

مولفه مسیحی

-34 نماینده برای مسیحیان مارونی.

-14 نماینده برای ارتودکس‌ها.

-8 نماینده برای کاتولیک‌ها.

-5 نماینده برای ارامنه.

-1 نماینده  برای اقلیت‌های مسیحی.

علوی‌ها نیز  2 نماینده در پارلمان لبنان دارند.

در مرحله جدید در رابطه با توزیع این نماینده‌ها بین فراکسیون‌های پارلمانی  از مولفه مسیحی باید گفت که فراکسیون وابسته به حزب نیروهای لبنانی به ریاست سمیر جعجع 19 نماینده و فراکسیون جریان آزاد ملی به ریاست جبران باسیل 17 نماینده دارند.

حزب سوسیالیست ترقی‌خواه به ریاست ولید جنبلاط دارای 9 نماینده و حزب کتائب لبنانی به ریاست سامی جمیل دارای 5 نماینده هستند. حزب ارمنی طاشناق نیز که در ائتلاف جریان آزاد ملی قرار دارد، دارای 3 نماینده است.

در مولفه شیعیان نیز فراکسیون‌های وابسته به جنبش امل و حزب‌الله 28 نماینده دارند.

اما اخیرا نمایندگانی از گروه موسوم به «جنبش آزادی و تغییر» که در جریان اعتراضات اکتبر 2019 شکل گرفت نیز به پارلمان لبنان اضافه شده‌اند که 13 نفر از آنها وابستگی به هیچ حزبی ندارند و کاملا مستقل هستند.

قابل توجه است که جریان المستقبل به ریاست سعد حریری که بزرگترین نماینده مولفه اهل سنت لبنان است بنا به تصمیم حریری برای کناره‌گیری از دنیای سیاست، در انتخابات پارلمانی مه 2022 شرکت نکرد و 5 نماینده که قبلا وابسته به این جریان بودند در قالب نمایندگان مستقل به پارلمان راه یافتند.

سایر احزاب لبنانی که کمترین نماینده را در پارلمان این کشور دارند به این شکل هستند: جریان المرده 2 نماینده، جنبش استقلال 2 نماینده، انجمن پروژه‌ها 2 نماینده، حزب الاتحاد 1 نماینده، حزب آزادگان ملی 1 نماینده و حزب جماعت اسلامی 1 نماینده دارند.

طلال عتریسی، تحلیلگر لبنانی معتقد است، تقریبا بین همه نیروهای سیاسی در پارلمان توازن وجود دارد و به همین دلیل هیچ حزبی به تنهایی نمی‌تواند رئیس جمهور را انتخاب کند و تنها راه انتخاب رئیس جمهور توافق نیروهای سیاسی با یکدیگر است.

رئیس جمهور توافقی و رئیس جمهور چالشی

رئیس جمهور توافقی و رئیس جمهور چالشی دو اصطلاحی هستند که در لبنان برای توصیف روند انتخاب رئیس جمهور به کار می‌روند. رئیس جمهور توافقی به رئیس جمهوری گفته می‌شود که مورد توافق اکثریت نمایندگان پارلمان است و اصطلاح رئیس جمهور چالشی به رئیس جمهوری اطلاق می‌گردد که توسط یک طرف خاص معرفی می‌گردد.

در حال حاضر نیز اصلی‌ترین اختلاف میان نمایندگان پارلمان لبنان، اختلاف بر سر انتخاب رئیس جمهور توافقی و چالشی است؛ جایی که طرفداران رئیس جمهور چالشی در تلاش برای تحمیل نامزد مورد نظر خود هستند و تداوم خلأ ریاست‌جمهوری به نفع آنهاست تا در نهایت تحت فشار گزینه خود را تحمیل کنند.

طلال عتریسی معتقد است که شرایط امروز پارلمان لبنان اجازه انتخاب یک رئیس جمهور چالشی را نمی‌دهد؛ زیرا هیچ یک از احزاب اکثریت پارلمانی را ندارند.

«وائل نجم» تحلیلگر و پژوهشگر لبنانی معتقد است، «میشل معوض» در حال حاضر برجسته‌ترین نامزد ریاست‌جمهوری است که بیشترین آراء را در جلسات پارلمان کسب کرده است. او مورد حمایت حزب نیروهای لبنانی و حزب سوسیالیست ترقی‌خواه است  و همچنین آمریکایی‌ها نیز با انتخاب او موافق هستند.

وی افزود، علاوه بر آن  «سلیمان فرنجیه» رئیس جریان المرده هرچند نامزدی خود را رسما اعلام نکرده اما مورد حمایت حزب‌الله قرار دارد و همچنین دارای روابط گسترده و خوب با همه طرف‌ها در داخل و خارج لبنان  است.

اما سومین نامزد برجسته «ژوزف عون» فرمانده ارتش لبنان است که  مانند فرنجیه نامزدی خود را اعلام نکرده اما نام او به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی رئیس جمهور توافقی مطرح شده است.

آیا توافق ممکن است؟

وائل نجم در ادامه با بیان اینکه در روند انتخاب رئیس جمهور لبنان، مداخلات خارجی حرف اول را می‌زند گفت، متاسفانه در خارج از لبنان بیشتر درباره پرونده ریاست‌جمهوری تصمیم‌گیری می‌شود تا در داخل کشور. در حال حاضر  اگر توافقات منطقه‌ای و بین‌المللی درباره پرونده سیاسی لبنان حاصل نشود، خلأ ریاست‌جمهوری همچنان ادامه خواهد داشت. در اینجا صحبت از تاثیر مداخلات خارجی از جمله آمریکا و عربستان و ... است.

وی تصریح کرد، در حال حاضر جریان 8 مارس و جریان 14 مارس دو طرف اصلی در پارلمان لبنان هستند که بر پرونده انتخاب رئیس جمهور تاثیر می‌گذارند اما شرایط آنها مانند دوره‌های گذشته نیست. در میان 14 مارسی‌ها جنبش المستقبل به ریاست سعد حریری که مولفه اصلی این جریان بود از دنیای سیاست کناره‌گیری کرده و حزب سوسیالیست ترقی‌خواه نیز تقریبا دیگر ارتباط و همکاری با جریان 14 مارس ندارد و می‌توان گفت از آن خارج شده است. در تیم 8 مارس نیز اخیرا اختلافاتی میان جریان آزاد ملی و جنبش امل مشاهده شده است.

طلال عتریسی در این زمینه اعلام کرد، جریان 14 مارس دیگر مانند گذشته نیست و آنچه که از این جریان باقی مانده حزب نیروهای لبنانی و حزب کتائب و برخی نمایندگان مستقل هستند.  از طرف دیگر دو حزب بزرگی مسیحی یعنی جریان آزاد ملی و حزب نیروهای لبنانی نیز قادر به تفاهم با یکدیگر نیستند.

وی در پایان تاکید کرد، در صورتی که نیروهای سیاسی نتوانند بر سر انتخاب رئیس جمهور به توافق برسند جلسات ناموفق پارلمان همچنان ادامه خواهد داشت و نمی‌توان چشم‌اندازی برای خروج از این بن‌بست ترسیم کرد.

انتهای پیام/