زمینه‌های ظهور منازعات دو قطبی در جامعه اسرائیل- قسمت اول

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، همزمان با تشدید اعتراضات سراسری در سرزمین های اشغالی علیه کودتای قضایی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، این احتمال در حال تقویت شده است که اسرائیل وارد مرحله ای از بحران سیاسی و دو قطبی شدن اجتماعی شود که دیر یا زود به منازعات خون بار و مخاطره آمیزی بینجامد.

روند برگزاری راهپیمایی های هفتگی سراسری به رهبری بسیاری از چهره های برجسته سیاسی، اندیشمندان و حقوقدانان صهیونیست که لزوماً وابستگی سیاسی نیز به جناح مخالف نتانیاهو ندارند، به چالش بزرگی برای دولت راست‌گرای نتانیاهو تبدیل شده است. چندپارگی سیاسی و اجتماعی به بحرانی پیش روی آینده سیاسی کابینه حاکم و همچنین وضعیت اقتصادی این رژیم تبدیل شده است.

در این میان بسیاری می کوشند تا تاثیر بحران سیاسی و اجتماعی اخیر را از دریچه مناسبات دین و سیاست و روابط حاکم میان صاحبان قدرت و جامعه و رهبران و زعمای دینی صهیونیسم مورد ارزیابی قرار دهند. نفوذ چشمگیر جریان صهیونیسم مذهبی در مراکز اصلی قدرت به ویژه در ترکیب کابینه اخیر نتانیاهو سبب شده تا رهبران این جنبش آشکارا در مورد لزوم تغییر رابطه وضع شده میان دین و سیاست از زمان «دیوید بن گوریون»، اولین نخست وزیررژیم اشغالگر قدس و بازطراحی آن به سود خود سخن به میان آورند.

بررسی روندهای کنونی در ساختار اجتماعی رژیم صهیونیستی نشان می دهد که جریان بنیادگرای یهودی موفق شده است تا با یورش به ارزش های پیشین حاکم بر این جامعه ، پس از دهه ها فعالیت مستمر، بار دیگر اصول شریعت یهود را به عرصه عمومی سرزمین های اشغالی تحمیل نماید. نتایج حاصل از نظرسنجی های صورت گرفته در میان ساکنین سرزمین های اشغالی نیز بیانگر نفوذ مستمر و ادامه دار جریان های بنیادگرای صهیونیستی در جنبه های مختلف حیات ساکنین سرزمین های اشغالی است.

فرسایش وضعیت موجود و واکنش ها

به طور کلی جامعه بنیادگرای یهودی در مواجهه با چالش های اجتماعی و فرهنگی عصر مدرن با مسائلی همانند دوگانه ازدواج ارتدوکس (در نزد مقام مذهبی) در مقابل ازدواج مدنی (با اجازه محاکم قضایی)، فعالیت مراکز تفریحی در روز شنبه (روز تعطیلی یهودیان) و تعریف از یهودی بودن به منظور کسب حق اقامت در سرزمین های اشغالی (به ویژه قرائت سختگیرانه جریان های حسیدی و حریدی از هویت یهودی) و... مواجه است.

بسیاری از رهبران بنیادگرای صهیونیست از تعاریف هویت یهودی در ساختار کنونی اسرائیل ناخرسند هستند. برای مثال برآوردها نشان می دهد که بیش از 60 درصد یهودیان ساکن در کشورهای غربی با غیریهودیان ازدواج کرده اند و این امر به معنای تضعیف و از بین رفتن هویت حقیقی یهودی در نسل های آتی است. از همین رو این رهبران بنیادگرا معتقدند اسرائیل می باید به منظور حراست از میراث هویت یهودی خویش از اعطای آسان تابعیت صهیونیستی به این قسم از یهودیان خودداری کند.

دردهه های پیشین به ویژه در سال های نخست پی ریزی و تاسیس رژیم صهیونیستی، سکولارها پیش ران قدرت سیاسی را در سرتاسر سرزمین های اشغالی در دست داشتند و این روند علی رغم فراز و نشیب های فراوان خود تا دهه های اخیر نیز استمرار یافت.

برای مثال «تامی لاپید»، پدر «یائیر لاپید»، رهبر حزب «یش عتید» و همچنین اپوزیسیون کنست در پارلمان کنونی رژیم صهیونیستی، یکی از سکولاریست‌های افراطی بود که به دلیل مواضع غیرمذهبی و دشمنی اش با اقتدار جریان صهیونیسم مذهبی شهرت یافته بود. پدر لاپید اگرچه به یک جنبش راست‌گرایانه تعلق داشت و دارای ایده‌های لیبرالی بود اما از همه پیشنهادات «آهارون باراک»، رئیس پیشین دیوان عالی کشور (2006-1995) برای اصلاحات دستگاه قضایی با هدف تقویت جایگاه این قوه در برابر زیاده خواهی های مقامات ارشد مذهبی صهیونیست حمایت کرد. این در شرایطی است که کابینه کنونی نتانیاهو در تلاش است تا آنها را در پوشش اصلاح و کاهش اختیارات دستگاه قضایی لغو یا تغییر دهد.

در جامعه فلسطین اشغالی بنیادگرایان یهودی در درجات مختلف دینداری هستند و جریان های لائیک و سکولار نیز در اشکال و درجات مختلفی وجود دارند که گاه حتی به قشر مذهبی نزدیک می شوند. با این حال از زمان تاسیس رژیم صهیونیستی به عنوان یک رژیم برآمده از منافع استعماری در سال 1948 تا به امروز مسائل محوری حول رابطه سیاست و صهیونیسم حول سه پرسش اصلی شکل گرفته است: نخست، رابطه دین و تعلیم و تربیت، دوم؛ مسئله دین و دولت و سوم؛ یهودی بودن دولت و قواعد دموکراتیک.در این میان مسئله تنظیم رابطه بین مؤلفه های مختلف دینی و عدم انحصار قرائت و فتوا در نزد یک جریان همان چیزی است که کابینه پیشین رژیم صهیونیستی به رهبری «نفتالی بنت» و «یائیر لاپید» بر روی آن تمرکز داشتند. این در حالی که کابینه کنونی نتانیاهو در مسیری خلاف روند پیشین گام بر می دارد و برای متوقف کردن و جلوگیری از پیشروی آن تلاش می کند.

اختلاف نظر اساسی و پرتنش در کابینه فعلی رژیم صهیونیستی به ویژه پس از ظهور و قدرت یابی جریان های راستگرای افراطی همچون صهیونیسم مذهبی، شکاف میان سکولاریسم و یهودیت است، امری که در عین حال می تواند به مولفه ای مهم در فروپاشی و انحلال کابینه اخیر در آینده منجر شود.

شکاف میان سکولاریسم و دین در رژیم صهیونیستی به وضوح خود را در معادله چهارگانه موجود میان ارتش، سیاست، قوه قضائیه و امنیت نمایان می سازد. این معادله چهارگانه در حقیقت دستورالعملی است که مسیر به قدرت رسیدن احزاب را از حزبی به حزب دیگر و از جناحی به جناح دیگر از یکدیگر متمایز می سازد.

ادامه دارد...