سرنوشت حزب حاکم ترکیه چه خواهد شد؟ بخش هفتم

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سال 2022 میلادی رو به پایان است و سال آتی میلادی برای حزب عدالت و توسعه ترکیه، یک سال سرنوشت ساز است. نظرسنجی های میدانی حاکی از کاهش محبوبیت این حزب است و انتظار می رود که در انتخابات 2023 میلادی، 6 رقیب مخالف اردوغان، قدرت را در دست بگیرند و کاری کنند که آکپارتی یا حزب عدالت و توسعه پس از 21 سال حکمرانی بلامنازع و تمامیت خواهانه، از صحنه قدرت کنار زده شود. لذا برای درک اهمیت انتخابات پیش روی ترکیه، بررسی اصلی ترین دلایل ظهور، اوج گیری وافول حزب عدالت و توسعه از اهمیت خاصی برخوردار است.

در بخش پیشین گزارش، به اهمیت نقش یک جنبش به ظاهر اجتماعی، نیکوکارانه و دینی پرداختیم که در ادبیات سیاسی ترکیه از آن با لفظ «جماعت» یاد می شد و نام رسمی و قانونی آن، جنبش «خدمت» بود.

این جنبش به رهبری فتح الله گولن، خطیب و روحانی مشهور، در آخرین دهه قرن بیستم، عملاً به یک امپراطوری بزرگ تبدیل شد. در داخل، صاحب کهکشانی از امکانات رسانه ای  تبلیغاتی بود و در خارج از ترکیه نیز صدها آموزشگاه، خانه فرهنگ، دانشکده و مراکز فکری و رسانه ای را تاسیس کرد.

این جنبش عقیده ای به کار سیاسی به معنای مرسوم نداشت و به دنبال آن نبود که با تشکیل حزب و حضور در رقابت انتخاباتی، به دنبال تشکیل دولت برود. بلکه به تئوری مهمی به نام تنوع لایه های نفوذ پناه برد و عملاً صاحب نهاد قدرتمندی شد که از آن به نام «دولت پنهان»، «دولت سایه» و «ساختار موازی» نام برده می شد.

آکپارتی، گولن و سیاست خارجی

همچنان که در بخش پیشین اشاره شد، امکانات عظیم رسانه ای و تبلیغاتی متعلق به جنبش گولن، به طور کامل در خدمت حزب عدالت و توسعه بود و در نتیجه در رقابت های انتخاباتی، حزب حاکم از امکانات و تجهیزات مدرن و بالاترین سرویس های خدماتی رایگان برخوردار بود.

در عین حال، شبکه گسترده هواداران گولن در شهرها و محلات، حتی بهتر از اعضای رسمی حزب عدالت و توسعه، فعالیت تبلیغی انجام می دادند. اما این فقط بخشی از آپشن های طلایی گولن برای اردوغان و رفقای او بود. در 3 حوزه برونمرزی نیز جنبش گولن و شاگردان او، به بهترین شکل به دولت اردوغان یاری می رساندند:

الف) در بسیاری از کشورهای جهان، از آسیا و اروپا گرفته تا آفریقا، شاگردان برجسته گولن، همه جاده ها را برای وزارت امور خارجه ترکیه هموار می کردند و سال به سال به شمار سفارتخانه ها و کنسولگری های ترکیه افزوده شد.

ب) شاگردان گولن، روابط عمیقی با بسیاری از شرکت های چند ملیتی، بانک های جهانی و موسسات مالی اروپایی داشتند و کار ورود سرمایه گذاران بزرگ به بازار ترکیه را تسهیل می کردند.

ج) در دوران تثبیت قدرت حزب عدالت و توسعه در ترکیه، تعداد کشورهایی که میزبان مدارس و خانه فرهنگ ها و دانشکده های گولنی ها بود، از عدد یکصد و بیست فراتر رفت و در اغلب این کشورها، فرزندان مقامات برجسته دولت های میزبان، تحصیل می کردند. این اتصال گولنی ها با بدنه قدرتمند سیاستمداران و برخورداری از امکان خدمت و به اشتراک گذاری اطلاعات محرمانه ارزشمند بر روی شبکه متصل به سرویس اطلاعاتی میت، قدرت زیادی به آنها داده بود.

آیا سرویس گولن، کاملاً رایگان بود؟

نمونه های بالا نشان دهنده این واقعیت است که جنبش فتح الله گولن، پیش از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی، در قد و قواره قدرت پهناوری خدمت می کرد که بسیار بزرگتر و نیرومندتر از دولت بود و اردوغان برای پیشبرد اهداف خود، عملاً به این جنبش محتاج بود. سوال اینجاست: آیا این یک سرویس کاملاً رایگان بود و گولنی ها در قبال ارائه چنین سرویس عظیمی، هیچ چیزی طلب نمی کردند و همه چیز رفاقتی و رایگان بود؟ خیر. پاسخ منفی است. شرط و درخواست اصلی گولنی ها این بود: در اتخاذ تصمیمات و اجرای پروژه ها، با ما مشورت کنید!

