نشست «بغداد۲» در اردن از چه نظر اهمیت دارد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم،‌ روز گذشته (سه‌شنبه) نشست بغداد 2 در  بحر المیت اردن برگزار شد. این نشست از نگاه عراقی از اهمیت بالایی برخوردار بود کما این که در فضای رسانه ای عراق خصوصا رسانه‌های نزدیک به محور مقاومت در این کشور به طور چشمگیر مورد توجه قرار گرفت؛ چرا که این بار این نشست در زمان نخست وزیر مورد حمایت آنان یعنی محمد شیاع السودانی برگزار می شد.

در این یادداشت ما به بررسی اهمیت این نشست برای کشور مبتکر آن یعنی عراق خواهیم پرداخت.

نشست بغداد 2 امتداد سیاست دیپلماسی متوازن عراق

برای توضیح این بخش باید اندکی به عقب بازگردیم. در زمان دولت حیدر العبادی، این کشور خصوصا در اواخر دوران این دولت تمایل و نگاهش به سوی غرب روز به روز رو به افزایش بود. اما به عنوان یکی از دلایل، همین نگاه بود که باعث عدم استمرار آن دولت شد.

پس از آن دولت عادل عبدالمهدی به قدرت رسید و این دولت نیز با چرخشی ملموس در نگاه خود، تلاش کرد نگاه عراق را به شدت به سوی شرق منعطف کند اما باز هم به عنوان یکی از دلایل، همین موضوع در عدم استمرار این دولت مؤثر بود.

هنگامی که الکاظمی به نخست وزیری مکلف گردید، تلاش کرد که دیپلماسی متوزان تری را نسبت به دو سلف خویش اتخاذ کند و این سیاست در این عرصه تقریبا مورد حمایت احزاب و نخبگان سیاسی عراقی هم قرار گرفت. یکی از نشانه های این حمایت را نیز می توان استمرار وزیر خارجه دولت الکاظمی در دولت السودانی دانست.

در واقع تنها دلیل بقای فؤاد حسین وزیر خارجه عراق در منصب خویش در دولت جدید، همان دیپلماسی متوازن موفق وی بود. این در حالی است که این شخصیت وابسته به حزب دموکرات زمانی وزیر دارایی در دولت عادل عبدالمهدی بود و به دلیل ناکارآمدی وی در این پست از نظر احزاب شیعی، در آن زمان با مخالفت های زیادی برای بقا در دولت الکاظمی مواجه شده بود.

بنابر این یکی از اهداف این نشست را باید همان استمرار سیاست دیپلماسی متوازن عراق چه در سطح منطقه‌ای و چه در سطح بین المللی دانست؛ روندی که از زمان الکاظمی شروع شد و در زمان دولت السودانی نیز به نظر می رسد که ادامه خواهد داشت.

اهمیت این نشست برای عراق در چیست؟

برای پاسخ به این سؤال باید به این نکته اشاره کنیم که پس از حادثه تروریستی شهادت سردار قاسم سلیمانی و ابو مهدی المهندس در فرودگاه بغداد و به تبع آن، موشک باران شدن پادگان تحت تصرف آمریکایی‌ها در عراق در منطقه عین الاسد، این باور در میان نخبگان سیاسی عراقی ایجاد شد که ادامه این روند فقط عراق را به میدانی برای نزاع میان قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی تبدیل خواهد کرد.

از این رو این نگرش در میان آنان بوجود آمد که برای تغییر این روند باید توازن بیشتری در دیپلماسی خود ایجاد کنند و از این طریق عراق بتواند تبدیل به کشوری شود که محل گفت‌وگو و راه کارهای دیپلماتیک میان طرف‌های متخاصم در منطقه باشد.

از همین رو نیز دیدیم که در زمان دولت الکاظمی عراق وساطت برگزاری چند دور گفتگو میان ایران و عربستان سعودی را برعهده گرفت که اگرچه این وساطت به نتیجه کاملی نرسیده است اما پیشرفت‌هایی به طور کل در مسیر بازگشت روابط میان ایران و سعودی به لطف همین گفتگوها حاصل شده است.

یکی از اهداف نشست بغداد 2 را که تقریبا تمامی قدرت‌های منطقه ای را در خود جای داده است نیز همین موضوع می‌باشد. در واقع عراق از طریق این نشست می‌خواهد این پیام را به منطقه و دنیا برساند که "باید حاکمیت ملی مستقل و مورد احترام همگان را داشته باشد و این کشور در عین حفظ بی‌طرفی در نزاع های موجود در منطقه، به واسطه جایگاه خود می‌تواند نقشی مثبت را در حل این نزاع‌ها و اختلافات داشته باشد".

برگزاری این نشست در اردن

با وجود این که این نشست به نام پایتخت عراق است اما دور دوم آن در امان برگزار شد. شاید یکی از دلایل آن را بتوان خصوصیت این نشست دانست. در واقع عراق با حمایت فرانسه مبتکر این نشست بود اما به طور کل این اجلاس یک اجلاس منطقه‌ای است و دور سوم آن در مصر برگزار خواهد شد.

البته نباید این نکات را از یاد برد که اردن کشوری است که نفت را با قیمتی بسیار پایین از عراق می‌خرد و این معافیت نفتی، سال‌هاست که بین این دو کشور با وساطت آمریکا برقرار بوده است. همچنین روابط اردن با عراق در زمان دولت الکاظمی پیشرفت بسیار بالایی داشت و در زمان السودانی نیز این کشور اولین مقصد سفرهای خارجی در دولت جدید بود کما این که اردن و عراق و مصر با یکدیگر پروژه همکاری‌های اقتصادی به نام "شام جدید" را پیش می‌برند.

اهمیت این نشست برای ایران

درخصوص ایران این نشست از دو منظر اهمیت دارد: الف- از منظر ایجاد فرصتی برای گفتگو و دیپلماسی در جهت حل برخی از چالش‌های منطقه ای و جهانی مربوط به کشور ما، کما این که دیدیم در حاشیه این نشست وزیر خارجه کشور ما دیدارهایی با جوزپ بورل و نیز وزیر خارجه سعودی داشت.

ب- وجود دولتی مستقر و مقتدر با حفظ کامل حاکمیت ملی و استقلال در عراق که کشوری هم مرز با ایران است و نیز تلاش عراق در جهت ایفای نقشی مثبت در حل اختلافات منطقه ای از طریق برگزاری این نشست‌ها برای خود ایران نیز سودمند است؛ زیرا به طور کل عراقی فعال در عرصه دیپلماسی بسیار برای ایران سودمندتر خواهد بود تا عراقی منزوی در این عرصه.

حضور فرانسه در این نشست

در واقع حضور فرانسه را باید به عنوان نماینده غرب و آمریکا و به عنوان یک اسپانسر سیاسی برای اعتبار بخشیدن به این ابتکار عراقی‌ها در مقابل غربی‌ها دانست. و این شاید تنها اشکال این نشست باشد؛ زیرا با ضرورت استقلال کشورهای منطقه در حل مسائل و مشکلات میان خود در تنافی است.

در حقیقت همیشه بهتر این است که صلح و ثبات از درون خود منطقه برانگیخته شود و نه این که از خارج از آن وارد شود یا کشورهای خارج از منطقه در این روند تأثیر داشته باشند.

شهاب نورانی فر: نویسنده و کارشناس مسائل عراق و منطقه

انتهای پیام/