روایتی از خاص‌ترین کاشی تصویری حرم امام رضا(ع)/ ماجرای کمینِ دوشیر چیست؟
شگفتی‌های نقش و رنگ ایوان نقاره‌خانه که با خطوط اسلیمی هزاررنگ و هزار نقشش، تصویری از باغ‌های جنان را پیشِ چشم تماشا نشانده، بسیار است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، به نقل از آستان نیوز، شگفتی‌های نقش و رنگ ایوان نقاره‌خانه که با خطوط اسلیمی هزاررنگ و هزار نقشش، تصویری از باغ‌های جنان را پیشِ چشم تماشا نشانده، بسیار است. این ایوانِ مرمری که با ارتفاع 26متر در ضلع‌شرقی صحنِ عتیق به قدقامت ایستاده و هر روز نقاره‌های رضا(ع)گویش، آیه‌های رحمت در گوش شهر زمزمه می‌کنند، اما یک نقش منحصر به فرد را در پیچ و تابِ شاخ و برگ‌های سنگیِ سبز ولاجورد و اُخرایی رنگش ماندگار کرده که به «نقش دو شیر» معروف است.
نقاش این اثر که به گفته پژوهشگران قدمتی قاجاری دارد، مشخص نیست اما روایت‌ها می‌گویند، این نقش که مانند نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای نگارگری شده، تنها کاشی تصویری حرم مطهر رضوی و یگانه نقاشی از روایت دوشیر در همه ایران است که بر روی کاشی کشیده شده است. ناگفته نماند که این نقش کتیبه‌ای دارد که نام «محمدحسن رضوان» خوشنویس معروف آستان قدس‌رضوی به سال 1415هجری قمری (1373خورشیدی) بر روی آن ثبت شده و «محمدتقی کاشی پز» هم در سال 1261هجری قمری (1223خورشیدی) آن را بر روی سنگ کاشی ثبت کرده است.
چگونگی نقش دوشیر بر کاشی‌های حرم
این بار وقتی به حرم مشرف شدید، اگر روبه روی ایوان نقاره‌خانه ایستادید، سر را بالا بگیرید، آنقدر که اگر کلاه داشتید، از سرتان بیفتد. تنها دو لکه زرد در فاصله 20 متری از زمین خواهید دید که نقش دوشیر است. اما برای بهتر دیدن می‌توانید با گوشی تلفن همراهتان عکس بگیرید و روی تصویر زوم کنید. اینبار کاشی هایی هفت رنگ با نقوش اسلیمی می بینید که در مرکزش، دو شیر و یک مرد مشخص است.
مردِ این نقاشی برای تأکید، کمی بزرگ تر از شیرها به تصویر کشیده شده، در حالی که لباس بلند ترمه سپید با گلدوزی بته جقه بر تن دارد و شال کمرش را به شیوه اشراف قاجاری دوران فتحعلی شاه بسته است؛ کمربندی که در دهان یکی از شیرهاست و دومی هم سر مرد را به دندان گرفته است.
نقبی بر باب شدن نقاشی قهوه‌هانه‌ای در دوره قاجار
اما این نقش یادگار دوره قاجار (احتمالا فتحعلیشاه) است، یعنی زمانه‌ای که می‌توان آن را دوران تحولات جدید در هنر و معماری ایران دانست. در این دوره برخلاف دوران‌های قبل کاشیکاری فقط محدود به مزارها و مساجد نبوده، بلکه کاخ‌ها، عمارت‌های اعیانی، دروازه‌های شهر، ادارات و نهادهای دولتی نیز با کاشی آراسته می‌شدند.
همچنین مضامین کاشیکاری که در گذشته شامل نقوش گِره، اسلیمی و کتیبه بود، نیز دگرگون شده آنچنان که با آمیخته شدن سبک سنتی ایران با شمایل نگاری و طبیعت‌گرایی غربی سبک جدیدی به نام سبک قاجار به وجود می‌آید.
علاوه بر این، یکی از شیوه‌های نقاشی دوره قاجار که به طور گسترده در نقاشی بر روی کاشی نیز استفاده می‌شده، سبک قهوه‌خانه‌ای است که به نقاشی عامیانه یا نقاشی خیالی نیز معروف است. در واقع از دوران فتحعلیشاه سبکی از نقاشی در ایران شکل می‌گیرد که به سبک عامیانه یا قهوه‌خانه‌ای معروف می‌شود و چون این سبک در ابتدا برای ترسیم پرده‌های نقالی یا وقایع مذهبی مثل حوادث کربلا استفاده می‌شده که معمولا نقالان در قهوه خانه‌ها نقل می‌کردند، به این نام معروف شده است.
انتهای پیام/282/.