ممکن است خواننده سطور بالا بگوید: این که چیزی نیست. با آن همه خدمت و امکانات اثرگذار و پیشران، کسب مشورت، ما به ازای عجیبی نیست. اما خیر.

واقعیت این است که کسب مشورت، برای گولنی ها به معنی تامین رضایت و موکول کردن تصمیمات و اقدامات، به امضای نهایی بود! به چند نمونه توجه کنیم: یک شرکت عمرانی بزرگ، مشتاق است کنسرسیومی تشکیل دهد و در صورت برنده شدن در مناقصه، احداث یک بزرگراه عظیم را بر عهده بگیرد. ...بسیار خوب! باید دید برادرانِ جماعت، دیدگاهشان چیست. ... قرار است به زودی 15 تن از سفرای ترکیه، پس از پایان ماموریت به کشور بازگردند. باید سفرای جدید انتخاب کنیم. ... برادران جماعت، لیستی از دیپلمات های مناسب دارند. اسامی آنها و کشورهای دلخواه، به وزارت امور خارجه فرستاده خواهد شد. ... قرار است با سران پ.ک.ک مذاکره شود. ... بسیار خوب. این موضوع، فراتر از حد برادران مستقر در کشور است. لازم است رئیس سرویس اطلاعاتی میت و معاون نخست وزیر، برای کسب مشورت به پنسیلوانیا بروند و با خود حضرت خواجه افندی (فتح الله گولن) دیدار کنند.

مثال هایی که بدانها اشاره شد، تنها بخشی از شرط و شروط گولنی ها برای همراهی با دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه بود. در موارد بسیار ریزتر نیز می توان به نمونه هایی اشاره کرد که نشان می دهد برای مدتی مدید، جنبش گولن، اصلی ترین کانون و اتاق فکر اتخاذ تصمیمات حزب عدالت و توسعه بوده و گولنی ها عملاً درخواست خود را به دولت دیکته می کردند.

نمایندگان پارلمان، پیش از شرکت در رای گیری های مهم، با جماعت مشورت می کردند! وزرا و مقامات برجسته، با مرور سرمقاله های روزنامه زمان و گوش سپردن به فایل های صوتی و ویدیویی گولن، راه خود را انتخاب می کردند.

بسیاری از وصلت ها و ازدواج های افراد مهم، با مشورت مستقیم زنان عضو شبکه گولن صورت می گرفت! این زنان که آنان را «آبلا» به معنی آبجی و خواهر بزرگ می نامیدند، لیست هایی از دختران مناسب خانواده های گولنی تهیه کرده بودند و وصلت آنان با مردان گولنی و غیرگولنی را مدیریت می کردند!

خلاصه این که در صورت ظاهر و شکل رسمی، ساختار حکومتی ترکیه در ید دولتی بود که بر اساس رای و توان حزب عدالت و توسعه شکل گرفته بود. اما در نهان، این گولنی ها بودند که در تمام وزارتخانه ها، نهادها و گستره های اجرایی، سیاسی و اجتماعی، همه چیز را به شکلی که می خواستند، اداره می کردند.

جنبش گولن، دارای معماری و صورت بندی امنیتی و سلسله مراتبی خاصی بود که به جرات می توان گفت، فهم اجزا و تحلیل پیکربندی آن از شناخت ابعاد پیدا و پنهان فراماسونری هم غامض تر و دشوارتر است.

در نتیجه گرفتار شدن حزب عدالت و توسعه در چنبره این سازمان پیچیده و مخوف، به شکلی شگرف بر سرنوشت حزب تاثیر گذاشت و نکته مهم این است که تقریباً هیچکدام از مقامات برجسته و سران قدرتمند حزب، نه تنها از وابستگی به گولن ترس و ابایی نداشتند، بلکه آشکارا در مواضع رسمی خود، با ادبیات مراد و مریدی از او یاد کرده و نشان می دادند که تابعیت از دستورات گولن برای آنها از هر چیزی مهم تر است.

خود اردوغان نیز از این قاعده مستثنی نبود و در نتیجه کسی نمی تواند ادعا کند که به عنوان مثال، جناحی از سران آکپارتی، خطرات وابستگی به گولن را درک کرده و در مورد آنان هشدار داده بود.

در بخش بعدی گزارش، به این موضوع می پردازیم که کودتای نافرجام 2016 میلادی بر اساس کدام زمینه های فکری و سیاسی صورت گرفت و حزب عدالت و توسعه پس از این نقطه عطف مهم، به چه شکلی با جنبش گولن و مخالفین، برخورد کرد.

ادامه دارد...

انتهای پیام/